‘De bedrijven hebben de crisis betaald, maar dat hoort u de politici niet zeggen’

In de legendarische boekenreeks van J.K. Rowling vecht de leerling-tovenaar Harry Potter tegen Voldemort. Een formidable vijand die zo veel angst inboezemt dat zijn naam zelfs niet genoemd mag worden.

In de lopende kiescampagne zitten dossiers die de politici evenveel angst bezorgen als Voldemort in het Harry Potter-universum. Ze worden genegeerd of slechts heel vluchtig aangeraakt door de kopstukken en de partijvoorzitters, in de hoop dat de kiezer vergeet dat ze bestaan. Die fictie kan volgehouden worden tot 9 juni, maar de dag na de verkiezingen zullen al die dossiers uitgesproken moeten worden.

De meest opvallende afwezige in het verkiezingsdebat is de verzwakte competitiviteit van onze bedrijven. Dat is onbegrijpelijk gezien de donkere wolken boven Audi Brussels, de onzekerheid over de mega-investering in Arcelor Mittal Gent en het faillissement van de voertuigenbouwer Van Hool. De meeste politici durven daar niet over spreken, omdat het herstel van de competitiviteit onvermijdelijk moet gepaard gaan met een gedeeltelijke bevriezing van de lonen. De automatische indexering van de lonen beschermt de koopkracht voor alle werknemers in vaste dienst in België, maar de kostprijs is hoog.

Om de zoveel jaar is een indexsprong nodig om de competitiviteit tegenover de buurlanden te herstellen en dat zal nu niet anders zijn. Het is begrijpelijk dat partijen het liever niet over de competitiviteit van de bedrijven willen hebben, maar hun houding geeft vrij spel aan de populistische partijen, in het bijzonder de PVDA-PTB. Die kan ongestoord bedrijven beschuldigen van ‘graaiflatie’. Terwijl serieus studiewerk van de Nationale Bank en andere onderzoekers al enkele jaren zwart op wit aantoont dat de marges van zowat alle bedrijven zijn gedaald. Zij hebben de koopkrachtcrisis betaald. De perceptie zat echter tegen door forse prijsstijgingen in de supermarkt, maar die kwamen niet onverwachts. Bijna vijftien jaar lang leefden we in een uitzonderlijke periode, waarin de prijzen in de supermarkten gedrukt werden door een zware concurrentiestrijd. De mensen waren er aan gewend geraakt dat de voedingsprijzen altijd wat minder stegen dan de algemene inflatie. De onverwachte en zeer hoge inflatiegolf door de oorlog in Oekraïne in 2022 veranderde alles. De supermarkten rekenden ook die inflatie niet volledig door, maar dat feit en de nuance kwamen niet door. De politici van de centrumpartijen durven de strijd met de perceptie niet aan.

Iets minder urgent, maar minstens even belangrijk is artificiële intelligentie (AI). OpenAI lanceerde enkele dagen geleden een nieuwe en fors betere versie van zijn chatbot ChatGPT. De concurrentie zal razendsnel volgen. We staan voor een massale uitrol van artificiële intelligentie. Er zal in de toekomst zeker nog werk zijn. Maar iedereen, van callcentermedewerkers tot juristen, zal op de een of andere manier gecommandeerd worden door een computer. Dat de politici ook dit thema bijna volledig verzwijgen, is net zo onbegrijpelijk.

Een enkeling liet een ballonnetje op om 10 procent van de ambtenaren te laten vervangen door artificiële intelligentie. Dat geeft de populisten nog maar eens munitie en bevestigt het cliché dat de technologie alleen maar jobs zal kosten, terwijl een juist gebruik ervan net voor groei zal zorgen. Het aantal ambtenaren is zonder meer een discussie waard, maar die moet passen in debat over de sanering van de begroting. Die wordt loodzwaar en we kunnen het tekort alleen maar terugdringen door de uitgaven te temmen. De enorme groei van de overheidsuitgaven is in deze campagne haast een taboe. Ook hier waart de geest van Voldemort rond.