Waardig ouder worden met Rejuvenate Biomed: ‘In ons labo heerste een vibe van ontdekking’

Ann Beliën zocht als biowetenschapper naar een manier om het menselijke verouderingsproces tegen te gaan, maar vond er geen in de big pharma-omgeving waarin ze werkte. Dus kwam er een eigen bedrijf. Biomed werkt aan een eerste medicijn, en zette een AI-systeem op poten om nieuwe toepassingen te vinden voor bestaande middelen.

We treffen doctor Ann Beliën op een moment van de waarheid. Een dezer dagen wordt duidelijk of een belangrijke regulatoire horde genomen is voor de verdere ontwikkeling van Compound RJx-01, een door onderzoekers van haar bedrijf Rejuvenate Biomed ontdekte chemische stof waarvan ze het effect uittesten op het menselijke verouderingsproces. Dat betekent niet, haast ze zich om erbij te zeggen, dat we bij groen licht allemaal 200 jaar zullen worden. “Het is niet onze bedoeling de levensspan van een menselijk lichaam zo lang mogelijk op te rekken. Daar hebben zoveel experts zich al op gefocust dat het beeld van ons vakgebied in de biotechwereld lange tijd niet zo positief was. We werden in de hoek van de charlatans geduwd. Waar we wél aan werken is de levenskwaliteit van vooral mensen van achteraan de zestig tot in de tachtig zo hoog mogelijk te houden, dat zij zo lang mogelijk gezond blijven. Dat, specifieker, ieder orgaan in hun lichaam zo lang mogelijk blijft werken. Tot er bij wijze van spreken een total breakdown komt: je gaat op een bepaald moment slapen en wordt ’s morgens niet meer wakker. Zonder dat je een lange periode minder mobiel bent geweest, of niet meer helder kon denken, of andere kwalen kreeg die gepaard gaan met ouderdom.”

Langer mobiel

Het kan nog jaren duren voordat er eventueel een medicijn komt op basis van Compound RJx-01. De eerste klinische tests zijn wel bemoedigend. Vorig jaar werd bij 42 gezonde vrijwilligers tussen 65 en 75 jaar vastgesteld dat het middel het potentieel heeft om sarcopenie te vertragen. Dat is het verlies van spiermassa, -kracht en -functie, waaraan zo’n 22 procent van alle 65-jarigen en de helft van alle 80-jarigen lijdt. “Dat proces zet bij ouderen een vicieuze cirkel in gang”, zegt Beliën. “Doordat je minder beweegt, verminderen bijvoorbeeld ook je sociale contacten, waardoor je hersenen minder geprikkeld worden en het cognitieve achteruit begin te gaan. Ook fysiek is het heel belangrijk om je spieren getraind te houden. Het zijn metabole organen, waarin suikers worden omgezet. Vanaf het moment dat je minder beweegt, komen er cardiovasculaire problemen, want je hart hoeft minder hard te pompen. Door mensen zo lang mogelijk mobiel te houden, doorbreek je die cirkel, en kunnen ouderen langer actief deel uitmaken van de maatschappij.”

De volgende stap, waarvoor Beliën en haar medewerkers nu dus op groen licht van de regelgever wachten, is het uittesten van het middel op patiënten die aan chronic obstructive pulmonary disease lijden, want ook die bewegen weinig door hun kortademigheid. De aanvraag om de clinical trial te starten is ingediend bij het Britse Medicines and Healthcare products Regulatory Agency (MHRA).

65 is het keerpunt

Beliën, die op congressen een veelgevraagde spreker is over de biologie van veroudering, praat met een eerlijke bevlogenheid over de activiteit van haar biotechbedrijf. De doctor in de neuro-oncologie, die haar doctoraat haalde aan de universiteit van Zürich na een master in de biomedische wetenschappen aan de VUB, werkte bijna twintig jaar bij de Belgische farmatrots Janssen Pharmaceutica, eerst als wetenschapper, daarna volgden R&D- en innovatierollen elkaar op.

Toen werd haar vader ziek: “Papa had allerhande cardiovasculaire problemen, en die werden wel een beetje opgelost, maar toen kreeg hij alzheimer, gevolgd door parkinson. En ik begreep niet heel goed waarom de medicatie die hij kreeg niet deed wat ze moest doen. Frustratie all-over, ook omdat ik niets kon doen voor de man die mijn grote held was. Toen ben ik zelf in het laboratorium gekropen.”

Eind 2016, nog altijd aan boord bij Janssen Pharmaceutica, ontdekte ze dat er niet alleen wetenschappelijk maar ook zakelijk nog een hoop onvervuld potentieel zit in de biology of aging. “De meeste chronische ziektebeelden beginnen te verschijnen vanaf de leeftijd van 65”, zegt Beliën. “Dan beginnen we een algemene aftakeling te zien van een aantal controlesystemen in ons lichaam en beginnen verscheidene ziektebeelden samen te komen. Op jongere leeftijd hebben we die herstelmechanismen nog, we kunnen die een beetje bijschakelen en je bent weer gezond. Maar tijdens het verouderingsproces zijn het er gewoon te veel. Verouderen is een biologisch proces, niet meer of minder. Dat proces willen we beïnvloeden, zodat de herstelmechanismen van mensen langer blijven werken.”

In 2017 vertrok Beliën bij Janssen Pharmaceutica om een business te bouwen rond haar idee. “Je kunt dit niet echt doen in een big pharma-omgeving. Je hebt een kleine groep nodig die snel kan reageren, onderzoeken en beslissen. Ik werkte heel graag bij Janssen, maar er bleef maar één optie over, en dat was zelf een bedrijf opstarten, eigen intellectuele eigendom opbouwen. Ik dacht ‘als ik het nu niet probeer zal ik er altijd spijt van hebben. En als het fout loopt, dan ga ik maar in op mijn gezicht’” (lacht).

De vibe van ontdekking

De manier waarop Beliën en haar team Compound RJx-01 hebben ontdekt, is nog een verhaal op zich. De doorbraak kwam er eerst op basis van rationeel denken en werd vervolgens uitgebouwd tot een door computerwetenschappers van het bedrijf zelf ontwikkeld softwaresysteem. Dat zoekt in wetenschappelijke databases naar werkzame stoffen in bestaande medicijnen die een impact kunnen hebben op de biologie van veroudering. Zo botsten de onderzoekers van Rejuvenate Biomed op twee medicijnen waarvan de werkzame stof gebaseerd is op extracten van het sneeuwklokje en de geitenruit, die al werden ingezet voor de behandeling van diabetes type 2 en alzheimer. Dankzij de tool, die snel en systematisch op zoek gaat naar biologische patronen, kunnen zulke stoffen worden gebundeld in een nieuw medicijn dat ook kan helpen voor andere aandoeningen. Zoals, in dit geval, sarcopenie.

“Ons systeem analyseert potentiële verbanden tussen proteïnen, in zo’n grote volumes en in zoveel dimensies dat we er met ons menselijke verstand onmogelijk conclusies uit kunnen halen”, zegt Beliën. “We halen veel verborgen informatie uit enorme hoeveelheden data, om nieuwe hypotheses te generen, nieuwe proteïnen te ontdekken en nieuwe combinaties die daarop kunnen inspelen, en waarmee we straks misschien nieuwe ziektebeelden kunnen behandelen.”

Rejuvenate Biomed werkt op het kruispunt tussen biomedica en computerwetenschappen. “We hebben biologen in ons team die ook computerwetenschappers zijn”, zegt Beliën. “Er wordt hier in een labo gewerkt – op cellen, organismes, muizen, visjes, wormen – maar we sleutelen ook aan ons AI-systeem, waarachter kunstmatige intelligentie zit, maar ook menselijk denken. Veel van onze mensen hebben beide specialisaties. Sommige teamleden staan vaak ’s morgens om zes uur al op om eerst nog een beetje wiskunde te studeren vooraleer ze naar kantoor komen. De passie is enorm. Daarom ook vind ik het belangrijk dat iedereen vanuit de kantoren en vergaderzalen kan binnenkijken in de labo’s. Omdat we die vibe van ontdekking, dat creatieve werk, willen doortrekken naar de rest van de werkvloer. Ik kom zelf uit het labo, en vind het belangrijk dat de passie die je daar ervaart door het hele bedrijf gonst.”

Boston

Wie naar buiten kijkt vanuit de kantoorvertrekken in het Diepenbeekse Bioville-bedrijvenpark, ziet de Biomed-campus van de Universiteit Hasselt. Rejuvenate Biomed heeft ook een kantoor in Cambridge, een voorstad van Boston. Daar zie je door de ramen de neoklassieke koepel van het Massachusetts Institute of Technology (MIT). Die tweede vestiging kwam er omdat daar een kenniscluster is in het werkgebied van Rejuvenate Biomed. Die kan nog verder worden geëxploiteerd.

Al zal het centrum voor onderzoek en ontwikkeling van het bedrijf altijd in Diepenbeek blijven, verzekert Beliën: “Er werken hier weliswaar nog geen alumni van de UHasselt, maar het is belangrijk dat we in de buurt zitten. We willen meer knappe koppen uit die jongste generaties naar hier halen. Boston hebben we dan weer gekozen als tweede uitvalsbasis omdat daar veel kennis zit in computational biology.”

Ook zelf zou ze niet weg te slaan zijn uit het labo, zegt ze, ook al heeft ze als CEO veel katjes te geselen. “Het is bijzonder moeilijk om het onderzoek helemaal los te laten. Maar tegelijkertijd weet ik dat ik fantastische teams om me heen heb gebouwd, met mensen die honderd keer slimmer zijn dan ik. Ik kijk mee over schouders, ik brainstorm mee. Ik ben nog heel betrokken bij het wetenschappelijke werk. Anderzijds zou ik het evengoed lastig vinden om de taak van CEO los te laten. Rejuvenate Biomed is nog altijd mijn baby. Ik sluit niet uit dat we ooit een externe kapitein binnenhalen, wanneer we in een groeifase zijn beland waarin de CEO andere capaciteiten behoeft om nog verder te groeien. Maar op dit moment bouw ik – vanuit mijn wetenschappelijke achtergrond en menselijke intuïtie – aan een stabiele fundering voor het bedrijf. Wanneer je met amper twintig bent, moet je er zelf voor zorgen dat de fundamenten juist zitten. Anders groei je verkeerd.”