‘Terwijl de empathie met de werknemers is gegroeid, blijft de empathie met de werkgevers vaak uit’

Er zijn steeds meer langdurig zieken. Vooral jongeren zitten vaker thuis. Dat blijkt uit een analyse van de loongegevens van ruim 164.000 werknemers in België door de hr-dienstenverlener Securex. In de eerste helft van 2024 bleek 2,53 procent van de werknemers minstens een maand afwezig wegens ziekte of een ongeval, een stijging met 10 procent tegenover 2022. 3,36 procent van de werknemers was langer dan een jaar thuis, wat neerkomt op een toename van 7 procent.

Op X gonsde het binnen de kortste keren van de theorieën over hoe toxisch leiderschap het groeiende absenteïsme in de hand werkt. Het is niet mijn bedoeling dat hier te ontkrachten. Wie ben ik om zonder data en zonder onderzoek om het even welke theorie te weerleggen? Wat ik wel aan de kaak wil stellen, is de gratuïteit en de gretigheid waarmee werkgevers vandaag worden aangepakt.

Werknemers worden in België terecht heel erg beschermd. Hun bescherming is geëvolueerd van minimale rechten in de negentiende eeuw naar een uitgebreid systeem van sociale zekerheid en een arbeidsrecht. Sinds de eerste wetten tegen de kinderarbeid en gevaarlijke werkomstandigheden is de invloed van vakbonden en sociale bewegingen gegroeid. Dat leidde tot de invoering van de achturige werkdag en een socialezekerheidssysteem. Later kwamen daar wetten bij tegen discriminatie en voor welzijn op het werk. Vandaag ligt de focus nog meer op flexibiliteit, mentale gezondheid en inclusie. Wat niet mee evolueerde met alle maatregelen rond werknemerswelzijn, was de gedachte dat er ook zoiets bestaat als werkgeverswelzijn. Ik weet dat ik door dat te schrijven een aantal mensen op hun paard heb gekregen. Dat is geenszins de bedoeling. Laat duidelijk zijn dat toxisch leiderschap in het verleden veel te vaak gemakshalve is genegeerd en goedgepraat.

Maar vandaag wordt toch ook wel vaak gratuit met de term ‘toxisch’ gegooid? Kunnen bepaalde toxische situaties op de werkvloer tot een burn-out leiden? Zeker wel. Maar de psychologie leert ons ook dat burn-outs niet altijd en niet volledig werkgerelateerd zijn. Bovendien vergeten we soms – of zo lijkt het toch – dat niet elk meningsverschil of verschil in leiderschapsstijl toxisch gedrag is. Terwijl de empathie met de werknemers is gegroeid, blijft de empathie met de werkgevers vaak uit. We zijn streng voor wie aan de top van het bedrijf staat. Terecht. Want bedrijfsleiders worden goed betaald. Maar al te vaak vergeten we dat het leven aan de top ook eenzaam is.

Wie onderneemt, neemt risico. Wie aan de top van een bedrijf staat, neemt verantwoordelijkheid op. De uitdagingen van het werkgeverschap zijn legio: het aansturen van mensen, het te vriend houden van stakeholders, het bieden van meerwaarde aan aandeelhouders, het managen van verwachtingen. Het is een combinatie die ook bij de werkgevers zwaar kan wegen. De vraag is dan: hebben we ook begrip voor hun workload? Als de CEO eens wat korter van stof is, bekijken we dat dan even welwillend als wanneer dat een overwerkte naaste collega overkomt? Verplaatsen we ons weleens in zijn of haar schoenen?

Om begrip op te brengen voor een situatie, is begrip van die situatie nodig. En de situatie van een leidinggevende is nu eenmaal eigensoortig en niet alledaags. Het is moeilijk ons in de schoenen van de baas te verplaatsen. We weten vaak onvoldoende wat speelt aan de top. Maar toch: mensen kúnnen empathisch zijn, ook voor mensen die ze misschien niet helemaal begrijpen. Dat is in essentie de boodschap van mijn column. Een pleidooi voor welwillendheid, geduld én begrip. Want ik kan me indenken dat ook werkgevers af en toe in toxische situaties terechtkomen.