Vlaanderen is wereldkampioen in diepvriesgroenten. Met 1,23 miljard euro omzet is ons relatief kleine gewest in absolute cijfers ’s werelds grootste exporteur van diepvriesgroenten. Bovendien ligt het epicentrum in en rond Ardooie. Zes West-Vlaamse familiebedrijven zijn goed voor liefst 30 procent van de Europese productie van diepvriesgroenten.
“Ardooie is het mekka van de diepvriesgroente-industrie”, zegt Tijl Goens, de COO van de marktleider Ardo, de grootste van de wereld in diepvriesgroenten. “Dat is zo gegroeid in de jaren zeventig. Het gematigde zeeklimaat is heel gunstig voor de groenteteelt. Gecombineerd met de kennis en de ervaring van de landbouwers is dat een grote troef.”
“De diepvriestechnologie werd begin jaren zeventig ingevoerd uit de Verenigde Staten”, herinnert zich Yves De Vinck, de CEO van Dicofoods. “West-Vlaamse ondernemers hebben de technologie verfijnd. De landbouwgrond hier, zand en leem, is zeer licht en vruchtbaar. Die kun je gemakkelijk bewerken, in tegenstelling tot bijvoorbeeld kleigrond. Je kunt hier tot twee keer per jaar groenten telen. De teeltregio is uitgebreid naar Noord-Frankrijk. Maar de verwerking gebeurt nog grotendeels in fabrieken in en rond Ardooie.”
Of zoals de website van de onderneming Pasfrost uit de Westhoek het lyrisch omschrijft: “Ons bedrijf staat midden in de groentetuin van Europa… Pasfrost ligt waar de grond vruchtbaar is, het zeeklimaat mild en de landbouwers hun expertise doorgeven van generatie op generatie”.
Veel kapitaal nodig
De diepvriesgroentemakers zijn doorgaans kerngezonde familiebedrijven. Een zuinig beleid, gespreid over generaties, leidde tot een sterk eigen vermogen en weinig financiële schulden. De nv D’Arta was in het jongste boekjaar de meest winstgevende van de zes grote familiebedrijven in de streek (zie kader Zes West-Vlaamse diepvrieskampioenen). De zwakste is het beursgenoteerde Greenyard. Het eigen vermogen van D’Arta betekent bijna 54 procent van het balanstotaal van ruim een kwart miljard euro. De eigenaars houden het graag spaarzaam: van de nettowinst van bijna 14 miljoen euro werd geen 2 miljoen euro aan dividenden uitgekeerd.
De oogst wordt beter dan in het bar slechte 2022.
D’Arta investeerde vorig jaar liever 10 miljoen euro in een betere productiecapaciteit. Want de verwerking van diepvriesgroenten is een kapitaalintensieve activiteit. Dat tonen al de hectares grote fabrieken in en rond Ardooie, te midden van de landbouwvelden. Diepvriezen is ook een energie-intensieve business. Bovendien doen de bedrijven als het ware het voorraadbeheer voor hun klanten. Dat vereist veel werkkapitaal. Tijdens de oogstmaanden, vanaf april tot het jaareinde, worden de groenten ingevroren. De meest verwerkte vijf groenten in de Ardo-fabrieken in Ardooie en Koolskamp zijn erwten, wortelen, bonen, bloemkool, spruiten. De landbouwers krijgen meteen geld voor hun oogsten. Maar Ardo wordt door zijn klanten pas betaald als de diepgevroren groenten worden geleverd. Dat kan tot een jaar na de verwerking zijn.
‘Onze telers kregen prijsverhogingen van 20 tot 50 procent’
Tijl Goens (Ardo)
Stijgende kosten
De winstmarges zijn flinterdun. De familiebedrijven maken vooral producten voor de voedingsindustrie, de catering, en de huismerken van de winkelketens. “De belangrijkste uitdagingen voor dit en volgend jaar worden de prijsoorlog met de winkelketens, en het doorrekenen van alle kostenstijgingen aan de klanten”, waarschuwt de nv Riward, de consoliderende holding boven Ardo, in zijn jongste jaarverslag. “De helft van onze omzet halen we via de winkelketens”, zegt Tijl Goens, de COO van Ardo. “Wij zitten als diepvriesproducent tussen de ketens en de telers. We voerden de voorbije winter veel prijsgesprekken met de landbouwers. Voor 2023 kwamen we prijsverhogingen overeen van 20, 30, tot zelfs 50 procent. Dat is gigantisch. Maar ook de winkelketens zetten druk op ons. Maar als we duurzaam willen zijn, moeten we ook een correct inkomen voor de landbouwer garanderen. We zijn redelijk geslaagd in het doorrekenen van onze kostenstijgingen aan onze klanten.”
Duurzaam
De kostenstijgingen hangen nauw samen met de steeds extremere weersomstandigheden. “We merken hoe de klimaatgordels naar het noorden opschuiven. Ons gematigd klimaat vertoont almaar meer grillige trekjes die we tot voor kort aan de Middellandse Zee kenden, zoals wind, hitte, waterschaarste of -overlast. De oogstzekerheid neemt daardoor af, van Zuid-Spanje tot Noord-Nederland”, waarschuwt Stefaan Naeyaert, de algemeen directeur van Horafrost. “Bovendien brengt een strengere Europese wetgeving over meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen een groter risico voor het welslagen van de teelt en een voldoende aanvoer van groenten.”
Ook Tijl Goens van Ardo merkt de dalende opbrengst. “Vorig jaar was ronduit dramatisch. We hadden 85.000 ton minder productie voor het invriezen dan gepland. Dat is gigantisch, op een totale productie van 650.000 ton. De twee West-Vlaamse fabrieken van Ardo verwerken samen een kwart miljoen ton. We hebben dus vorig jaar het volume voor een serieuze fabriek gemist. Dat was het gevolg van de extreme hitte en droogte. Tot zo’n zeven jaar geleden haalden we statistisch gezien elk jaar een hogere opbrengst. De voorbije vijf tot zeven jaar zien we per jaar gemiddeld een daling met een vijfde. Dat komt door de klimaatverandering en de strengere Europese regelgeving. We streven naar een duurzame landbouw, met een gezonde en voedingsrijke bodem. We willen de landbouwgronden niet uitputten.”
‘De natuur is sterk hersteld nu we in West-Vlaanderen een ‘normale’ zomer hebben gekend’
Stefaan Naeyaert (Horaforst)
Normale zomer
Dit jaar oogt beter dan het bar slechte 2022. “Het is nog vroeg voor vooruitzichten. Ruim de helft van onze volumes moeten we nog verwerken”, blijft Yves De Vinck, de CEO van Dicofoods, voorzichtig. “Tot vandaag zijn de opbrengsten matig, goed noch slecht. In april en mei kon door de regen te weinig gezaaid worden. Nadien werd het heet en droog van juni tot half juli. Daarom zal de worteloogst, die gezaaid werd in juni en geoogst wordt in oktober, slecht zijn. Maar wel beter dan vorig jaar.”
“Met de droogte in juni en begin juli, 35 dagen zonder regen, waren we weer in paniek”, zegt Tijl Goens van Ardo. “Begin dit jaar waren onze voorraadmagazijnen letterlijk leeg. Voor het huidige seizoen ben ik gematigd positief. Maar voor onder meer spinazie, wortelen, uien en paprika wordt het nog lastig. Ik zeg gematigd positief omdat we de voorbije jaren in alle streken van Europa extreme weersomstandigheden hadden. Dit jaar zullen we onze voorraden weer op peil kunnen brengen.”
Stefaan Naeyaert, de algemeen directeur van Horafrost en Homifreez, klinkt nog het meest optimistisch. “De natuur is sterk hersteld nu we in West-Vlaanderen een ‘normale’ zomer hebben gekend. De regen heeft nagenoeg geen schade veroorzaakt. Door de gematigde warmte en het vochtig blijven van de bodem werden de tekorten van vorig seizoen aangevuld.”
Zes West-Vlaamse diepvrieskampioenen
Ardo De grootste van West-Vlaanderen in diepvriesgroeten, en meteen ook van de wereld. De eigenaar is de familie Haspeslagh. De consoliderende holding nv Riward haalde in het boekjaar 2021-2022 een omzet van 1,1 miljard euro, en een bedrijfsresultaat van 40 miljoen euro. De onderneming met toen gemiddeld 3.043 werknemers heeft een productiecapaciteit van 650.000 ton, en is actief in België, Frankrijk, Portugal, Spanje en het Verenigd Koninkrijk. Ardo heeft fabrieken in Ardooie en Koolskamp.
D’ARTA De eigenaars zijn de families Debackere en Talpe. Het bedrijf is actief in België (een fabriek in Ardooie), Italië, Portugal en het Verenigd Koninkrijk. De consoliderende holding nv Kadaps haalde in het boekjaar 2021-2022 een omzet van 287 miljoen euro, en een bedrijfswinst van bijna 22 miljoen euro. De groep telt 705 werknemers.
DICOFOODS Het bedrijf uit Ardooie is in handen van de familie Dick. Dicofoods publiceert geen geconsolideerde omzetcijfers, maar heeft drie grote fabrieken. De nv Begro in Ardooie haalde 90 miljoen euro in 2020, met 131 werknemers. De nv Dicogel, met een fabriek in Moeskroen, was goed voor 48 miljoen euro omzet in 2020, en had toen 79 werknemers. De nv Westfro uit Staden legde voor het laatst een balans neer in 2019, en had toen 74 miljoen euro omzet. Van de drie bedrijven was enkel Begro licht winstgevend. De drie hebben een productiecapaciteit voor 300.000 ton diepvriesgroenten.
GREENYARD De beursgenoteerde onderneming is misschien de bekendste in de rij. De familie Deprez heeft bijna 38 procent van de aandelen, en is daarmee de grootste aandeelhouder. Greenyard verkoopt niet enkel diepvries, maar vooral verse groenten en fruit. Diepvries was vorig boekjaar goed voor 615 miljoen euro van de 4,64 miljard euro geconsolideerde omzet. De onderneming verwerkte 485.000 ton fruit en groenten voor diepvries. De nv Greenyard geeft geen afzonderlijke winstcijfers voor de diepvriesactiviteiten. Voor diepvries zijn er negen fabrieken, in België, Frankrijk, Polen en het Verenigd Koninkrijk. In België staat de belangrijkste fabriek in Westrozebeke (bij Staden). Daar werkten 347 mensen in het boekjaar 2021-2022. Daarnaast is er nog een activiteit in Langemark.
HORAFROST De familie Hoflack is de eigenaar van de bedrijven nv Homifreez (in Ardooie) en nv Horafrost (in Staden). Homifreez haalde in zijn jongste boekjaar een omzet van 38 miljoen euro, en telde 43 werknemers. Horafrost was goed voor een omzet van 61 miljoen euro, met 73 werknemers. Beide bedrijven waren winstgevend.
PASFROST De eigenaar is de familie Lafaut, waarvan telgen trouwden met telgen van de families Dick en Hoflack. De fabriek in Zonnebeke, goed voor 17 hectare, heeft een jaarlijkse productiecapaciteit voor 120.000 ton diepvriesgroenten. De nv Pasfrost haalde in het boekjaar 2021 een omzet van 94 miljoen euro, was winstgevend, en telde 119 werknemers.
30 procent
van de Europese productie van diepvriesgroenten komt van zes West-Vlaamse familiebedrijven.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier