De financiële gezondheid van de Belgische ziekenhuizen komt in gevaar. Mogelijks stevent de sector af op een courant verlies van 2 miljard euro. Dat blijkt uit berekeningen die Belfius naar aanleiding van zijn jaarlijkse sectordoorlichting heeft gemaakt
Jaarlijks brengt Belfius de financiële gezondheid van de Belgische ziekenhuizen in kaart. Daaruit blijkt al enkele jaren dat de sector het moeilijk heeft om financieel gezond te blijven. Ook in 2019 was dat zo. Dat concludeert Belfius na een doorlichting van de jaarrekeningen van de Belgische ziekenhuizen.
De omzet en de solvabiliteit verbeteren in 2019 weliswaar, maar op een totale omzet van 16,13 miljard boekt de sector een operationeel bedrijfsresultaat van amper van 76,7 miljoen euro. Dat is goed voor 0,48 procent van de omzet, maar blijft ver onder de 2 procent die als gezond wordt gezien.
Bovendien zijn er belangrijke verschillen tussen de ziekenhuizen: een op de drie schrijft een negatief resultaat in de boeken schrijven. Dat is een tendens die al een paar jaar aanhoudt. Het doet Belfius dan ook andermaal besluiten dat de flinterdunne marges in de algemene ziekenhuizen niet volstaan om tegenslagen of crisissen op te vangen.
Impact covid-19
Dat is slecht nieuws omdat in 2020 nu net een crisis zonder voorgaande de sector treft. Door covid-19 stevenen de ziekenhuizen voor 2020 dan ook af op een monsterverlies. Om de impact nu al in te schatten, ontwikkelde Belfius een nieuw berekeningsmodel op basis van gegevens van 25 algemene ziekenhuizen en 6 universitaire ziekenhuizen. Belfius vergeleek de resultaten van de eerste jaarhelft 2020 met de eerste zes maanden van 2019 en extrapoleerde die voor de tweede jaarhelft. Daarbij ging de steekproef uit van twee mogelijke opties: een basisscenario waarin de tweede golf zou verlopen zoals de eerste, en een hoge-impactscenario voor het geval de tweede golf lastiger zou verlopen. Als basis voor die berekening gold het kwart van de ziekenhuizen dat tijdens de eerste golf het hardst werd getroffen.
De resultaten van die berekening voorspellen voor alle ziekenhuizen samen een courant verlies van meer dan 2 miljard euro. Het maakt de beloofde overheidscompensaties broodnodig. Momenteel zijn er door de federale regering al voor 2 miljard euro voorschotten uitgetrokken om de klap op te vangen.
Lees verder onder de video
In het persbericht suggereert Belfius bovendien dat een hertekening van de financiering zoals in het federale regeerakkoord ook werd aangekondigd, meer dan ooit noodzakelijk is voor een stabiel budgettair meerjarenkader. Dat is nodig om de ziekenhuizen toe te laten om te investeren in de recente zorgevoluties. De situatie baart ook de zorgkoepel Zorgnet-Icuro zorgen. Gedelegeerd bestuurder Margot Cloet beschouwt deze cijfers als nog maar een bevestiging dat het bestaande financieringsmodel voor ziekenhuizen eindelijk op de schop mag.
Onderfinanciering
De belangrijkste financieringsbronnen van een ziekenhuis zijn: het budget financiële middelen, de honoraria voor medische prestaties en inkomsten voor het toedienen van geneesmiddelen. Uit de sectordoorlichting van Belfius blijkt dat het aandeel van het budget financiële middelen op de totale omzet de jongste jaren is afgekalfd tot 34,7 procent. De inkomsten uit de farmaceutische producten zitten dan weer in de lift. Vorig jaar steeg de omzet uit geneesmiddelen met 11,4 procent naar 3,08 miljard euro. Daarmee wordt een trend van de afgelopen jaren bevestigd. In 2015 was de ziekenhuisapotheek goed voor 15 procent van de totale omzet, vorig jaar was dat al 19,1 procent.
De honoraria van de artsen blijven met 40,7 procent een belangrijke motor van de omzet in een ziekenhuis. Met een omzet van 6,57 miljard euro realiseren ze een stijging van 4,4 procent in 2019. Daarvan storten de ziekenhuizen 4,03 miljard euro door aan de artsen via het systeem van afhoudingen of zogenaamde retrosessies.
Dat net die twee inkomstenbronnen de jongste jaren aan belang wonnen om de onderfinanciering in het budget te compenseren, maakt ziekenhuizen extra kwetsbaar voor de impact van covid-19. Naast substantiële meerkosten zoals beschermingsmateriaal, aanpassingen aan de infrastructuur en het inhuren van uitzendkrachten, vielen ook de inkomsten uit de honoraria voor consultaties en operaties terug. Hetzelfde gebeurt met de inkomsten van de ziekenhuisapotheek. Zelfs in het basisscenario zou de omzet in ziekenhuisapotheek met 7,2 procent terugvallen, terwijl de honoraria 16,7 procent omzet inboeten.
