‘Vrouwen aan de top? Kijk niet alleen naar quota’

Laat bedrijven voor topbenoemingen bewijzen dat ze mannelijke en vrouwelijke kandidaten evenveel kansen hebben gegeven. Dat ze minstens gezocht hebben, zegt Trends-hoofdredacteur Wim Verhoeven.

Zes op de tien bedrijven van de Belgische top-10.000 hebben geen enkele vrouw in hun raad van bestuur. Twee op de tien hebben geen enkele vrouw in het hogere management. Laat die cijfers van ons coververhaal, verzameld door onze collega’s van Trends Business Information, even tot u doordringen. Dit 2021.

Na de cijfers volgt steevast de discussie. Quota of niet? Misschien is die vraag niet de juiste, want je komt er nooit uit. Veel vrouwen willen terecht om hun talent en merites worden geselecteerd, niet om een streefcijfer te halen. Anderen zijn het daar weliswaar mee eens, maar vinden quota beter dan niks. En er zijn zeker ook mannen die oprecht streven naar meer vrouwen aan de top. Maar je hebt er genoeg die quota oneerlijk of bedreigend vinden. Als je naar de cijfers kijkt, kun je je afvragen waar dat in ‘s hemelsnaam voor nodig is, maar goed. Emoties kunnen hoog oplopen zodra mensen het gevoel krijgen dat hen iets wordt opgelegd, ook al is dat om een aantoonbaar onevenwicht aan te pakken. Dat bleek vorige week nog in de hoogst ongelukkige discussie over de Nederlandse vertaling van het inauguratiegedicht van Amanda Gorman. Andere context, dat weet ik best, maar dezelfde dynamiek. Kan die vertaler alleen maar een zwarte zijn? Ga je voor de beste kandidaat? Wat zijn dan de criteria? Ga je voor het beste voor ons allemaal? En wat is dat dan weer? Bedoel je het beste voor de taal? Voor de inhoud? De maatschappelijke symboliek? Allemaal goed bedoeld, maar je eindigt bont en blauw. Te veel emoties. Het bewijst dat etnische diversiteit een nog hachelijker traject wordt dan genderdiversiteit. En dat is blijkbaar al zo moeilijk.

Er is nog een reden waarom ‘quota of geen quota’ misschien niet de juiste vraag is. Bindende quota lijken te werken. Tot je onder de oppervlakte kijkt. Beursgenoteerde bedrijven hebben verplicht één derde vrouwen in de raad van bestuur. Maar dat leidt lang niet altijd tot meer vrouwen in hun directiecomités of hun hoger management. Iets vergelijkbaars zie je in de politiek. Meer vrouwen op verkiesbare plaatsen brengt weliswaar meer vrouwen in het parlement en zelfs in de federale regering. Maar de premier is een man, de meeste vicepremiers zijn mannen en Vlaanderen telt maar één vrouwelijke partijvoorzitter.

De knoop zit elders. Je komt dan op het terrein van de bedrijfscultuur en de manier waarop beslissingen worden genomen. In deze Trends laat specialiste Liesbeth Stevens een geweldige gedachte noteren: “Mannelijke macht reproduceert zichzelf.” Mannen houden vrouwen meestal niet bewust tegen, maar kiezen vaak voor ‘iets’ dat ze goed kennen. Dat omkeren, vereist bewustmaking. Maar het gaat duidelijk te traag. Daarom zullen we niet ontkomen aan een nieuw politiek en maatschappelijk debat. In de schoot van de regering, het parlement, het sociaal overleg. Het is tijd om diep na te denken over de processen die voorafgaan aan benoemingen, aanwervingen en promoties. Daar zit misschien wel de grootste winst. Zorg ervoor dat bedrijven er gewoonweg niet meer naast kunnen kijken. Laat ze voor topbenoemingen bewijzen dat ze mannelijke en vrouwelijke kandidaten evenveel kansen hebben gegeven. Dat ze minstens gezocht hebben. Maak mensen verantwoordelijk. Op directieniveau. Zodat de vraag telkens weer gesteld wordt. Zijn er ook vrouwelijke kandidaten? Hebben we ten minste onze best gedaan? Tien topkandidaten en geen enkele vrouw? Dan moet er minstens een alarmbel afgaan. Stimuleer of verplicht bedrijven hun procedures te objectiveren en hun beslissingen te motiveren. Het zijn manieren om er tenminste elke keer opnieuw over na te denken.

Het is tijd voor creativiteit en nieuwe regels. Dat hoeven geen quota te zijn. Uiteindelijk telt maar één ding: zorg ervoor dat we alleen naar talent kijken. Als we dat leren, komt het helemaal goed.