Unizo waarschuwt: ‘Loonsverhogingen bedreigen tot 7.000 banen bij zelfstandige supermarkten’

Unizo luidt de alarmbel over de zelfstandige supermarkten. “Een lineaire loonsverhoging tussen 5 en 30 procent bedreigt de winstgevendheid voor een kwart tot de helft van de sector. Dat kan 3.500 tot 7.000 minder jobs betekenen in Vlaanderen”, waarschuwt Luc Ardies, gedelegeerd bestuurder van Buurtsuper.be, de Unizo-organisatie van zelfstandige supermarkten.

Luc Ardies vraagt een aangepast socio-economisch beleid voor zelfstandige supermarkten. “Uit onze analyse blijkt duidelijk hoe financieel kwetsbaar ze zijn. Een toekomstgericht superteam in een winkel zou een mix moeten zijn van een vaste en kleine beter betaalde kern, met daarnaast een brede groep van kortgeschoolde jongeren, flexi-jobbers en jobstudenten”.

Verzelfstandigde Delhaizes

Dat zullen de vakbonden niet graag horen in de nasleep van de verzelfstandiging van de 128 Delhaize-winkels.

LUC ARDIES. “Samen met Unizo is Buurtsuper.be tijdens de sociale onderhandelingen de woordvoerder van de zelfstandige winkels. Door de verzelfstandiging van al de Delhaize-winkels is heel wat commotie ontstaan, waarbij sommigen een volledige harmonisering van de arbeids- en loonvoorwaarden eisen. Zoals elk jaar hebben we een rendabiliteitsanalyse gedaan bij 380 Vlaamse zelfstandige supermarkten. Dat is 41 procent van het totaal, want volgens cijfers van het onderzoeksbureau AC Nielsen waren er 921 zelfstandige supermarkten in 2023. De gemiddelde nettowinst bedroeg 188.093 euro. Dat lijkt mooi, liefst 40 procent hoger dan in 2022. Maar dat was een rampjaar door de fors gestegen energie- en personeelslasten. En dat gemiddelde cijfer zegt niet alles. Liefst 18,5 procent van onze buurtsupermarkten leed verlies in 2023. En de helft van de zelfstandige supermarkten boekte een nettowinst van  slechts 91.456 euro.”

Dat laat nauwelijks ruimte voor investeringen in vernieuwing van de winkel.

ARDIES. “Voor een gemiddelde buurtsuper, aangesloten bij de Ahold Delhaize-groep, Spar Colruyt en Carrefour, is dat al gauw anderhalf miljoen euro. Een vernieuwing is bijna een noodzaak binnen de termijn van een franchisecontract van negen jaar. Daarnaast zijn er de  grote en noodzakelijke investeringen in energietransitie, zoals nieuwe koelinstallaties, warmtepompen, zonnepanelen. Maar uit ons onderzoek blijkt dat voor de helft van de supermarkten de  investeringen in vaste activa met ruim 7 procent zijn gedaald”.

‘No go’ voor Colruyt

Binnen zo’n scenario is er al helemaal geen ruimte voor een dividendenuitkering?

ARDIES. “Onze balansanalyse toont de kwetsbare financiële gezondheid van de zelfstandige supermarkten op de langere termijn. Ruim een vierde van de ondernemingen haalt een onvoldoende voor liquiditeit. Ze hebben dus problemen met het aflossen van de schulden op de korte termijn. De te kleine liquiditeitsbuffer betekent dat ze vaak problemen hebben om hun leverancier (dus franchisegever) tijdig te betalen. De nalatigheidsinteresten lopen dan op tot 7 procent. En de verhouding eigen versus vreemd vermogen is een niet echt schitterende 30/70.”

De vakbonden blijven herhalen dat de winkelbedienden bij de ketens 300 euro netto per maand meer zouden verdienen dan in zelfstandige supermarkten.

ARDIES. “Een belangrijk punt bij de actuele sociale onderhandelingen is de vraag om één paritair comité voor de handel. Dat betekent ook een gelijkschakeling van arbeids- en loonvoorwaarden voor alle winkelbedienden. Ook de winkelketen Colruyt is voorstander van één brede onderhandelingssokkel voor gelijke loon- en arbeidsvoorwaarden. Dat is voor ons een ‘no go’ omdat een bedrijvengroep zoals Colruyt in 2023 meer dan 300 miljoen euro winst maakte, terwijl bij ons slechts 10 procent van de supermarkten een winst na belastingen van een half miljoen euro realiseert. De impact van hogere loonkosten op zelfstandige supermarkten is daarom een belangrijk aandachtspunt.”

Is er ruimte voor extra’s boven de automatische indexering?

ARDIES. “Een lineaire verhoging met 5 procent van de loonkosten zou betekenen dat één vierde van de zelfstandige supermarkten verlieslatend wordt. Bij een loonsverhoging met 30 procent maakt de helft verlies. Eigenlijk kunnen de personeelskosten hooguit omhoog in lijn met de automatische indexering, op voorwaarde dat onze supermarkten die kunnen doorrekenen aan de consument. Maar de oververzadiging van het supermarktaanbod in België en de hyper-concurrentie maken zelfs het gewoon doorrekenen van inflatie van de grondstoffenprijs in de consumentenprijs steeds moeilijker”.

Sociaal drama

Wat zou de impact zijn op de werkgelegenheid?

ARDIES. “Dat kan een verlies betekenen van 3.500 tot 7.000 jobs in Vlaanderen, op een totaal van 14.263. Voor heel België zou het gaan om 9.000 jobs, op een totaal van 37.416 banen. Dat is een sociaal drama, want onze sector van buurtsupermarkten is een interessante instapsector voor kortgeschoolde en onervaren jongeren. Het verlies van die jobs doorkruist fundamenteel de Vlaamse doelstellingen voor het opkrikken van de tewerkstellingsgraad van kortgeschoolden. Ter herinnering: Vlaanderen scoort met een tewerkstellingsgraad van amper 52,6 procent slechter dan de buurlanden. Het verschil met Frankrijk is nog vrij nipt, met 54,3 procent. Maar het cijfer in Duitsland is 64,9 procent, en in Nederland 67,6.”

De arbeidsmarkt is krap. Wat kan u die kortgeschoolden wél bieden als er geen loonsverhogingen inzitten?

ARDIES. “Een gericht loonbeleid kan veel doen. We zouden een kern van stafmedewerkers die verantwoordelijkheid willen opnemen, beter kunnen betalen. Die kern wordt dan aangevuld met jonge onervaren en kortgeschoolde mensen met een eerste job, voor de meer operationele taken. Daarnaast is er de brede laag van flexi-jobbers en jobstudenten. Die zijn broodnodig, omdat ook de vaste medewerkers een minimum aan gezinsvriendelijke openingsuren hebben. Ik hoop echt dat de sociale partners de discussie over de hervorming van de paritaire comités in de handel aangrijpen voor de ontwikkeling van een toekomstgericht sociaal beleid”.

Bekijk hieronder het studiogesprek (Kanaal Z) met Luc Ardies