Wat ondernemers moeten weten over het biodiversiteitsakkoord

Wat het Klimaatakkoord van Parijs is voor de strijd tegen klimaatopwarming, wordt het zeer moeizaam bereikte akkoord van Kunming-Montreal voor de strijd tegen het verlies aan biodiversiteit. De klimaatdiplomate Ines Verleye en de WWF-woordvoerder Koen Stuyck leggen uit wat het akkoord betekent voor bedrijven.

De volgende zaken moeten ondernemers onthouden van deze top, die na het gebruikelijke drama en enkele onvoorziene plotwendingen tot een verrassend ambitieus akkoord leidde.

Met 30 tegen 30 is er een duidelijk doel

In het akkoord staat het cijfer 30 centraal: tegen 2030 moet 30 procent van het land en 30 procent van de oceanen beschermd zijn. Nu is dat respectievelijk 17 en 10 procent. Die 30 procent is volgens de wetenschap het minimum om de negatieve spiraal van het biodiversiteitsverlies te doorbreken.

Biodiversiteitsverlies is een economisch risico. Uit het Global Risks-rapport voor 2022 van het Wereld Economisch Forum blijkt dat de respondenten falen actie te ondernemen voor het klimaat, extreem weer en biodiversiteitsverlies zien als de belangrijkste drie risico’s voor de komende tien jaar. Met 30 tegen 30 is er nu een wervend verhaal om de problemen aan te pakken.

2 Er is nu een wereldwijd kader

Ines Verleye, technisch hoofd van de Belgische delegatie op de biodiversiteitstop in Montreal, vindt de belangrijkste doorbraak dat een duidelijk kader is gecreëerd. De onderhandelaars leerden uit de fouten van de top van 2010. “Toen waren er ambitieuze doelstellingen, maar enkel die voor beschermde gebieden hebben resultaat opgeleverd. De biodiversiteit ging sinds 2010 achteruit”, zegt ze tijdens een videocall met Trends na een onderhandelingsnacht zonder slaap. “Het grote drama was dat de maatschappij de doelen van 2010 niet heeft overgenomen. Als we dezelfde mislukking wilden vermijden, moesten we nu zorgen voor een transformatief kader dat ook kijkt naar de overige 70 procent.”

Het heeft weinig zin om 30 procent van je natuur te beschermen, en tegelijk elders praktijken te laten voortduren, die de biodiversiteit aantasten. Hoe we voeding produceren, hoe we producten maken, hoe we steden inrichten enzovoort zal de komende jaren steeds meer getoetst worden aan de impact op de biodiversiteit. Net als bij het klimaatakkoord van Parijs zullen de financiële stromen daar een belangrijke rol in spelen. Om de twee jaar wordt het nieuwe kader tijdens een nieuwe top bijgestuurd.

3 Er komt nieuwe wetgeving en een nationaal biodiversiteitsplan

Vooruitziende en veerkrachtige bedrijven kunnen zich voorbereiden op de nieuwe wetgeving, die dat nieuwe biodiversiteitskader zal opleveren, zegt Koen Stuyck, woordvoerder van WWF. De ngo is lid van de Belgische biodiversiteitscoalitie, samen met BOS+, Greenpeace, Natagora, Natuurpunt, Canopea en Bond Beter Leefmilieu.

Het biodiversiteitsakkoord is wettelijk niet bindend. “Alle landen die lid zijn, zullen nu wel biodiversiteitsplannen maken, waarin ze doelen stellen en middelen vrijmaken om die doelen te halen”, zegt Koen Stuyck. De biodiversiteitscoalitie ziet drie prioriteiten, legt hij uit: “De impact van de Belgische productie en consumptie op het wereldwijde biodiversiteitsverlies verminderen, op eigen bodem de meest waardevolle gebieden beschermen, en de natuur ingrijpend herstellen, zodat de inwoners in een gezonde omgeving kunnen leven en wonen.

4 Er is laaghangend fruit voor bedrijven, maar het gaat om de productieketens

Heel wat ondernemingen zijn al in actie geschoten. Op de korte termijn kun je kijken wat je op je eigen bedrijfsterrein kunt doen. Koen Stuyck somt op: “Parkeerplaatsen ontharden, groendaken maken, wadi’s aanleggen om overtollig water op te vangen, insecten en egels lokken, regenwater hergebruiken in toiletten. Er is ontzettend veel mogelijk dat bedrijven op de korte termijn aantrekkelijker maakt voor klanten, werknemers, aandeelhouders en overheden. Gemeenten zullen dat soort bedrijven graag zien komen.”

Meer diepgaand kunnen bedrijven hun productieketen onder de loep nemen, legt Koen Stuyck uit. “Gebruiken je leveranciers duurzame materialen? Is er ontbossing aan te pas gekomen om je product te maken? Zet je in op gerecycleerde grondstoffen? Bedrijven krijgen er een doel bij. Naast klimaatneutraal worden, zullen ze ook hun verantwoordelijkheid nemen op het gebied van biodiversiteit. Het is een kwestie van tijd voor Europa en België met nieuwe reglementering komen.”

Biodiversiteitsdiplomate Ines Verleye vult aan: “In het globale biodiversiteitskader zijn ook doelen opgenomen die bedrijven vragen hun impact op de biodiversiteit op te nemen in hun rapportering.”

5 Subsidiestromen hervormen om het akkoord te financieren

“Om het gat voor biodiversiteit te financieren, is er 700 à 800 miljard dollar nodig”, zegt diplomate Ines Verleye. “Nu wordt jaarlijks 500 miljard uitgegeven aan subsidies die de biodiversiteit schaden. Als we die 500 miljard hervormen, kun je dat geld gebruiken om de berokkende schade te herstellen.”

Elk land zal zelf zijn subsidiestromen dienen te bekijken, maar het ligt voor de hand waar de grootste hefbomen liggen. Fossiele brandstoffen subsidiëren zal ons niet helpen om de klimaatdoelen of de biodiversiteitsdoelen te halen. De Europese Unie heeft in haar Green Deal ook al duidelijk gemaakt dat ons klassieke model van industriële landbouw op de schop moet. De Van boer tot bord-strategie van die Green Deal bevat duidelijk doelen om het voedselsysteem in de EU tegen 2030 duurzamer te maken: het gebruik van pesticiden met de helft verminderen, meststoffen met een vijfde afbouwen, de achteruitgang van insecten stoppen en zorgen voor een kwart biologische landbouwgrond.

“We kunnen niet meer investeren in productieprocessen die schadelijk zijn voor de biodiversiteit”, zegt Ines Verleye. “Denk aan de productieketens om goedkope producten op de markt brengen. We worden nu te veel geduwd naar kortetermijnwinst, waarin het verlies aan biodiversiteit niet wordt opgenomen.”

6 Van soortenrijkdom tot patenten op nieuwe geneesmiddelen

De biodiversiteitsconventie heeft een breed bereik, van natuurbehoud over biodiversiteit tot een eerlijk gebruik van natuurlijke rijkdommen. Het gaat evengoed over de bescherming van soortenrijkdom als over patenten op geneesmiddelen. Het budget om de soortendiversiteit te beschermen stijgt gevoelig, tot 20 miljard per jaar tegen 2025 en 30 miljard tegen 2030.

Wat de medicijnen betreft, innoveerde COP15 met een financieel mechanisme om de voordelen te delen van nieuwe geneesmiddelen, vaccins en voedingswaren die ontstaan uit digitale vormen van biodiversiteit. Om nieuwe vaccins te ontwikkelen of te innoveren met voeding, spelen de digitale genetische sequenties van planten, dieren en andere levensvormen een cruciale rol.

Om de voordelen van doorbraken in biotech en lifesciences waarvoor die digitale biodiversiteit nodig is, eerlijk te verdelen, is een financieel mechanisme ontwikkeld, dat de DSI (Digital Sequence Information) kreeg. Het akkoord kwam er nadat vooral landen uit het globale zuiden een vergoeding hadden gevraagd voor commerciële producten die zijn ontwikkeld op basis van biodiversiteit uit hun land.