‘Fiscale realisatie’ is een zeldzaam en onduidelijk begrip.
Er is al heel wat inkt gevloeid over de meerwaardebelasting op financiële activa. Maar ze komt er, en in de praktijk zal men ermee moeten leren omgaan. Alle transacties ten bezwarende titel, met uitsluiting van inbrengen in vennootschappen, zullen belastbaar zijn.
De praktijk zal straks moeten omgaan met de nieuwe wettekst en de praktische implementatie ervan. Daarbij zullen zich heel wat interpretatieproblemen aandienen, op soms totaal onverwachte plaatsen. Doordat financiële activa tot nog toe niet systematisch werden belast, zijn heel wat essentiële vragen in de belastinganalyse jarenlang onder de mat geveegd.
Een van de meest heikele punten is de vraag of de inbreng van aandelen in een maatschap wel of niet is vrijgesteld van de nieuwe meerwaardebelasting. Het voorontwerp stelt dat de meerwaarde die wordt gerealiseerd naar aanleiding van de inbreng van aandelen in een andere vennootschap, wordt vrijgesteld van meerwaardebelasting. Sommigen menen dat de fiscale wetgever hier refereert aan vennootschappen in de vennootschapsrechtelijke zin van het woord, waarbij maatschappen kwalificeren als vennootschappen, zij het zonder rechtspersoonlijkheid. Het UBO-register, dat geënt is op het vennootschapsrecht, illustreert dat: de maten van de maatschap dienen in het register te worden opgenomen, omdat zij worden beschouwd als aandeelhouders van een vennootschap overeenkomstig het vennootschapsrecht.
Die interpretatie zou tot gevolg hebben dat een inbreng in een maatschap geen belasting meebrengt. Maar uit een letterlijke lezing van de voorgestelde wetsbepaling moet worden afgeleid dat het begrip ‘vennootschap’ dient te worden geïnterpreteerd overeenkomstig het Wetboek Inkomstenbelastingen. Daar geldt dat vennootschappen entiteiten met rechtspersoonlijkheid betreffen, zodat de maatschap niet kwalificeert. Een inbreng van aandelen in een maatschap zou dan wel belastbaar zijn.
Los van de vraag of maatschappen kwalificeren als vennootschappen, zal de vraag rijzen of, en in welke mate, de inbreng in een maatschap een ‘realisatie’ is. De onduidelijkheid rond de draagwijdte van dat begrip in het voorontwerp zal ook in de erf- en vermogensplanning zorgen voor moeilijkheden. Van heel wat technieken in de erf- en vermogensplanning kan worden afgevraagd of ze aanleiding kunnen geven tot een meerwaardebelasting doordat ze strikt juridisch een realisatie impliceren. Denk aan bedingen van aanwas en andere vormen van kanscontracten. En wat met aandelenleningen?
Maar wanneer heb je zulke transacties ten bezwarende titel? Wanneer wordt een belastbare meerwaarde behaald? Men zou denken dat het antwoord eenvoudig kan worden teruggevonden in het Wetboek Inkomstenbelastingen. Niets is minder waar. ‘Fiscale realisatie’ is een zeldzaam en onduidelijk begrip. De bepaling die richting moet geven luidt: “De voor een aanslagjaar verschuldigde belasting wordt gevestigd op de inkomsten die de belastingplichtige in het belastbare tijdperk heeft verkregen.” Ook de rechtspraak is niet erg dienend, aangezien die niets zegt over wat een realisatie precies is, maar enkel over wanneer die wordt belast.
Er moet worden geconcludeerd dat de praktische implementatie van de meerwaardebelasting gepaard zal gaan met een grote rechtsonzekerheid. Het begrip ‘fiscale realisatie’ is onderontwikkeld in de wet, waardoor onmogelijk kan worden voorspeld hoever de toepassing van de meerwaardebelasting zal reiken. De meerwaardebelasting heeft tot doel de beweging van financiële activa en de daarbij verwezenlijkte meerwaarde te belasten. De implementatie van de meerwaardebelasting zal dan ook gepaard gaan met de introductie van een vermogensplanningsstrategie waarbij het aantal vermogensverschuivingen in het privévermogen tot een minimum wordt beperkt. Als bewegen wordt belast, dan is stilzitten de kunst.
De auteur is advocaat en oprichter van Tuerlinckx Tax Lawyers. Deze column werd samen geschreven met meester Bas Minten