We moeten breken met onze regelzucht, betoogt Peter De Keyzer.
Waarom zijn een auto en een starterswoning dubbel zo duur als tien jaar geleden? De schuldige is dichterbij dan u denkt: regulering. Tien jaar geleden kocht je een degelijke gezinswagen nog voor 20.000 euro. Vandaag tel je al snel 35.000 euro of meer neer. De oorzaak? De stortvloed aan regels. De strengere emissienormen dwongen fabrikanten om complexe motoren en hybride technologie te ontwikkelen. Veiligheidssystemen zijn niet langer opties, maar verplicht en dus standaard. Die kosten worden doorgerekend en de consument betaalt.
De huizenmarkt is vergelijkbaar. Een Antwerps rijhuis kostte in 2015 nog rond 250.000 euro. Vandaag betaal je vaak meer dan 400.000. Waarom? Strengere isolatienormen, driedubbel glas en allerhande nieuwe voorschriften. Een nieuwbouwwoning moet sinds 2021 bijna energieneutraal zijn, wat de bouwkosten substantieel opdrijft. Renovaties zijn nog erger: een oud huis energiezuinig maken vereist vaak tienduizenden euro’s aan investeringen in isolatie, ventilatiesystemen en zonnepanelen. Maar het stopt niet bij auto’s en huizen. Alles, van wasmachines tot stofzuigers over voeding en verpakkingen, wordt almaar strenger gereguleerd. En dus duurder.
De ironie is stuitend. Overheden leggen steeds meer regels op die het leven duurder maken. Vervolgens proberen ze de pijn te verzachten met subsidies of steunmaatregelen. Die allemaal betaald worden door al die belastingbetalers die hun rekeningen zien stijgen. De fiscaliteit bevoordeelt elektrische wagens, maar die zijn duur door al die opgelegde regels. Renovatiepremies moeten bijdragen om een huis energiezuinig te maken, maar de meerkosten zijn er gekomen door de verplichte normen. De overheid creëert het probleem en biedt dan een pleister aan. De burger betaalt via zijn belastingen voor die pleister. Het is zoals de baron van Münchhausen die zichzelf aan zijn haar uit het moeras trekt.
De oplossing ligt in concurrentie en innovatie – de enige echte motoren van welvaart. Die zorgen voor een hogere productiviteit, verlagen de kosten en maken het leven betaalbaar. In België is de productiviteitsgroei echter stilgevallen. Cijfers van de Nationale Bank tonen dat de arbeidsproductiviteit tussen 2015 en 2024 met amper 0,3 procent per jaar is gegroeid, vergeleken met nog 1,5 procent in de jaren negentig. Hoe dat komt? Regels doden groei, innovatie, concurrentie en welvaart.
‘Regels doden groei, innovatie, concurrentie en welvaart’
Regels treffen bovendien vooral kleine spelers. Multinationals hebben legers juristen om de bureaucratie te tackelen, een lokale garage of bakkerij niet. Het resultaat? Minder concurrentie, minder innovatie en hogere prijzen. Beleidsmakers lijken blind voor de gevolgen van hun beleid. Ze worden gevierd om hun nobele intenties – een groener milieu, veiligere auto’s en gezondere voeding. Ze worden zelden afgerekend op de gevolgen van hun beleid. Niemand vraagt: “Wat kost dit de burger?” Of: “Hoe schaadt dit onze concurrentiekracht?” In plaats daarvan worden regels opgestapeld, overtuigd van het eigen morele gelijk. Maar al die goede intenties leiden tot een vicieuze cirkel van hogere kosten, lagere groei en minder welvaart.
We moeten breken met die regelzucht. Schrap regels. Vereenvoudig vergunningen. Stel bij elke regel de vraag: “Maakt dit het leven betaalbaarder?” en “Zorgt dit voor meer groei?” Geef ondernemers de ruimte om te innoveren. Alleen concurrentie, vrijheid en minder regels leiden tot innovatie en betaalbaardere producten. Hoe minder regels, hoe goedkoper het leven wordt. De huidige strategie is heilloos: nobele intenties leiden tot hogere prijzen, een zwakkere economie en een gefrustreerde burger. Minder regels en meer vrijheid: alleen zo maken we het leven goedkoper en de economie dynamischer.
De auteur is founding partner van Growth Inc.