TrendWatch-studie van VBO en Ageas: ‘Cybercriminaliteit blijft de grootste zorg van managers’

Topmanagers maken zich vooral zorgen over de toenemende cybercriminaliteit en de noodzaak van een goede cyberbeveiliging. In het licht van het CrowdStrike-incident krijgt die vaststelling extra betekenis. Een en ander blijkt uit de derde editie van TrendWatch, een studie uitgevoerd door het VBO en Ageas.

Het TrendWatch-onderzoek van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO) en de verzekeringsgroep Ageas wil impactvolle economische en maatschappelijke langetermijntrends waarvoor bedrijven en managers aandachtig zijn in kaart brengen. De studie is gebaseerd op een enquête bij 722 managers en 1.300 werkende Belgen, aangevuld met een data-driven AI-scan van strategische trends, in samenwerking met het bureau Trensition. TrendWatch 2024 is de derde editie van het onderzoek.

“Ik heb het gevoel dat bedrijven nu meer oog hebben voor de langetermijnevoluties dan twee jaar geleden”, zegt Pieter Timmermans, gedelegeerd bestuurder van het VBO. “Toen was er nog veel bezorgdheid voor pandemieën in de nasleep van covid. Nu zie je dat met cybercriminaliteit, de geopolitieke spanningen en artificiële intelligentie (AI) ontwikkelingen vermeld worden die ook de volgende tien jaar van groot belang zullen zijn.”

Trendwatch 2024

Cybercriminaliteit is net als in 2022 en 2023 een topprioriteit voor Belgische managers. “Niet alleen grote bedrijven, ook steeds meer kmo’s zijn zich bewust van de risico’s”, zegt Timmermans. “Iedereen kan het slachtoffer worden van een cyberaanval. Ik vrees dat we het einde nog niet gezien hebben. De ontwikkeling van kwantumcomputers kan een nieuwe fase inluiden.”

Opvallend: ook de gewone, werkende Belg plaatst dat risico hoog op de agenda. De dreiging is dan ook reëel, blijkt uit recente cijfers van het Centrum voor Cybersecurity België. Het afgelopen jaar stuurden burgers bijna 10 miljoen verdachte berichten door en kon het centrum 1,2 miljoen links blokkeren. De recentste ontwikkeling is de doorbraak van phishing via QR-codes.

“Belangrijk is de bewustwording voor de gevaren van cyberfraude en de noodzaak van investeringen in cyberbeveiliging”, zegt Karolien Gielen, managing director Business Development bij Ageas. “Cybercriminaliteit neemt steeds nieuwe vormen aan, zoals het gebruik van deep fakes aantoont. De zwakke schakel blijft de mens, die zich om de tuin laat leiden.”

Maar ook cyberbeveiliging kan nieuwe risico’s met zich meebrengen. Dat bleek veertien dagen geleden nog, toen een mislukte software-update van het cyberbeveiligingsbedrijf CrowdStrike wereldwijd voor grote IT-problemen zorgde. Computers die draaien op de Windows-software sloegen tilt. Verschillende bedrijven kampten dagenlang met de gevolgen van de IT-panne.

Geopolitieke spanningen

Ook de geopolitieke spanningen hebben een significante impact op de Belgische bedrijven, blijkt uit de studie. “Het gaat daarbij om veel meer dan de oorlog in Oekraïne”, beklemtoont Timmermans. “Er zijn ook het conflict in het Midden-Oosten en de handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China. Die twee grote blokken positioneren zich tegenover elkaar en Europa zit ertussen geklemd.

“Europa moet een open handelsbeleid voeren dat gericht is op partnerschappen met iedereen in de wereld. Als we onze eieren te veel in één mand leggen, wordt het voor onze industrie en onze ondernemingen moeilijk om competitief te blijven.”

Doorbraak van artificiële intelligentie

Een derde belangrijke trend is de opkomst en doorbraak van AI. Bedrijven zien daarin een kans om productiviteitswinsten te realiseren. Gewone werknemers daarentegen vrezen dat dit zal leiden tot banenverlies. “AI is een evolutie die niet tegen te houden is”, zegt Timmermans. “We moeten het van de positieve kant bekijken, maar tegelijk in voldoende omkadering voorzien om werknemers voor te bereiden op een ander type baan of functie.”

“Ageas ziet in de toepassing van AI zowel een business- als een menselijke kans”, vult Karolien Gielen aan. “Op businessgebied omarmen wij AI, omdat we vaststellen dat het leidt tot een betere klantenervaring, betere relaties met onze distributiepartners en een grotere efficiëntie. Op menselijk vlak geloven wij dat AI banen kan verrijken. Onze werknemers gebruiken AI om tijdrovende en stereotiepe administratieve processen, bijvoorbeeld de verwerking van schadeclaims, af te handelen. Daardoor kunnen zij met uitdagender taken met meer toegevoegde waarde bezig zijn. We spreken daarom bij Ageas vaak over augmented intelligence: een middel om het werk van mensen efficiënter te maken, niet om mensen te vervangen.”

Enkele jaren geleden werd blockchaintechnologie als een belangrijke doorbraak beschouwd. Uiteindelijk is de blockchain als trend een beetje naar de achtergrond verdwenen. Wat maakt dat dit ook niet voor AI het geval zal zijn? “Het zijn twee vormen van uitstekende technologie”, antwoordt Gielen. “Maar de zakelijke toepassingen van AI zijn gewoon veel talrijker en veel diverser dan die van de blockchain. Ik ben ervan overtuigd dat AI op termijn niet meer weg te denken valt uit onze levens.”

Ook van de gevolgen van de klimaatverandering liggen managers steeds meer wakker. Zo stijgt ‘milieuvervuiling’ als belangrijke trend dit jaar sterk bij de categorie leidinggevenden, terwijl het voor gewone werknemers altijd al een aandachtspunt was. Volgens Timmermans heeft dat wellicht te maken met de ESG-rapportering waartoe steeds meer bedrijven verplicht worden: “Dat zorgt voor een grotere bewustwording bij managers voor alles wat met het klimaat en het milieu te maken heeft.”

Inflatie blijft wegen op economie

De gewone werkende Belg hecht ook een groot belang aan de hoge energieprijzen en inflatie. Die evoluties hebben een directe impact op zijn persoonlijke leven en financieel welzijn. Leidinggevenden in ondernemingen lijken zich meer zorgen te maken over de trends die een directe invloed hebben op de bedrijfsvoering en de bredere economische stabiliteit.

Nochtans is het effect van de gestegen energieprijzen en de gestegen lonen op het bedrijfsleven – als gevolg van de automatische loonindexering – nog verre van uitgespeeld, waarschuwt Timmermans: “De energieprijzen en de inflatie wegen zwaar op de competitiviteit van onze economie. We hebben al enkele gevolgen gezien in de industriële sector, zoals de sluiting van Van Hool en nu wellicht ook van Audi Brussels. Na de industrie krijgt nu ook de handel het moeilijke, en we zullen zien hoe de dienstensector zich houdt. Voorlopig blijft de Belg consumeren, maar dat zou na de vakantie wel eens kunnen veranderen.”

Ten slotte een opmerkelijk detail uit de studie: managers blijken niet sterk te geloven in de impact die publiek-private partnerschappen (PPS’en) kunnen hebben. “Ten onrechte”, zegt Gielen. “De maatschappij heeft ongelooflijk veel noden, bijvoorbeeld op het gebied van infrastructuur. Via onze dochterondernemingen AG Insurance en AG Real Estate zijn wij in België betrokken bij belangrijke PPS’en, zoals Scholen van Morgen en Scholen van Vlaanderen. Dat zijn grote projecten die de overheid nooit op eigen houtje kan financieren. We werken ook samen met de Federale Participatie en Investeringsmaatschappij (FPIM) om het investeringspotentieel van Fluxys te ondersteunen bij de uitbouw van infrastructuur voor het vervoer van waterstof en CO2, zodat we kunnen bijdragen tot een koolstofvrije samenleving. Het is cruciaal dat de private en publieke sector elkaar daarin vinden en elkaars sterktes uitspelen.”