‘Tijd om te beseffen dat onze bedrijven de Jedi zijn en niet Darth Vader’

Voor extreemlinks zijn de bedrijven – en al zeker de industrie – wat migranten en allochtonen zijn voor extreemrechts: de absolute vijand, zegt Julien De Wit.

Op het nieuwjaarsfeest van de Partij van de Arbeid (PVDA) werd iets merkwaardigs gezegd. Raoul Hedebouw, de voorzitter van de radicaal linkse partij, vertelde in zijn speech dat het Belgische bedrijf Colruyt slechts 0,27 procent belasting had betaald op zijn winsten, in schril contrast met de onmetelijke sommen die de gewone man betaalt aan belastingen. Dat is natuurlijk niet waar, en de voorzitter van PVDA moest de weken erna dan ook door het slijk. Het was een foutje van de firma. Men had de verkeerde gegevens nagekeken. Kan gebeuren, al vind ik het moeilijk te geloven dat zo’n speech niet meerdere keren nagelezen wordt.

Aan die flater zijn al genoeg schrijfsels gewijd, of die nu bewust werd begaan of niet. We vergeten soms dat creatieve interpretaties, overdrijvingen en halve waarheden simpelweg tools zijn uit de politieke gereedschapskist. Dat schreef Machiavelli al en sindsdien is er niet veel veranderd aan de aard van de politieke stiel. It’s politics, stupid.

Ik wil het dus niet hebben over dat ene incident, wel over de bredere politieke en maatschappelijke context. Zulke uitspraken en retoriek bestaan niet in het ijle. Ze verzinnebeelden een sfeertje van vijandigheid ten aanzien van onze bedrijven, dat duchtig wordt opgepookt. Bedrijven worden in het huidige politieke debat vaak zwartgemaakt, ook al is dat vaak onterecht. Ze hebben het zwaar te verduren en gaan vooral gebukt onder kritiek van de linkerzijde én van extreemrechts.

Bedrijven zuigen blijkbaar alle energie uit hun machinale werknemers om tegen de laagste kosten de grootste winsten op te strijken. Dat is het narratief, al is het hopeloos achterhaald. Zijn ondernemingen perfect? Nee. Er zijn soms uitwassen en die moeten worden aangepakt. Een werknemer blijft in een zwakke positie zitten ten aanzien van zijn werkgever en dus moet die werknemer worden beschermd. Maar doen alsof we nog in de tijd van Daens leven, doet de waarheid te veel geweld aan. 

Wat opvalt, is dat de bedrijven die het slachtoffer worden van de talrijke populistische aanvallen niet langer de Facebooks en de Alphabets van deze wereld zijn, maar dus ook een Belgische trots als Colruyt, een oer-Vlaams bedrijf dat hard vecht om zijn plekje in de markt met een businessmodel dat onder druk staat. Colruyt, waarvan de voorzitter de Etion Leadership Award in de wacht sleepte. Etion is een platform voor geëngageerd en duurzaam ondernemen. Maar toch zou het vermaledijde Colruyt het hopeloos fout doen en lijnrecht tegenover ‘de mensen’ staan.

Dat is mijn grootste verwijt aan wie polariseert op de breuklijn tussen bedrijven en werkmensen: die valse tegenstelling. Ofwel sta je aan de kant van de mensen, ofwel aan de kant van de grote, onpersoonlijke, door winst gedreven bedrijven. Voor extreemlinks zijn de bedrijven – en al zeker de industrie – geworden wat migranten en allochtonen zijn voor extreemrechts: de absolute vijand.

Vergis u niet, ook dat is populisme, en laaghangend politiek fruit. Bedrijven komt u in het stemhokje niet tegen. Polariseren op de kap van de bedrijven is dus electoraal goedkoop. Bovendien zit het niet in de Belgische cultuur dat bedrijven na zo’n aanval van zich afbijten.

Het bestempelen van het bedrijfsleven en al wat corporate is als de vijand van de gewone mensen, is des te kwalijker omdat we voor een periode staan van ongekende uitdagingen. Geopolitiek, economisch, maatschappelijk en psychologisch: het belooft er niet makkelijker op te worden. We zullen nood hebben aan een sterke economie met sterke bedrijven. Als maatschappij zal het erop aankomen eendrachtig te zijn. We zullen daarbij iedereen nodig hebben: werkgevers en werknemers, bedrijven en overheid. Arbeiders, bedienden en zelfstandigen.

Interne verdeeldheid en vijandbeelden zullen ons parten spelen. Tijd dus om te beseffen dat onze bedrijven de Jedi zijn en niet Darth Vader.