Topman Frank Vanbrabant over één jaar Fluvius: ‘De fusie is een goede zaak geweest voor heel de maatschappij’

Een nieuwe bedrijfscultuur, slimme meters, de integratie van hernieuwbare energie, de superkabel voor data, slimme steden, investeren in riolering en warmtenetten, de toekomst van het gasnet,… Aan uitdagingen geen gebrek voor Frank Vanbrabant, de CEO van het één jaar oude Fluvius.

Een monopolist? Frank Vanbrabant houdt niet van het woord. “We werken in een gereguleerde omgeving”, corrigeert hij. “Dat Eandis en Infrax zijn samengegaan, heeft te maken met schaalvoordelen, kostenverminderingen en maatschappelijke baten. Ik zeg niet dat het altijd zo was, maar we hebben de cultuur van een privébedrijf. Fluvius is voor 100 procent in handen van overheden, en we werken aan de energietransitie, die cruciaal is voor de hele maatschappij. Daar mogen we best trots op zijn.”

De Limburger leidt sinds midden vorig jaar een reus in het Vlaamse energielandschap. 5320 medewerkers, 1,6 miljard euro omzet en 832,5 miljoen investeringen, beheerder van een infrastructuurnetwerk dat 11 miljard waard is, en via 230.000 km nutsleidingen en 7 miljoen aansluitingen bereikt het wel op één of andere manier elke Vlaming. Fluvius beheert het distributienet voor gas en elektriciteit in alle Vlaamse gemeenten, en in heel wat gemeentes ook openbare verlichting, rioleringen, kabeldistributie en warmtenetten.

De fusie werd niet overal op gejuich onthaald. De kostenvoordelen zouden te beperkt zijn. Door het samengaan verloor de Vlaamse energieregulator VREG, die de tarieven van de distributienetbeheerder vastlegde, de mogelijkheid om de prestaties van de ene af te toetsen tegen die van de anderen.

“We hebben het eerste jaar vooral achter de schermen gewerkt”, blikt Vanbrabant terug. “We moesten drie bedrijven integreren: naast Eandis en Infrax sinds april ook de kabeldistributeur Integan. Sinds februari zie je ons logo al in het straatbeeld, en we hebben één website, één contactcenter, één campagne voor rationeel energiegebruik. De komende jaren gaan we onze processen hertekenen en vernieuwen met één doel: de klant centraal. Dat klinkt logisch, maar bij Eandis en Infrax werden veel processen uitgetekend vanuit onszelf, en stond de klant aan het einde van de ketting. Nu willen we inspelen op de verwachtingen van de klant.”

Mag ik citeren uit een open brief uit 2013 van Wim Dries, toen voorzitter van Infrax en nu van Fluvius? “De fusie zal leiden tot een algemene tariefverhoging, wegens de monopoliepositie.”

FRANK VANBRABANT. ( lacht) “Toen was er nog een strijd tussen de twee maatschappijen. Intussen hebben we ingezien dat, als we klaar willen zijn voor de uitdagingen, we beter kunnen samenwerken. Ik geloof dat we de Europese doelstelling van 27 procent hernieuwbare energie tegen 2030 kunnen halen, maar dan moet er worden gehandeld. Dat kan beter in één bedrijf.

“Dat is een andere visie dan zes jaar geleden, maar intussen is de wereld veranderd. Door samen te gaan kunnen we tegen 2022 jaarlijks minstens 110 miljoen euro besparen, en dat rekenen we integraal door naar de klant. Daarom ook beschouw ik ons ook niet als een monopolist. Het is maatschappelijk opportuun maar één distributienetbeheerder te hebben, en de regulator ziet goed toe op de kosten.”

Uit een studie van de consultant Roland Berger bleek dat netbeheerders door slimme netten 15 tot 25 procent op hun operationele kosten kunnen besparen. De 110 miljoen die u noemt, komt overeen met 15 procent. Dat is de onderkant van de vork.

VANBRABANT. “De 110 miljoen waar wij het over hebben, zijn besparingen door de fusie. Slimme netten helpen je vooral investeringen te vermijden, door het gebruik van data. De makkelijkste weg is kabels bijleggen (daarop wordt de inkomsten van Fluvius gebaseerd, nvdr), maar voor de samenleving is dat ook de duurste. Door slimme netten kunnen we minder investeren in infrastructuur, en beheren we onze netten meer en meer aan de hand van data.”

De tarieven van de distributienetbeheerders zijn de jongste jaren alleen maar gestegen, voor een groot deel door de openbaredienstverplichtingen. Moeten die uit de factuur?

VANBRABANT. “Graag. Ze verdoezelen voor een stuk onze efficiëntie. De kosten voor hernieuwbare-energiecertificaten, premies voor rationeel energiegebruik en dergelijke zijn nu even groot als de pure netbeheerkosten. Wij zijn vragende partij om die niet alleen bij ons weg te halen, maar helemaal uit de elektriciteitsfactuur te lichten. Iedereen weet dat we naar meer elektrificatie moeten, en dit is daar een rem op.”

Eigenlijk wilt u naar een vermogenstarief, waarbij de klant betaalt op basis van de capaciteit van zijn aansluiting, en niet voor zijn verbruik.

VANBRABANT. “Dat zou kunnen vanaf 2021, al moet er dan snel werk van worden gemaakt. Wellicht is het voor later. Het zou niet onlogisch zijn. Het vermogen heeft een directe relatie met onze kosten: hoe zwaarder de aansluiting die u wilt, hoe meer wij moeten investeren. Hoeveel u verbruikt, zorgt bij ons niet voor meer of minder kosten, wel bij uw energieleverancier. Maar de overheid moet daarover te beslissen.”

Vanaf 1 juli komen er digitale meters in Vlaanderen. Ook bij de zonnepaneleneigenaars, die een virtuele terugdraaiende teller kunnen krijgen.

VANBRABANT. “Hun grote bezwaar was dat ze hun terugdraaiende teller zouden verliezen. Dat is nu opgelost. Wat we vooral willen stimuleren, is dat ze zoveel mogelijk hun opgewekte energie zelf verbruiken, en het net dus niet extra belasten. Het goede van de slimme meter is dat je daarvoor nieuwe toepassingen en tariefmodules kan ontwikkelen en aanbieden. Het verschil tussen dag- en nachtverbruik zal op termijn achterhaald zijn. De digitale meter kan ervoor zorgen dat we meer hernieuwbare energie kunnen integreren, maar ook het energieverbruik verminderen.”

Zonnepaneleneigenaars zouden vanaf 2021 zelf hun energie kunnen verkopen. Maar zullen ze daar veel voor krijgen? Wanneer zij produceren, produceert iedereen, en zijn de prijzen laag.

VANBRABANT. “De markt moet bereid zijn te betalen. Die modellen moeten nog worden uitgewerkt. De volgende stap zijn batterijen. Die geven een particulier meer flexibiliteit. Sommigen zullen zich van het net kunnen afkoppelen. Het is onze taak hen te overtuigen dat een netaansluiting hun beste verzekering is. Precies daarom verwacht ik niet dat mensen massaal zullen afkoppelen: als er iets fout gaat, heb je plots geen stroom meer.”

Komt de digitale meter er niet heel traag? Frankrijk installeert er in één jaar evenveel als u in vijftien jaar.

VANBRABANT. “Door het tempo van de natuurlijke vervanging te respecteren, beperken we de kostprijs voor de gebruikers. En we hebben moeite om voldoende aannemers en technici te vinden.”

Behoort een beursgang tot de mogelijkheden, of buitenlandse expansie?

VANBRABANT. “Zeg nooit nooit, maar een beursgang is op dit moment geen noodzaak voor de financiering, en is dan ook niet aan de orde. We krijgen meer en meer vragen om netbeheer te doen voor derden. Daar gaan we graag op in. Maar het is zeker geen doel om netbeheer in het buitenland te doen.”

U hebt participaties in een aantal bedrijvencentra, en zelfs in de luchthaven van Kortrijk-Wevelgem. Staan die te koop?

VANBRABANT. “Dat is een gevolg van de lokale verankering van de distributienetbeheerders. Ze hebben meer emotionele dan financiële waarde.”

Eandis en Infrax werden al eens de melkkoe van de gemeenten genoemd. Is dat bij Fluvius anders?

VANBRABANT. “Ik vind het heel onrechtvaardig om ons zo te betitelen. De gemeentes krijgen een billijke vergoeding, die door de regulator wordt bepaald. Die ligt lager dan wat de financiële markten hanteren als gangbare vergoeding voor een investering in eigen vermogen. Mochten we privé-aandeelhouders hebben, dan zouden die een flink hoger rendement vragen.”

Er zitten negen mensen in het managementcomité, maar Ilse Van Belle is de enige vrouw.

VANBRABANT. “Eigenlijk is dat niet meer van deze tijd, dus dat is een aandachtspunt. Zeker in het verleden, toen de focus vooral op het technische lag, was die instroom te klein. Bij het senior management groeit het aantal vrouwen, al blijft competentie het belangrijkste criterium.”