‘Als de vakbonden de hervormingen niet kunnen stoppen, is hun existentiële crisis compleet’

Al zijn de vakbonden op papier heel machtig door hun hoge ledenaantallen, de voorbije jaren is hun macht afgebrokkeld.

Bespaar ons de uitvluchten over een gebrek aan vertrouwen en of de noodzaak aan wat show om de achterban tevreden te houden. Het signaal aan de burger en de bedrijven is dat de onderhandelende politieke partijen andere zaken belangrijker vinden dan een regering te vormen. Sorry, 500 miljard euro staatschuld. Sorry, (ex-)medewerkers van Van Hool, Terre Bleue, Audi Brussels, BelGaN en Euroshoe Group. De gemeenteraadsverkiezingen gaan voor.

Er zijn meer dan 500 miljard redenen om zo snel mogelijk een regering op federaal, Vlaams en Brussels niveau op poten te zetten. Een van de belangrijkste is de verzwakte positie van de vakbonden. De vakbonden zullen tijd proberen te rekken. Door de oppositiekuur van de PS zijn ze in Wallonië, en wellicht straks ook federaal, hun beste bondgenoot kwijt. Het is algemeen bekend dat Vooruit-voorzitter Conner Rousseau er veel minder problemen mee heeft tegen de vakbonden in te gaan. De vakbonden gaan niet mee aan de regeringstafel zitten. Elke hervorming van de arbeidsmarkt, de sociale zekerheid en de pensioenen zal hard worden aangevochten met betogingen en stakingen. Dat sociale protest zal niet alleen hevig zijn vanwege de hervormingen en de besparingen die nodig zijn. Als de vakbonden de hervormingen niet kunnen stoppen, is hun existentiële crisis compleet.

Al zijn de vakbonden op papier heel machtig door hun hoge ledenaantallen, de voorbije jaren is hun macht afgebrokkeld. De minimale dienstverlening bij de NMBS en De Lijn en de doorbraak van het thuiswerk hebben het veel moeilijker gemaakt om het land plat te leggen. Het alternatief dat de boeren geprobeerd hebben, het blokkeren van snelwegen, industrieterreinen en zelfs havens, leverde vooral juridische claims op. De communisten van PTB-PVDA, die zowel bij de christelijke als bij de socialistische vakbonden aan invloed winnen, hebben misschien minder problemen met wilde en harde protesten. Maar de redelijke strekkingen beseffen zeer goed dat die blokkades nog lang kunnen nazinderen. Kapitaal kan ook staken. Zulke wilde protesten zijn vaak voor industriële bedrijven een reden om de productie naar een ander land te verhuizen of investeringen stop te zetten.

De hoge ledenaantallen van de vakbonden verhullen ook dat ze moeite hebben om buiten hun traditionele sectoren te groeien. ICT’ers zijn de fabrieksarbeiders van de 21ste eeuw. Het zijn vaak banen met een goed loon, een lage instapdrempel en veel werkzekerheid. Ze vormen net als arbeiders een cruciale beroepsgroep, want zonder hen valt de economie ook stil. Maar, en dat is een wereldwijd fenomeen, de invloed van de vakbonden in de ICT-sector is bijna nihil. Dat komt onder meer door de structuur van de sector: veel meer kleine spelers, veel meer zelfstandigen. En daarnaast specifiek voor België: de verstrenging van de fiscale voordelen rond de auteursrechten is nadelig geweest voor veel programmeurs en ICT-bedrijven.

Bovendien is de positie van de vakbonden in de traditionele sectoren verzwakt. Bij de verzelfstandiging van de 128 grote supermarkten in eigen beheer bij Delhaize, met 9.000 betrokken werknemers, werden de vakbonden deels buitenspel gezet. En bij het met sluiting bedreigde Audi Brussels wordt verder protesteren ook moeilijk, omdat het bedrijf de fabriek zelf stillegde als reactie op de protesten. De vakbonden hebben geen andere keuze. Om hun maatschappelijke relevantie en macht te bewijzen zullen ze met man en macht proberen de sociale en economische hervormingen tegen te houden. De volgende regeringen vinden geen bondgenoten bij de vakbonden. Dat zal hervormen enkel maar lastiger maken, er is daarom echt geen tijd te verliezen aan de onderhandelingstafel.