Zuivelbedrijven kreunen onder wurgcontracten winkelketens

Het zuivelbedrijf De Hollebeekhoeve uit Kruibeke vroeg dinsdag het faillissement aan, blijkt uit documenten van Trends Business Information. De zuivelverwerkers slaken alarmkreten over de “exploderende productieprijzen”, terwijl de winkelketens die niet compenseren.

De nv Hollebeekhoeve, een producent van melk en yoghurt uit Kruibeke, is failliet. Begin maart werd al een voorlopig bewindvoerder aangesteld. De onderneming zat in slechte papieren. De balans van het boekjaar 2020 toont een omzet van 12,2 miljoen euro en een bedrijfsverlies van 1,8 miljoen. De onderneming had toen een negatief eigen vermogen, en een overgedragen verlies van 2 miljoen euro. Er werkten 25 mensen.

Renaat Debergh, de gedelegeerd bestuurder van de Belgische zuivelvereniging BCZ, stelt dat het faillissement niet enkel het gevolg is van de zwakke cijfers. “Alle zuivelbedrijven die vooral consumptiemelk (melk in flessen of bricverpakking, nvdr) leveren aan onze winkelketens, zoals Albert Heijn, Aldi, Colruyt en Lidl, schrijven rode cijfers. De contracten met de winkelketens zijn in oktober onderhandeld. Sindsdien zijn de productieprijzen fel gestegen. Sinds begin dit jaar zijn ze geëxplodeerd. Onze leden willen opnieuw onderhandelen met de winkelketens, maar dat gebeurt niet. “Contract is contract”, wordt ons gemeld. Geen enkele winkelketen wil de contracten aanpassen. De toestand bij onze verwerkers van consumptiemelk is schrijnend. Zij zitten vast. De volgende herziening van de contracten gebeurt normaliter pas begin juli. Zo lang kunnen ze niet wachten.”

Prijzenoorlog

Renaat Debergh geeft het voorbeeld van Albert Heijn. Volgens Debergh voert de Nederlandse winkelketen “een prijzenoorlog” in België. “Albert Heijn is dus nog goedkoper dan de andere winkelketens (in België, nvdr). Het stoort ons vooral dat ze diezelfde melk duurder verkopen in Nederland.” Een liter melk van het huismerk is in België 40 procent goedkoper dan in de winkels in Nederland.

De verwerkers van consumptiemelk maken verlies. De zuivelindustrie kan dankzij haar meer gediversifieerde producten, zoals boter en melkpoeder, de prijsstijgingen wél doorrekenen aan de voedingsbedrijven, zoals de industriële bakkerijen, de chocolade-, koekjes- en pizzamakers. Die voedingsbedrijven betalen wel de gestegen prijs van boter, melkpoeder en mozzarella.

Die prijsstijgingen zijn zeer groot. Boter is sinds maart vorig jaar 60 procent duurder geworden, en kost nu 6620 euro per ton. De prijs van volle melkpoeder steeg met 53 procent.

De melkveehouders zagen hun prijzen met 41 procent klimmen. Voor 100 liter melk krijgen de boeren ruim 47 euro. “Ook de melkboeren zagen hun kosten fors klimmen, voor onder meer veevoeder, kunstmest en energie”, maakt Renaat Debergh de rekening. “Maar zij houden nog winst over. Dat geldt niet voor onze zuivelbedrijven die consumptiemelk maken. Zij zagen hun productiekosten per liter melk met 22 eurocent stijgen, een klim met liefst 40 procent. Naast de gestegen melkprijzen zijn er ook extra kosten voor energie, verpakkingen, lonen. Maar de onderhandelde prijsverhogingen met de winkelketens van oktober leidden tot slechts een opslag van 4 eurocent per liter.”

Het aanbod daalt

De oorlog in Oekraïne deed de melkprijzen nog eens met 15 tot 20 procent stijgen. Maar de klim is al langer aan de gang. Dat komt omdat het melkaanbod in Europa daalt. Melkboeren kappen ermee, vooral door steeds strengere normen rond milieu en dierenwelzijn. In Duitsland en Nederland, twee van de grootste zuivellanden, daalt de productie. Ook in België was er vorig jaar voor het eerst een daling sinds 2010. In 2021 produceerden de Belgische koeien 4,18 miljard liter melk. In 2020 was dat nog 4,2 miljard liter. De jaren voordien was er weliswaar een continue groei. In 2010 bedroeg de productie 3,2 miljard liter.

“Maar de vraag naar zuivel in Europa blijft groeien, ondanks de stijgende vraag naar plantaardige zuivelvervangers”, analyseert Renaat Debergh. “Er is vooral zeer sterke vraag in Azië en Afrika. Ik verwacht niet dat het melkaanbod in Europa weer snel zal toenemen, gezien de stijging van de grondstoffenprijzen. Die wijzigingen in het aanbod zijn structureel. De tijd van melkoverschotten is voorbij.”

Gediversifieerde Belgische zuivelproducenten, zoals de marktleider Milcobel, profiteren van die internationale groei. Milcobel staat bijvoorbeeld sterk met melkpoeder voor Afrika.