De demarche van Demir tegen Smartschool is populistisch en kortzichtig

De ophef over de AI-plannen van het onlinescholenplatform Smartschool was even gaan liggen, tot de nieuwe minister van Onderwijs, Zuhal Demir (N-VA), besloot die opnieuw aan te wakkeren. Zij ziet geen heil in het idee van Smartschool om met behulp van AI leerproblemen sneller op te sporen en overweegt zelfs juridische stappen. Zij en veel van de Smartschool-criticasters lijken niet te snappen wat het AI-project precies inhoudt en hoe het ingezet kan worden.

Ten eerste wil het platform geen nieuwe data verzamelen. Het wil enkel de data die scholen via dat platform beschikbaar maken, inzetten om via een AI-model eventuele leerproblemen bij leerlingen zo vroeg mogelijk op de radar te krijgen. Smartschool werpt zich niet op als diagnosticerende pedagoog die leerlingen lukraak met labels gaat bestempelen. Het geeft scholen enkel de optie, niet de verplichting, om op basis van gegevens die al op Smartschool staan, een extra alarmbel te doen afgaan. Het is aan de scholen om te beslissen of ze dat extra alarmsignaal willen, en als dat afgaat, beslissen ze naar eigen goeddunken wat ze ermee doen.

Schieten op de boodschapper is te gemakkelijk

Vroeger beschikten scholen al over die data, maar toen noteerden ze die in schriften of logboeken, waardoor ouders en leerlingen er minder zicht op hadden. Smartschool is enkel de digitalisering van die dataverzameling. Alle last die je daar als leerling of ouder al of niet van ondervindt, is louter en alleen te wijten aan wat de school kiest om te delen en hoe vaak ze dat doet. Wie gefrustreerd is over het debiet van schoolgerelateerde online-informatie, moet zich wenden tot de school en niet tot Smartschool.

Schieten op de boodschapper is te gemakkelijk. En wie pleit om die dataverzameling weer in schriftjes en logboeken op te tekenen, veel succes daarmee. Een beter idee is scholen te begeleiden in een verantwoorde en efficiënte digitalisering.

Een toonbeeld van verantwoorde digitalisering

Daarnaast is de opzet van het AI-project van Smartschool een toonbeeld van verantwoorde digitalisering. Een onafhankelijke adviescommissie gaf daarover twee jaar geleden al uitgebreide aanbevelingen, waarvan ik vermoed dat weinige van de critici of de minister zelf ze hebben gelezen.

Verder heeft een grote stakeholdergroep met daarin scholen, ouders, onderwijsdeskundigen en leerlingen het AI-project mee begeleid. Smartschool had veel verder kunnen gaan in de ontwikkeling van zijn AI-model, maar het hield steevast rekening met de aanbevelingen van de adviescommissie en de stakeholders. Tot slot is het project conform met alle richtlijnen rond privacy en AI-ontwikkelingen, dus daar zal juridisch niet veel tegen in te brengen vallen.

In feite kan het contrast kan niet groter met hoe wij door commerciële partijen dag in dag uit digitaal misbruikt en leeggezogen worden. Maar de speler die op een sociaal verantwoorde manier technologie wil inzetten, krijgt de volle laag.

Welkom in de 21ste eeuw

Ik vraag me af hoe de publieke reactie zou geweest zijn als Smartschool naar buiten was gekomen met het volgende project: “Vanaf nu financieren we voor elke klas in Vlaanderen een extra leerkracht die specifiek zal kijken naar de resultaten, aanwezigheden en taken van leerlingen. Als bij bepaalde leerlingen onregelmatigheden naar boven komen, kan die dat signaleren aan de leerkracht of de leerlingbegeleider om te kijken of die leerlingen extra ondersteuning nodig hebben.” Zou daar evenveel verontwaardiging over zijn? Zou daar de minister van Onderwijs juridische stappen tegen overwegen?

Het enige verschil is dat het digitaal en geautomatiseerd zou gebeuren door een getraind en getest AI-model, dat aan alle wettelijke normen voldoet. Welkom in de 21ste eeuw.

Het is makkelijk om op basis van krantenkoppen electoraal munt te slaan uit ongefundeerde collectieve verontwaardiging zonder zich eerst te verdiepen in het doelwit van die verontwaardiging. Van een minister van Onderwijs mogen we meer verwachten. Hopelijk gaat haar mening verder dan wat ervan in de krantenkoppen terecht is gekomen.