De lemen voeten van Donald Trump

Donald Trump ziet niet in hoe hij van de VS steeds meer een reus op lemen voeten maakt.

De Amerikaanse president Donald Trump doet er alles aan om ons 24 uur per dag bezig te houden. Hij kaapt de aandacht van de publieke opinie met een spervuur aan propaganda, verbale aanvallen en het ene waanzinnige – vaak illegale – voorstel na het andere. Hij is er nog beter in geworden dan tijdens zijn eerste ambtstermijn. Zijn tweede termijn start met een blitzkrieg. Een vliegtuigcrash toeschrijven aan het feit dat er te veel vrouwen en zwarten werken bij de luchtverkeersleiders, Groenland en zelfs de Gaza-strook willen annexeren, Elon Musk en een bende piepjonge ingenieurs volledige toegang geven tot overheidssystemen met de meest gevoelige informatie… Het heeft weinig zin het allemaal te analyseren, het systeem achter de chaos is duidelijk. Trump en zijn entourage hebben veel geleerd uit de eerste ambtstermijn. Toen werd Trump nog tegengewerkt door rechters en ambtenaren. Daarom gaat hij nu veel driester te werk.

Door alle show en chaos staan we te weinig stil bij de overmoed van Trump. Daar liggen de grote risico’s voor de Verenigde Staten en de wereldeconomie. Door zijn verkiezingsoverwinning gelooft hij dat hij kan regeren als een dictator. Hij heeft duidelijk gewonnen, maar de zege oogt nipter als je inzoomt op de uitslagen per staat. En het geeft Trump zeker geen vrijgeleide om de scheiding der machten en andere fundamentele principes van de rechtsstaat en de democratie te negeren. De politieke strijd die Trump voert, is een garantie op instabiliteit en neergang. Dat beschreef Nobelprijswinnaar Daron Acemoglu heel treffend in het boek Why Nations Fail.

Fragiele macht

Tegelijk is de economische macht van de Verenigde Staten een stuk fragieler dan het lijkt. Daar maakt Trump de grootste inschattingsfout. Hij voelt zich gesterkt door het enorme succes van de Amerikaanse beurzen, de rol van de dollar als wereldmunt en de overvloed aan schalieolie en gas.

Het succes van de Amerikaanse beurzen wordt grotendeels gedreven door een beperkte club van techgiganten. De turbulentie die de Chinese chatbot DeepSeek veroorzaakte, toont dat dominantie van die Magnificent Seven niet verzekerd is.

Ook de almacht van de dollar is niet in steen gebeiteld. De dollar is de belangrijkste munt ter wereld, omdat ze de Amerikaanse economie als onderpand heeft en de Amerikaanse overheid zeer kredietwaardig is. In tegenstelling tot de modale Amerikaanse burger betaalt de federale overheid altijd haar schulden terug.

Trump zal Musk een grote show laten opvoeren met zijn Departement of Government Efficiency, maar de begrotingstekorten zullen alleen maar oplopen door de onhoudbare lastenverlagingen die Trump wil doorvoeren. Dan zal weer een discussie ontstaan over het Amerikaanse schuldenplafond. Trump is roekeloos genoeg om over de rode lijn te gaan en tijdelijk te stoppen met de terugbetaling van de overheidsschuld. Dat is de perfecte storm om een bankencrisis uit te lokken als die van 2008.

Ten slotte is er zijn reactionaire energiebeleid. In zijn eerste weken heeft hij verschillende maatregelen genomen om de investeringen in hernieuwbare energie volledig te stoppen. Financieel zijn die nochtans meestal de beste optie, maar de belangen van de olie- en gasindustrie hebben voorrang op de economische logica. Op dit moment mogen de VS dan wel energieonafhankelijk zijn door hun schalieolie en gas, maar het land is er niet op voorzien om alle toekomstige energienoden op te vangen. Daarvoor zijn langdurige miljardeninvesteringen in nieuwe installaties nodig, naast hogere brandstofprijzen. Trump zal op die manier de inflatie in de VS en in Europa de hoogte induwen. Misschien denkt hij dat de VS daar minder onder zullen lijden dan de rest van de wereld. Maar hij ziet niet in hoe hij van de VS steeds meer een reus op lemen voeten maakt.