‘Bent u nettopositief?’

Onlangs kreeg ik de vraag wat mijn favoriete managementboek is. Al snel kwam ik tot de vaststelling dat ik er eigenlijk geen heb, ook al lees ik er tientallen per jaar. Maar er is wel eentje dat ik belangrijk vind voor leiders vandaag: Net Positive van Paul Polman en de voormalige Unilever-CEO Andrew Winston. Het boek leest als een pleidooi voor het herdenken van de rol van bedrijven en leiders in de maatschappij.

Leiders staan vandaag voor belangrijke keuzes. Volgens Polman en Winston kunnen ze ervoor

kiezen het ‘aandeelhouder/winst eerst’-principe te hanteren met de bekende gevolgen voor het welzijn van medewerkers, leveranciers en de planeet. Of ze kunnen bedrijven bouwen die focussen op langetermijngroei en collectieve welvaart. Hedendaagse leiders moeten daarin een positie durven in te nemen. Ze kunnen de problemen niet blijven bekijken als andermans probleem. Polman en Winston zijn duidelijk over welke positie leiders moeten opnemen: de positie van het actief cocreëren van oplossingen voor de belangrijkste wereldproblemen.

Een economie kan niet draaien als de mensen en de planeet ervan kapotgaan. We staan op het point of no return. Dat vergt een keerpunt in het bedrijfsleven, maar ook in hoe leiders denken en werken. Het vergt wat Polman en Winston ‘nettopositief leiderschap’ noemen. De vier principes van nettopositief leiderschap zijn vrij duidelijk. Het veronderstelt in de eerste plaats dat je verantwoordelijkheid neemt voor elke impact die je creëert. Je kunt als leider misschien wel je supplychain, je logistiek en je IT-projecten uitbesteden, maar je verantwoordelijkheid? Die kun je niet zomaar outsourcen.

Winst zal in de toekomst niet het resultaat zijn van het creëren van de wereldproblemen, maar van het oplossen ervan.

Nettopositief leiderschap veronderstelt ook dat je focust op het creëren van waarde op de lange termijn, zowel voor je bedrijf als voor de maatschappij. Dat vergt ook dat je durft te investeren op de lange termijn en dat je stap voor stap toewerkt naar het creëren van een betere wereld, eerder dan op korte termijn moonshots te formuleren, die je misschien op de korte termijn doen stralen, maar op de lange termijn niet bijdragen.

Het derde principe berust op waardecreatie voor al je belanghebbenden. Het veronderstelt dat je producten en diensten aanbiedt die niet enkel financiële waarde creëren, maar ook van de wereld een betere plek maken. Dat doe je niet alleen. Nettopositief leiderschap veronderstelt ook dat je partnerships met unusual suspects ontwikkelt, die focussen op systemische verandering. Partnerships met de snelheid, de innovatie en de doe- mentaliteit van het bedrijfsleven, maar de verenigde macht en het bereik van een overheid. De meeste bedrijven praten enkel met de overheid wanneer het goed is voor hun cijfers. Echte partnerships focussen op het versterken van de maatschappij, door bijvoorbeeld corruptie te reduceren en defecte belastingsystemen te repareren.

Echte systeemveranderingen kunnen ook enkel gebeuren als leiders samenwerken met partners die buiten hun onmiddellijke controle vallen: consumenten, leveranciers, overheden, ngo’s, enzovoort. Enkel zo kunnen de effecten van de mooie initiatieven die bedrijven vandaag al nemen ook vermenigvuldigd en voortgezet worden door hun concullega’s.

Het goede aan nettopositief leiderschap is dat enkele leiderschapsvaardigheden die vijftig jaar geleden belangrijk waren, dat ook vandaag ook nog zijn. Denk maar aan visie, strategie, discipline, en de lat hoog genoeg leggen. Maar er zijn ook enkele nieuwe competenties nodig: purpose, plichtsbewustzijn, bescheidenheid, menselijkheid en moed. En een diep besef dat winst in de toekomst niet het resultaat zal zijn van het creëren van de wereldproblemen, maar van het oplossen ervan. De toekomst van het kapitalisme, van de mensheid, van de menselijkheid en van de planeet hangen ervan af. Dus hop, naar de boekenwinkel.