‘De factuur van financiële ongeletterdheid wordt vroeg of laat gepresenteerd’

Veel jongeren komen voor geldzaken uit bij zogenaamde finfluencers, met nefaste gevolgen, zegt Julien De Wit.

Op de bus ontmoet je soms excentrieke figuren. Zo had ik de eer een ware finfluencer aan het werk te zien in het eerder bescheiden decor van bus 32 richting Antwerpen. De man zat luid te telefoneren met zijn klanten en meteen wist ik: dit is voer voor een column. Ik wil het hier hebben over de jonge geldgoeroes die het internet veroveren met hun #Moneymindset.

Finfluencers bieden hun duizenden volgers trucjes aan om snel geld te verdienen, winstgevend te beleggen of succesvol bedrijven op te starten. Financieel advies, gratis en voor niks.

Op zich erg nobel en – begrijp me niet verkeerd – een aantal van hen verspreidt ook nuttige tips. Maar een groot deel zijn charlatans. Mensen zonder vakkennis die zichzelf in een pak hijsen, de camera aanzetten en minutenlang pure onzin uitkramen.

Velen van hen beloven hun jonge kijkers duizenden tot miljoenen euro’s en – het beste moet nog komen – je hoeft er niets voor te doen. Want werknemers of ondernemers die elke dag keihard werken, pakken het blijkbaar compleet verkeerd aan.

‘Wie werkt, wordt een slaaf van het systeem. Laat geld voor jou werken.’ Het is maar één voorbeeld van de nonsens die online gretig aftrek vindt. De influencer Andrew Tate slaagde er zelfs ooit in zijn volgers ervan te overtuigen dat ze enkel bruiswater mochten drinken als ze succesvol wilden zijn. ‘Want plat water? Dat is voor arme mensen.’

Deze knappe koppen leren je trouwens niet alleen hoe je snel veel geld kunt verdienen, ze helpen je ook wanneer je onderneming in het slop zit. Het bellende financiële wonder op de bus richtte zich tot zijn klant met de boodschap dat zijn bedrijf niet winstgevend was omdat zijn vision niet goed zat. De arme man had waarschijnlijk die winstcijfers onvoldoende ‘gemanifesteerd’. Hij wílde het gewoon niet graag genoeg. “Je moet ervoor zorgen dat het universum het jou ook gunt”, voegde de zelfverklaarde ondernemerscoach eraan toe.

Ik kan me daar erg in opwinden. Niet alleen omdat die malafide figuren het verpesten voor wie degelijke financiële kennis verspreidt, maar ook omdat zij vaak de enige bron van financiële educatie zijn die veel jongeren bereikt. De doorsnee-puber zal niet snel The Economist, Financial Times of Trends ter hand nemen en moet zich dus behelpen met wat halve garen op sociale media. Dat is enorm nefast.

Ook de arrogantie waarmee soms boude foutieve beweringen worden gedaan is hallucinant. Alsof de voorzichtige ondernemer een dwaas is. Alsof wie keihard werkt en toch toch geen winst boekt, gewoon dom is. Tijd voor een tegennarratief.

In het onderwijs laat financiële educatie nog steeds te wensen over. De eindtermen zeggen intussen wel dat er in de klas aandacht moet worden besteed aan het financiële leven, maar in de praktijk is het vaak huilen met de pet op. Ook de traditionele media hebben zelden een jonger publiek voor ogen wanneer het over geldzaken gaat.

Daar komt nog bij dat in Vlaanderen over geld vooral wordt gezwegen. Voerde u al een open gesprek over uw verloning met vrienden? Weten uw kinderen wat u verdient? Vergelijkt u factuurbedragen met andere ondernemers? De kans is groot dat u op deze vragen negatief antwoordt. Het taboe rond geld leidt tot valse verwachtingen en maakt mensen vatbaar voor beïnvloeding. Daar maken sommigen, zoals finfluencers, misbruik van.

Hoog tijd dus om te investeren in betere financiële opvoeding. Op school, in de media én thuis. Want de factuur van financiële ongeletterdheid wordt vroeg of laat gepresenteerd. Al blijft het exacte factuurbedrag – op z’n Vlaams – waarschijnlijk taboe.