Als iemand in Europa nog illusies koestert over de staat van de wereld, zou een groepsfoto van de BRICS-top van vorige week in Kazan (zie lager) moeten volstaan.
Aan het begin van de 21ste eeuw werden BRIC(S)-landen – eerst Brazilië, Rusland, India, China, in 2010 gevolgd door Zuid-Afrika – nog beschouwd als de nieuwe groeigolf. Nu gaat het om geopolitiek. Iran, Egypte, Ethiopië en de Verenigde Arabische Emiraten sloten zich vorig jaar aan. Dit jaar verzamelden 24 landen, waaronder Turkije, Armenië, Azerbeidzjan en Saudi-Arabië, allemaal gehost door Vladimir Poetin zelf.
De top in Kazan richtte zich op het hervormen van het wereldwijde economische en politieke bestuur, een BRICS-betalingssysteem, energiesamenwerking en het beschermen van toeleveringsketens, allemaal hulpmiddelen om minder afhankelijk te zijn van de bestaande wereldorde. BRICS-landen worden de bouwstenen van een alternatief voor de gevestigde orde die ze nu beschouwen als een westers keurslijf voor hun respectieve nationale aspiraties. Als je landen als Brazilië, India en Turkije ziet deelnemen aan een top gehost door de indringers van Oekraïne, zie je vijandschap voor de vrije wereld gepaard gaan met opportunisme, beide de collectieve zwakte van het Westen blootleggend.
Drie geopolitieke uitdagingen
Wij staan in Europa voor drie geopolitieke uitdagingen. Hoe de oorlog in Oekraïne te beslechten op een manier die de offers van het Oekraïense volk eert en tegelijkertijd de Russische dreiging langs de oostelijke grens van Europa in toom houdt – kijk maar naar de recente verkiezingspuinhoop in Moldavië en Georgië? Hoe onze economische relatie met China in te stellen op een nieuwe, post-globalistische geopolitieke basis? Hoe strategisch samen te werken met een VS die politiek minder betrouwbaar is en die buiten Europa op meerdere fronten tegelijkertijd strijdt – denk aan Azië, het Midden-Oosten en Zuid-Amerika?
Dit is wat een geopolitieke EU zou kunnen betekenen. Massaal steun voor Oekraïne, met een combinatie van territoriale integriteit en stabiliteit in bezette gebieden, terwijl Europa het voortouw neemt bij de wederopbouw van infrastructuur, economie en instellingen in een robuust Europees Oekraïne. Een partieel EU-lidmaatschap voor snelle integratie van veiligheid en defensie met derde landen langs de hele oostelijke EU-flank. Samen met de VS en andere bondgenoten waar mogelijk, versnelde Europese autonomie in strategische technologieën en sectoren. Een selectieve handelsrelatie met China die ook zorgt voor eerlijke wederkerigheid in handel en investeringen over de hele linie.
Lees ook: Poetin heeft een plan om de dominantie van de dollar te doorbreken
Drie initiatieven
Kan Europa daar iets van waarmaken? Ik stel drie initiatieven voor. Ten eerste, verbind de gefragmenteerde kapitaalmarkt van Europa via een gemeenschappelijke ‘oorlogs- en vredesbon’ voor Oekraïne met een oorlogs- en wederopbouwfonds van ten minste 500 miljard euro.
Ten tweede, identificeer vijf kritieke technologieën of industrieën waar Europa strategische autonomie nodig heeft, en ontwerp voor elk een Airbus-model. Dit betekent het transnationaal clusteren van capaciteit en investeringen, coalities tussen lidstaten en bedrijven, gefaciliteerd door flexibele regels voor markttoegang, marktfinanciering, staatssteun en begrotingsdiscipline. Als de EU haar eigen financieringscapaciteit in tandem focust, ontstaat in Europa de mix die de Inflation Reduction Act in de VS zo succesvol maakt voor industriële investeringen.
Ten derde, benut bestaande partnerschappen voor een eerste fase van EU-lidmaatschap gericht op veiligheid en defensie, voor alle huidige en potentiële kandidaat-lidstaten en dat binnen een periode van drie tot vijf jaar, ondersteund door gerichte toegang tot de Europese markt in de relevante industrieën.
Alleen door zulke tastbare resultaten kan een geopolitiek Europa echt vorm krijgen. Actie!
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier