‘We moeten inzetten op mentale veerkracht in plaats van te investeren in een onbeperkt vervangingsinkomen’

‘Het aanleren van veerkracht zou al moeten beginnen tijdens de schoolloopbaan. Dat is cruciaal om bewust en verantwoordelijk om te gaan met tegenslagen, zoals de coronacrisis’, zegt Frank Vander Sijpe, director consulting bij Securex.

De schijnbaar eindeloze tweede lockdown hakt diep in op het gemoed van heel wat mensen. Minder persoonlijke ruimte, minder leuke afleidingen in het weekend en nagenoeg 24 uur per dag, 7 dagen per week onder één dak met de partner, de kinderen en de huisdieren: dat zijn herkenbare scenario’s voor iedereen. De vrolijkheid en eensgezindheid van de eerste lockdown maakte bij sommigen plaats voor radeloosheid, zeker onder de jongere populatie.

Studenten van de UGent publiceerden vorige week een verontwaardigde open brief. Ze zijn de uitzichtloosheid beu, maar we kunnen er niet omheen dat de algemene coronamoeheid vrijwel iedereen raakt, ook de werkende bevolking en de ouderen. De coronacrisis is erg uitzonderlijk, maar tegenslagen zijn van alle tijden. Zijn we als individu wel voldoende gewapend tegen de dieptepunten? Wordt het geen tijd dat we wat meer inzetten op individuele veerkracht?

Samenspel

We mogen dan wel niet altijd een impact hebben op de overheidsmaatregelen die onze huidige levensstijl dicteren, toch kunnen we er als individu heel wat uit leren. Veerkracht komt met levenservaring, maar de vaardigheid is ook ontwikkelbaar en kan een grote rol spelen om mensen te leren omgaan met tegenslagen, ook op professioneel vlak.

Mentaal welzijn heb je – net als de coronamaatregelen – als individu niet volledig zelf in de hand. Het is een samenspel van persoonlijkheidskenmerken en overtuigingen die afgezet worden tegenover een bepaalde context. Hoe iemand reageert op een tegenslag of een ingrijpende gebeurtenis is erg verschillend. Doorheen je leven is het vanzelfsprekend dat je op bepaalde tijdstippen geconfronteerd wordt met uitdagingen die een impact kunnen hebben op dat mentale welzijn. Het besef dat geluk relatief is, en hoe je daar als mens het best mee omgaat, is cruciaal.

Op de werkvloer kunnen leidinggevenden hun werknemers helpen om meer veerkracht te ontwikkelen door bijvoorbeeld uitdagingen aan te bieden die hen wegleiden van hun comfortzone, door goed te coachen en grondige, maar positieve en toekomstgerichte feedback te geven als er iets fout loopt. Op die manier ondervinden werknemers dat ze meer kunnen dan ze zelf denken. Door daarnaast levenslang leren en grondige loopbaangesprekken mogelijk te maken, kunnen werkgevers hun werknemers die broodnodige veerkracht aanleren. Heel wat bedrijven doen al aan interne loopbaanbegeleiding onder verschillende vormen, maar kleinere bedrijven en kmo’s zetten daar nog onvoldoende op in.

Zelfkennis

Ook op beleidsniveau laat de ontwikkeling van veerkracht nog te wensen over. De toegang tot loopbaanbegeleiding en -advies is helemaal niet laagdrempelig genoeg. Het aanleren van veerkracht zou eigenlijk al moeten beginnen tijdens de schoolloopbaan. Daarvan is de open brief van de UGent-studenten een stille getuige. Er wordt nog onvoldoende de klemtoon gelegd op de zoektocht naar de talenten van studenten, en er wordt vaak gefocust op een vaste set aan skills, zoals wiskundige of taalkundige vaardigheden.

Hoe meer leerlingen en studenten de kans krijgen om zelfkennis op te doen tijdens hun studies, hoe sterker en veerkrachtiger ze ook zullen zijn op de arbeidsmarkt, wat het risico op burn-outs en bore-outs op lange termijn drastisch zal verminderen. De veerkracht kan ten slotte ook verhoogd worden door systemen in te voeren die bij jobverlies mikken op een snelle re-integratie in de arbeidsmarkt via grondige ondersteuning op het gebied van opleidingen, bijscholingen en sollicitaties, in plaats van te investeren in een vervangingsinkomen dat onbeperkt is in de tijd.

Te dikwijls stellen we nog vast dat mensen zich angstvallig vastklampen aan hun job en hun werkgever, en daardoor essentiële beslissingen finaal niet nemen. Organisaties en jobs evolueren voortdurend, en hun mensen blijven ook niet stilzitten. Het is in deze turbulente tijden perfect begrijpelijk dat de match die er ooit was tussen een organisatie en een individu, na verloop van tijd niet meer standhoudt. En dan moeten er knopen doorgehakt worden. Worden zulke cruciale beslissingen niet genomen, dan zal dat uiteindelijk ook het engagement en de betrokkenheid van de werknemer aantasten, met structurele stress, spanningsklachten, een bore-out of een burn-out als gevolg.

Uitdagend jaar

2021 wordt opnieuw een uitdagend jaar. Meer dan ooit verandert de werkinhoud, en daarnaast komen mensen tot de constatatie dat ze misschien niet meer op hun plaats zitten in hun huidige job. Daarnaast is ook de levensvatbaarheid van sommige jobs, bedrijven of sectoren niet meer gegarandeerd, waardoor sommigen onder ons op zoek zullen moeten gaan naar een nieuwe uitdaging. Ook op zulke professionele kantelmomenten is veerkracht onmisbaar.

Het is dus allesbehalve nutteloos om – zeker in een omgeving met een hoge werkdruk en een nefaste werksfeer – in te zetten op veerkracht: die is cruciaal om mensen aan te zetten om zulke situaties niet zomaar te ondergaan, maar er net bewust en verantwoordelijk mee om te gaan.