‘De AI-hype is overroepen’

We zijn zo gefocust op wat AI kan doen, dat we volledig voorbijgaan aan de mogelijkheden van onze menselijke capaciteiten.

Ik zeg het maar meteen: artificiële intelligentie wordt overschat. We stormen er blindelings op af en hebben geen idee van de gevolgen en de gevaren. We loochenen terzelfdertijd ook onszelf. Bij deze – zonder hautain te willen klinken – de nuance die het AI-debat nodig heeft.

Natuurlijk zie ik er de voordelen van in. Ja, het is geweldig wat generatieve AI allemaal kan. Ik gebruik het dagelijks. Het verandert mijn leven, helpt me als ik een tekst wil nalezen, vat al eens een tekst samen en stelt e-mails op. En het wordt nog indrukwekkender. Apple heeft onlangs Apple Intelligence aangekondigd op zijn World Wide Developer Conference. Dat is Apples eigen artificiële intelligentie, die voortaan ook je persoonlijke context meeneemt in de antwoorden die het systeem je geeft.

Ik interesseer me ook enorm voor AI. Vorig jaar volgde ik nog Googles uitgebreide cursus AI en machinelearning en ik las er al best wat boeken over. De evolutie die we doormaakten en de revolutie die nog voor de deur staat, zijn gigantisch en ik kijk ernaar uit. Verandering moet je omarmen.

Wel vind ik het zorgwekkend dat artificiële intelligentie als het antwoord op elke maatschappelijke uitdaging wordt gezien. We zijn zo gefocust op wat AI kan doen, dat we volledig voorbijgaan aan de mogelijkheden van onze menselijke capaciteiten. Dat heeft zelfs geleid tot een klimaat van anti-intellectualisme. Ik geef een paar voorbeelden.

“Lezen? Waarom zou ik dat nog doen? Ik gooi elk boek in pdf-versie in ChatGPT en die bezorgt me een samenvatting”, hoor je wel eens. Wel, is lezen enkel goed voor het hersenloos distilleren van informatie uit een woordenbrij? Ik dacht het niet. Wie echt leest, weet dat iedereen iets anders uit een boek haalt. Dat de ene passage mij diep raakt en blijft hangen, terwijl ze jou niets zegt. Bovendien is een boek altijd al een samenvatting van door de jaren heen opgedane kennis en researchwerk van een auteur. Is dat niets meer waard? Gaan we ons tevreden stellen met een samenvatting van een samenvatting?

Wie dat bepleit, kent het verschil niet tussen kennis en informatie. Kennis is informatie die aan informatie vasthangt. Om tot kennis te komen, heb je een breder kader nodig. Een kader dat je alleen opbouwt door eerst zelf kennis tot jou te nemen. Door te lezen, te kijken en te onthouden. Iedere mens heeft zo’n referentiekader nodig. En neen, dat wordt niet automatisch voor je opgebouwd. Noch ChatGPT, noch Google doet dat voor jou.

Een tweede voorbeeld. Onlangs stelden enkele journalisten en opiniemakers zich luidop de vraag of het schrijven van een thesis nog wel van deze tijd is. Immers, zo was te lezen, je kunt toch gewoon je masterthesis, bachelorproef of paper door AI laten schrijven? Ik vraag me af welke professor of lesgever ooit een door AI geproduceerd werkstuk klakkeloos zou laten passeren. Het schrijven van een thesis is in de eerste plaats een creatieve bezigheid. Het is het combineren van informatie, het uitwerken van ideeën en jezelf verheffen tot een nieuw intellectueel niveau. Dat zijn dingen die vooralsnog niet door AI gebeuren.

Daarnaast zullen we kinderen nog altijd moeten leren te schrijven op school. Schrijven is ook je gedachten op een rij zetten en orde creëren in de chaos. Het geeft structuur aan de informatie die je krijgt. In complexe tijden als de huidige is dat enorm belangrijk.

Veelal heeft de verheerlijking van AI iets weg van de verheerlijking van de rekenmachine. Die heeft wiskunde ook niet overbodig gemaakt. Net zoals de uitvinding van het fototoestel er niet heeft voor gezorgd dat mensen ophielden met schilderen. Je kunt verandering ook omarmen zonder de rest te verloochenen.

De auteur is auteur, columnist, spreker, moderator en strategie- en communicatieconsultant.