‘Dat maatregelen voor het klimaat onhaalbaar en niet te betalen zijn, is een fabeltje’

De nieuwe regeringen moeten de klimaatmaatregelen zo vormgeven dat elke Vlaming, Waal en Brusselaar meteen ziet wat het voor de planeet, maar ook voor hun eigen portemonnee opbrengt. Alleen zo kunnen we voldoende draagvlak creëren om te strijden voor elke tiende van een graad minder dat de aarde nog zal opwarmen. Dat zeggen Leen Van den Neste, de CEO van vdk bank, en Wouter Van Besien, coördinator ethisch en duurzaam bankieren bij de bank.

Extreme weerfenomenen en bijhorend menselijk leed zoals we afgelopen maand in Spanje zagen, zullen alleen maar toenemen. En de strijd om onder 1,5 graad opwarming te blijven is nu al verloren. Het zijn maar enkele doemberichten die ons de afgelopen dagen bereikten vanop de VN-klimaattop in Bakoe. Maar wat er tegenover staat – wat we er samen aan zullen doen – dát blijft opnieuw zeer mager. Sommigen noemen de klimaattop zelfs een maat voor niets. Wij blijven echter hoopvol.

Met vdk bank organiseerden we gelijktijdig een Belgische mini-COP29 met wetenschappers en professoren uit eigen land. In tegenstelling tot de talloze politici die de klimaatfinanciering als een hete aardappel naar elkaar blijven doorschuiven, gaven zij ons wél hoop. Want als er geld was om de financiële crisis van 2008 te verzachten, dan kan er evengoed geld gemobiliseerd worden om de noodzakelijke klimaatinvesteringen, geschat op zo’n 31.000 miljard euro, te financieren.

Van nimby naar plimby

Europa, regio’s, steden en ondernemers nemen al positieve stappen om het tij te doen keren. Toch blijft er nog enorm veel werk op de plank liggen. De noodzakelijke gedragswijziging om het klimaat niet verder te laten ontsporen, moet er komen door bedrijven en burgers. Maar veel klimaatmaatregelen zijn niet voor iedereen weggelegd. Een derde van de bevolking kan noodzakelijke energierenovaties, een elektrische auto of zonnepanelen niet betalen. Die brengen op termijn wel op, waardoor de rijken er weer beter van worden en de mensen met lagere inkomens achterblijven. Dit moeten we echt kunnen omdraaien. En dat hoeft niet ingewikkeld te zijn. Het vereist alleen voldoende verbeeldingskracht. Twee eenvoudige voorbeelden, die de voorbije week ter sprake kwamen tijdens onze mini-klimaattop, verduidelijken dat meteen.

Er is al lang sprake van een CO₂-taks, om op die manier de uitstoot naar beneden te krijgen. Waarom zouden we de opbrengst daarvan niet volledig en onmiddellijk terugstorten op de rekening van de burgers? Iedereen evenveel. De grote vervuilers betalen, iedereen krijgt een bonus. En waarom belonen we burgers niet die op een windmolen uitkijken, door hen te laten delen in de winst ervan? Zo zullen er een pak minder bezwaarschriften tegen groene projecten worden ingediend, als je het ons vraagt. Het zal niet lang duren voor het nimby-syndroom moet plaatsruimen voor het plimby-syndroom: Please in my backyard.

Investering in klimaat is goed voor de economie

Een ander positief signaal vangen we op van de bedrijven in ons land. Vele zijn bereid mee de nodige inspanningen te leveren. Maar dan moeten de regels wel voor iedereen dezelfde zijn. Ook de financiële sector moet sterk betrokken worden. Waarop wachten we om een regelgevend kader te creëren waardoor de financieringskosten van duurzame projecten lager zijn dan die voor schadelijke activiteiten? Dat duwt onze economie in de goede richting. Als we bedrijven en consumenten massaal mee op de kar krijgen, creëren we bovendien schaalvergroting. Daardoor zullen klimaatvriendelijke keuzes goedkoper worden dan de huidige vervuilende toepassingen.

Voor het eerst is trouwens aangetoond door het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) dat het bruto binnenlands product (bbp) van verschillende landen met een dalende CO₂-uitstoot, gestegen is. Landen die de nodige maatregelen nemen, tonen dus aan dat klimaatinvesteringen hun economie kunnen laten groeien. Het fabeltje dat klimaatmaatregelen slecht zijn voor de economie, kan bij deze definitief op de schop. Zeker als we in ogenschouw nemen dat de kosten voor alle schade die door klimaatrampen zal worden aangericht, vele malen hoger liggen dan de bedragen van de investeringen die nodig zijn om de opwarming een halt toe te roepen.

Laat ons daarom een pact sluiten waarmee iedereen in ons land achter de klimaatregels staat: burgers en bedrijven. Zo kunnen we de politiek ook over de streep trekken. Want als politici weten dat ze in de eerstvolgende verkiezingen niet afgestraft worden voor hun gedurfde keuzes om vol de kaart van het klimaat te trekken, springen ze ongetwijfeld mee in bad. Alleen zo kunnen we ervoor zorgen dat de werkelijkheid van natuurrampen de fictie zoals in de Amerikaanse sciencefictionfilm Don’t Look Up niet zal overtreffen, zoals wetenschappers vandaag voorspellen.

Leen Van den Neste, CEO van vdk bank, en Wouter Van Besien, coördinator ethisch en duurzaam bankieren vdk bank