De Brusselse budgettaire toestand gaat van kwaad naar erger, maar nog altijd ontbreekt de sense of urgency bij de meeste Brusselse politieke partijen, stelt hoogleraar openbare financiën Herman Matthijs vast. En nu?
Tien bedenkingen bij de Brusselse chaos:
- Samengevat komt het Brusselse budgettair-economische dossier erop neer dat er een schuld is van 15,7 miljard euro, een tekort van 1,8 miljard euro, een rentelast van 415 miljoen per jaar, een werkloosheidspercentage van 12 procent, een werkgelegenheidsgraad van 66 procent, een explosieve demografische aangroei en het feit dat de betere middenklasse uitwijkt naar Vlaanderen of Waals-Brabant. Een plan om daaraan iets te doen ontbreekt in de Brusselse politiek.
- Al maanden geleden hebben de Vlaamse pers en The Brussels Times melding gemaakt van nogal wat onregelmatigheden in de Brusselse begroting. Maar een echt antwoord hebben de Brusselse beleidsmakers daarop nooit gegeven. De meeste partijen in het Brussels Hoofdstedelijk Parlement hebben er ook geen punt van gemaakt. Daaruit kun je concluderen dat de Brusselse wetgevende macht haar budgettaire taak niet ernstig neemt.
- Daar komt nog bij dat er al sinds 2017 geen rekeningen bestaan van dit gewest. Het Rekenhof weigert zelfs de controle te doen. In feite weet men dus niet wat de juiste omvang van de ontvangsten en de uitgaven is. Ongetwijfeld zitten er nog veel lijken in de kast.
- Bovendien past de Brusselse regering de techniek van de voorlopige kredieten niet correct toe. Die zou besparend kunnen werken, maar het Brusselse gebruik leidt tot een nog groter budgettair probleem. Afgelopen weekend lekte een brief van het Rekenhof aan de Brusselse Parlementsvoorzitter uit, met de bemerking dat de Brusselse regering in lopende zaken een budgettaire hold-up pleegt op het parlement met volle bevoegdheid.
- Ondanks het voorgaande is het opmerkelijk dat S&P de Brusselse rating ongewijzigd laat op A, met een negatieve outlook, of de voorlaatste trap op de A-ladder van de ratings. In juni werd de kredietwaardigheid van Brussel wel verlaagd van A+ naar de huidige A. Een toekomstige ratingverlaging kan ook negatieve gevolgen hebben voor andere bestuurlijke entiteiten in dit federale koninkrijk.
- De regeringsvorming in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest begint wereldrecords te breken. Vooruitgang zit er niet in. Waarom zouden de deelnemende partijen in lopende zaken (PS, Ecolo, Défi, Vooruit, Groen en Open Vld) zich ook haasten? Ze kunnen verder genieten van hun kabinetten. Opmerkelijk is ook dat de Brusselse regeringsvorming wordt geleid door de MR-voorzitter, die in Wallonië woont. Bovendien kondigde hij aan dat hij ook de Vlaamse meerderheid in het VGC-parlement zal vormen. Terwijl de grootste Vlaamse partij in Brussel, Groen, al een jaar geleden heeft gemeld dat Groen, Open Vld, Vooruit en N-VA een meerderheid hadden gevormd. Een nieuwe Brusselse regering zal pas kunnen starten met een meerderheid in zowel de Nederlandstalige als de Franstalige taalgroep.
- Ondertussen heeft de staatsbank Belfius gemeld dat haar kredietlijn van 500 miljoen euro vanaf begin 2026 wordt geschrapt. Onlangs liet de bank weten ook te stoppen als huisbankier van het gewest. Het is opmerkelijk dat een staatsbank, waarvan de beleidsorganen nog een samenstelling van de regering-De Croo hebben, dat aankondigt. De vraag is of andere banken — zoals ING — hun kredietlijn behouden en/of de nieuwe huisbankier willen worden. Maar het Brussels Hoofdstedelijk Gewest als klant hebben, is bepaald geen reclame voor banken.
- Het gewest, waar de Europese Unie, de NAVO en Eurocontrol gevestigd zijn, dreigt zo op een budgettaire shutdown af te stevenen. Regels daarvoor bestaan niet. Welke diensten blijven dan prioritair open? De brandweer en de huisvuilophaling lijken evidente voorbeelden. Zonder bestuur, zonder begroting, zonder kaskrediet en zonder bankier dreigt een Brusselse shutdown op zijn Amerikaans.
- Brussel zou theoretisch nog een openbare lening kunnen plaatsen. Maar artikel 49 van de Bijzondere Financieringswet is duidelijk: dat vereist de instemming van de federale minister van Financiën en in beroep van de federale ministerraad.
- De kans is groot dat het Brusselse dossier op de federale regeringstafel belandt. Wat zullen de federale voorwaarden om steun te verlenen zijn? In ieder geval opent het Brusselse dossier op federale tafel de doos van de staatshervorming. Dit laatste ontbrak net in het federale regeerakkoord.
Concluderend kun je stellen dat het Brussels Hoofdstedelijk Gewest al jaren boven zijn stand leeft. Wie gaat daar eindelijk iets aan doen? Brussel zelf, of het federale bestuursniveau? Het wordt ook uitkijken naar de plannen van de Vlaamse politieke partijen over dit grotendeels niet-Nederlandstalige gewest, en of de Vlaamse regering al een visie heeft ontwikkeld over Brussel.