‘Bedrijfswagenfetisjisme en war-on-talent-verwennerij: wat gebeurt er als de economische wind straks omslaat?’

Jobs, jobs, jobs. In een vorige column had ik het over de September Surge, die elk jaar opnieuw zorgt voor een piek in het aantal vacatures. Bedrijven haasten zich om de laatste openstaande functies voor het einde van het jaar ingevuld te krijgen. Dat is ook dit jaar weer het geval. Dat heb ik niet alleen gezien in de cijfers, maar ook in mijn directe omgeving. Vrienden, kennissen en oud-studiegenoten hebben massaal een nieuwe of eerste baan gevonden. En zoals het hoort, werd dat tot in de kleinste details besproken tijdens lange koffiesessies – bij een obligate latte macchiato, in een iets te hippe koffiebar, natuurlijk. Want ja, ik blijf een twintiger in het mondaine Antwerpen.

Uiteraard ben ik ontzettend blij voor mijn vrienden die hun droombaan hebben gevonden. Maar er valt iets op: ze worden allemaal enorm verwend. Vrijwel zonder uitzondering hebben ze een indrukwekkend pakket aan extralegale voordelen binnengesleept, boven op een al zeer fatsoenlijk salaris. Denk aan extra vakantiedagen, reisbijstand, smartphone, uitgebreide medische verzekeringen en – als ultieme bekroning – de bedrijfswagen.

Die bedrijfswagen, ik moet het toegeven, blijft hét symbool van succes voor veel jonge professionals. Of het nu een schattige, knalrode Fiat is, een degelijke Opel Corsa, een hippe elektrische Mini of een fonkelnieuwe Tesla, de bedrijfswagen is keer op keer een bron van opwinding en jaloezie. Het is bijna grappig hoe fel de reacties zijn wanneer ik voorzichtig suggereer dat kiezen voor een bedrijfswagen misschien niet altijd de slimste zet is. Dan merk je pas echt hoe diepgeworteld de emotionele waarde van dat extralegale voordeel bij velen is geworden.

Bedrijven zijn zich daarvan bewust en spelen er op in. De war on talent vraagt dat bedrijven alles uit de kast halen om zich te onderscheiden en het beste talent binnen te halen. De meest begeerlijke extralegale voordelen – of het nu een auto is of iets anders – fungeren daarbij als lokmiddelen.

Maar zet dat soort strategieën op de lange termijn zoden aan de dijk? Zo’n glanzende wagen mag een sollicitant op het eerste gezicht misschien overtuigen, maar hoelang duurt het voordat die ‘dikke BMW’ gewoontjes wordt? Dat is vaak sneller dan je denkt. Zodra de nieuwigheid van het voordeel is vervlogen, komt de realiteit van de dagelijkse job weer bovendrijven. Dan is het te hopen dat je als nieuwe werknemer verder hebt gekeken dan het oppervlakkige voordelenpakket. Het blijft essentieel dat de job inhoudelijk voldoening geeft en zingeving biedt. Geen enkel loonpakket, hoe royaal ook, kan dat vervangen.

Daarnaast stel ik me ook vragen over de standaarden die bedrijven hun jonge werknemers aanmeten. Als een pas afgestudeerde al direct verwend wordt met luxevoertuigen en uitgebreide voordelen, hoe zal die reageren als hij of zij ooit met minder genoegen moet nemen? Misschien klink ik nu als een norse oude man in het lichaam van een twintiger, maar is het niet een beetje vreemd om mensen vanaf het begin te laten wennen aan een buitensporig hoge standaard, nog voordat ze iets substantieels hebben gepresteerd?

Bovendien vraag ik me af of die verwennerij, die zo kenmerkend is voor de war on talent, wel duurzaam is op de lange termijn. Natuurlijk, het wordt inderdaad steeds moeilijker om de juiste werknemers te vinden. De spoeling is dun en het gevecht om talent is hevig. Maar de overvloed aan voordelen die bedrijven bieden, hangt wel af van één voorwaarde: dat ze het zich kunnen blijven veroorloven. Wat gebeurt er als de economische wind straks omslaat? Wat als we in een situatie belanden waarin er niet alleen een krappe arbeidsmarkt is, maar ook een stagnerende of krimpende economie? Als bedrijven straks minder kunnen spenderen aan al die voordelen, komt er dan een abrupt einde aan de luxe? Komt dan na het feestje de onvermijdelijke kater?