‘Alleen een nieuw project kan het geloof in de politiek herstellen’

Over een dik half jaar staan de Vlaamse, federale en Europese verkiezingen op de agenda. Laten we even een toertje maken langs het brede politieke centrum in Vlaanderen vandaag.

We beginnen bij Open Vld, dat de voorbije weken en maanden een echte vaudeville achter de rug heeft. Egbert Lachaert vertrok als voorzitter, Vincent Van Quickenborne als federaal minister, Bart Somers als Vlaams minister. De wissel van de wacht liep drie keer in de soep. Hun respectieve opvolgers zijn bekwame mensen, maar dat heeft niemand onthouden. Het beeld dat blijft hangen, is dat van een slechte deurenkomedie.

Schuiven we op naar links, dan belanden we bij Vooruit en de racistische ‘zattemansklap’ van voorzitter Conner Rousseau. Vorige week raakte bekend hoe ranzig zijn uitspraken echt waren: hij vond het bijvoorbeeld jammer dat hij ‘dat bruin gespuis niet allemaal kan buitenzetten’. De schade was verwoestend voor het imago van zijn partij. Er was voor hem geen andere keuze dan af te treden. Dat de Vooruit-kopstukken Melissa Depraetere en Caroline Gennez slechts na lang aarzelen over de lippen kregen dat zijn uitspraken ‘racistisch en seksistisch’ zijn, betekent dat de electorale belangen het zwaarst wegen en dat de morele integriteit daaraan ondergeschikt is.

Ik zie zowat overal gedreven en bekwame mensen, maar ze zitten gevangen in partijen die obsessief naar hun eigen navel staren.

Van de liberalen en de socialisten naar de derde klassieke politieke familie dan, de christen-democraten. Die haalden in het stikstofdossier een kleine overwinning binnen. Er moeten nog geen landbouwbedrijven de deuren sluiten. Maar ondertussen ligt het imago van cd&v wel aan diggelen: de staatsdragende partij die compromissen kan sluiten als geen ander, is een onetrickpony geworden die alleen nog maar relevant wil zijn op het platteland.

Fast forward naar de gedoodverfde opvolger van cd&v als grote volkspartij: N-VA. Ook daar zit de klad erin. De partij gaat nog maar eens met dezelfde boegbeelden naar de verkiezingen, zelfs al heeft ze daar – zoals in het geval van Jan Jambon – jarenlang luidop over geklaagd. In West-Vlaanderen moet de N-VA zelfs een verstandshuwelijk sluiten met de buitenstaander Jean-Marie Dedecker. Bart De Wever zal tijdens de kiescampagne al zijn duivels ontbinden, maar iedereen weet nu al dat hij zich na de verkiezingen opnieuw zal opsluiten in het Antwerps stadhuis.

Blijven over in het brede centrum: de groenen. Die hebben in de Vivaldi-regering zoveel groene principes moeten begraven dat ze het moeilijk hebben om nog iemand te overtuigen van hun relevantie. Het spook van de kiesdrempel duikt weer op, net als na de vorige groene regeringsdeelname.

Alle democratische centrumpartijen zitten in een existentiële vertrouwenscrisis. Je kunt je afvragen wat de kip en wat het ei is, maar hun eigen vertrouwenscrisis gaat hand in hand met een immense vertrouwenscrisis in ‘de politiek’. Ik heb lang geloofd dat de politieke partijen in ons land zichzelf konden heruitvinden. Dat geloof ben ik kwijt. Ik zie zowat overal gedreven en bekwame mensen, maar ze zitten gevangen in partijen die obsessief naar hun eigen navel staren en zich op hun eigen eilandje hebben teruggetrokken: wij tegen de rest van de wereld.

Er is nood aan een nieuwe speler op het politieke terrein. Een geloofwaardige speler in het centrum, die belastinggeld slim besteedt zonder nog meer taksen te heffen, die de welvaart in ons land veiligstelt en duurzaam maakt, die een progressieve ethische visie verzoent met degelijk bestuur. Een nieuwe speler die de vicieuze cirkel doorbreekt waarbij partijen voor de verkiezingen de hemel beloven, om elkaar na de verkiezingen in een wurggreep te houden en helemaal niéts te gunnen. Een nieuwe speler waarin mensen opnieuw kunnen geloven. Wie durft de handschoen op te nemen?