‘De Icarus-vlucht van Big Tech: hoogmoed en hebzucht zijn wijdverspreid bij de Amerikaanse techgiganten’

De doorbraak van artificiële intelligentie door ChatGPT en co is een revolutie aan het ontketenen, maar de maatschappij staat voor een enorme leercurve.

De beste indicaties dat we weer in een techbubbel zitten, zijn de hoogmoed en de hebzucht bij de Amerikaanse techgiganten. Die zijn wijdverspreid over de drie generaties die nu de dienst uitmaken. Apple, de boomer onder de techgiganten, krijgt nu het deksel op de neus: een Europese boete van 13 miljard euro, omdat het veel te agressief geweest is in zijn fiscale optimalisatie via Ierse dochterbedrijven. Bij Meta, de millennial en het bedrijf boven Facebook, Whatsapp en Instagram, is de CEO en mede-oprichter Mark Zuckerberg een ererondje aan het lopen via opmerkelijke interviews. De beurskoers staat weer hoog, en ondanks een aantal zware schandalen heeft Zuckerberg zijn greep op het bedrijf nog kunnen verstevigen. De grootste fout die hij naar eigen zeggen gemaakt heeft, is dat hij zich destijds “te veel heeft geëxcuseerd”.

Open AI, de jongste gigant en bekend van chatbot ChatGPT, schiet de hoofdvogel af. Het wil extra geld ophalen tegen een geschifte waardering van 150 miljard dollar. Voor OpenAI is alles nog maar twee jaar geleden echt begonnen, toen ChatGPT gelanceerd werd en zich vervolgens als een lopend vuurtje verspreidde. De gratis versie heeft al meer dan 200 miljoen gebruikers. Voor zakelijke gebruikers is er een betalende versie, die al meer dan 3 miljard dollar omzet zou draaien. Dat is een ongelofelijk sterke prestatie, maar we mogen ons daar niet op blindstaren.

Er zijn enorm veel kanttekeningen te plaatsen bij OpenAI. De bedrijfscultuur doet denken aan die van Bear Stearns of Lehman Brothers. Die Amerikaanse zakenbanken voelden zich tijdens de financiële crisis van 2008 too big to fail en sleurden bijna de hele wereldeconomie in hun val mee met hun onverantwoorde risicogedrag. Bij OpenAI is dat risicogedrag technologisch en financieel. Na een mislukte paleisrevolutie tegen CEO Sam Altman hebben Altman en zijn medestanders het interne pleit gewonnen. Het bedrijf zal zo agressief mogelijk de technologie uitrollen, met zeer weinig bescherming tegen foutief of kwaadaardig gebruik en weinig respect voor andermans intellectuele eigendom.

Ook financieel vertoont OpenAI onverantwoord risicogedrag. De doorgaans bijzonder goed geïnformeerde nieuwssite The Information zegt dat OpenAI dit jaar een operationeel verlies van meer dan 5 miljard dollar zal lijden. Dat komt door de investeringen in betere onderliggende technologie, de facturen voor ChatGPT en de immense concurrentiestrijd om talent. Het is perfect normaal in tech dat in begin verliezen genomen worden. Maar wie al een miljardenomzet heeft, zou zulke grote kraters niet meer mogen maken. Er zijn fans van OpenAI die de vergelijking maken met Facebook. Toen het in 2012 naar de beurs trok, stond het verdienmodel daar ook nog niet op punt. Maar er zijn drie grote verschillen: Facebook maakte al winst, had een beter management en was al de onbetwiste marktleider. OpenAI verliest op alle vlakken voorsprong, het meest nog op technologisch gebied.

Wat OpenAI betreft, is er nog een loeihard alarmsignaal. Bij de mogelijke investeerders worden onder meer Microsoft en Nvidia genoemd, respectievelijk de leveranciers van computerkracht en speciale computerchips om de software met artificiële intelligentie draaiende te houden. Beide techgiganten hebben er niet alleen een direct financieel belang bij om een belangrijke klant boven water te houden. Hun beurskoersen gingen door de stratosfeer door de hype rond artificiële intelligentie, the show must go on.

Voor alle duidelijkheid, de doorbraak van artificiële intelligentie door ChatGPT en co is een revolutie aan het ontketenen. Maar de maatschappij staat voor een enorme leercurve. Het heeft ook bijna twintig jaar geduurd eer we als economie internet en digitalisering volledig omarmden. En dan waren er nog een pandemie en wereldwijde lockdown nodig, om de achterblijvers te overtuigen van het nut van e-commerce en digitalisering. Twintig jaar is een eeuwigheid in tech. In die periode is Microsoft van de hemel naar de hel en terug gegaan.