“Eind deze maand markeert mijn zeventiende jaar in China”, schrijft Pieter Verstraete. “Wat ooit begon als een uitwisselingsjaar om mijn taalvaardigheden bij te schaven, groeide uit tot een leven in een tweede thuis.”
“Als ik vertel dat ik hier al bijna twintig jaar heb doorgebracht, verwachten sommige mensen dat ik volledig geassimileerd ben, collectivistisch, altijd met de stroom meegaand, en elke ochtend tai chi doe in het park. Dat is niet zo: ik ben nog altijd een Europeaan. Alleen is er in de loop der jaren een laag Chinese gewoontes en manieren van kijken overheen gegroeid.
“De grootste verandering zit in mijn mindset. Ik arriveerde hier als een voorzichtige twintiger, die het liefst een stabiele baan bij de overheid wilde. China gooide dat om. In de razendsnel groeiende economie van 2008-2012 lagen de kansen voor het oprapen, maar je moest ze wel grijpen. Mijn eerste baan bij een groot Zweeds IT-bedrijf versierde ik bij een Chinese baas, die mij zonder enige IT-ervaring dertig softwareprogrammeurs liet aansturen. Ondenkbaar in Europa. Het vooruitgangsoptimisme – het geloof dat morgen beter zal zijn dan vandaag – werkte aanstekelijk op me. Tegelijkertijd betekende het dat er geen platgetreden paden waren en onvoorspelbaarheid de norm was. Kansen van de ene dag waren de dag erop al verdwenen.
“Ook het tempo van leven veranderde me. In België worden plannen weken van tevoren gemaakt en blijven ze daarna meestal vaststaan. In China is het normaal om om vier uur ’s middags een bericht te krijgen voor een diner twee uur later. Mensen passen hun agenda’s moeiteloos aan aan nieuwe omstandigheden. Wat in het begin chaotisch leek, voelt nu eerder bevrijdend.
“In zaken in China draait het constant herplannen om het vermijden van gemiste kansen. Logisch in een economie die al meer dan dertig jaar onafgebroken groeit. In het Westen is het bijvoorbeeld gangbaar meerjarenplannen met gedetailleerde sales forecasts op te stellen. In China zie je zo’n plan enkel verschijnen als een bedrijf op het punt staat naar de beurs te gaan, of als het zich wil verkopen aan een westers bedrijf. De markt verandert simpelweg te snel om verkoopcijfers over vijf jaar te voorspellen. Maar vooruitdenken doen ze wel degelijk: Chinese bedrijven bespreken hoe ze denken dat de markt er over vijf à tien jaar uitziet én welke stappen ze vandaag kunnen doen om daar te winnen.
“En dan is er nog de alertheid die je vanzelf aanleert in een omgeving waar kansen en chaos hand in hand gaan. In het begin betaalde ik aan de kraampjes langs de straat zonder nadenken wat gevraagd werd, tot ik ontdekte dat mijn buurman de helft betaalde. De eerste keer dat ik werd opgelicht, was pijnlijk voor mijn ego, maar ook leerzaam. Ik leerde sneller onderhandelen, kritischer kijken, tussen de regels door luisteren en voor jezelf opkomen. Assertiviteit wordt net zo belangrijk als flexibiliteit. Nee, ik ben zeker nog altijd een Europeaan. Maar ergens onderweg heb ik er een flinke scheut Chinese reflexen bijgekregen. En eerlijk? Meestal werkt dat prima. Al blijven die reflexen een aanvulling, geen vervanging van mijn Europese basis.”
Pieter Verstraete werkt in China als bedrijfsadviseur voor One-Stop China