Tom Hautekiet (CEO Port of Zeebrugge): ‘Wie nu niet inzet op duurzaamheid, kan zwaar in de problemen komen’

De dreiging van een harde brexit, de coronacrisis en tussendoor fusiegesprekken voeren met de haven van Antwerpen. De agenda van Tom Hautekiet, die sinds 1 oktober het Zeebrugse Havenbedrijf leidt, zit aardig vol.

Als we hem over een jaar nog eens interviewen, is hij wellicht geen CEO van de Maatschappij van de Brugse Zeehaven (MBZ) meer. Dat wist Tom Hautekiet al vanaf het eerste telefoontje voor de aanwervingsprocedure. Hij zal dan wellicht de nummer twee zijn in het fusiebedrijf van de havens van Zeebrugge en grote broer Antwerpen. Al is Hautekiet de laatste om iets te verklappen over de stand van zaken. “Het is een complex proces, maar iedereen kan erbij winnen.”

De keuze voor Hautekiet was voor de buitenwereld een verrassing. Hij is industrieel ingenieur bouwkunde en werkte, na een carrière van vijf jaar bij het aannemersbedrijf Lafaut in Pittem, vanaf 1998 voor Bekaert, op vijf minuten stappen van zijn woonplaats in Zwevegem, waar hij geboren, getogen en getrouwd is met een Zwevegemse. Bij Bekaert schopte hij tot vice-president Building Products, een afdeling die hij hielp te groeien van 100 tot 700 mensen. “Ik vind het de tofste baan van heel het bedrijf. Maar ik besefte dat ik de volgende vijf jaar niet meer dezelfde passie aan de dag zou kunnen leggen als de tien jaar voordien. Dus wilde ik weg uit mijn comfortzone.” Het werd een baan als nummer één – “er is geen opleidingsprogramma: vanaf dag één wordt naar jou gekeken om leiding te geven” – bij een overheidsbedrijf met een stevige link naar de politieke wereld dat zich heruitvindt. Hautekiet belandde in een sector waarin hij een leek is, en dat op het moment dat er gesprekken lopen over een verregaande samenwerking met Antwerpen, en de brexit en corona de gesprekken kruiden. “Een interessante cocktail”, bevestigt Hautekiet lachend.

U bent mogelijk de laatste topman van het onafhankelijke havenbedrijf MBZ. Vindt u dat belangrijk?

TOM HAUTEKIET. “Dat wist ik op voorhand, dat is voor mij geen punt. Ik vind CEO zijn boeiend als persoonlijke ontwikkeling, maar het is nooit een streefdoel geweest.”

Niet iedereen in West-Vlaanderen zal een fan van een fusie met Antwerpen zijn.

HAUTEKIET. “Iedereen die iets van havens kent, zegt dat het moet gebeuren. Twee havens die zo complementair zijn, die samen de slagkracht kunnen ontwikkelen om een echte wereldspeler te worden. Het zou ook heel goed zijn voor de Vlaamse en de Belgische economie. De concurrentie zit niet in België, wel in Rotterdam en Hamburg. Samen worden we de twaalfde haven ter wereld, na acht of negen Aziatische havens.

“Ik zie geen negatieve punten, wél moeilijke. Ik heb nog niets gezien waar een van de twee havens iets zou moeten opgeven. Tegelijk weet ik dat een integratie niet eenvoudig is. Je hebt ook te maken met emotionele aspecten. Ik verwacht niet dat iedereen ‘joepie’ roept. Veranderingsprocessen zijn altijd moeilijk: mensen willen weten wat er met hen en met hun baan gebeurt.

“Zeebrugge is misschien kleiner dan Antwerpen, maar we hebben wel wat troeven. Deze haven staat sterk in energie, met de lng-terminal van Fluxys, en is ideaal gelegen om duurzame energie binnen te trekken: groene moleculen zoals methanol en waterstof. Als we één haven worden, kunnen we via het spoor of een pijpleiding de chemische cluster van Antwerpen bedienen. Dat is een enorme afzetmarkt. We zijn ook de grootste rorohaven (roll on roll off, voor auto’s en vrachtwagens, nvdr) ter wereld en we hebben een sterke traditie in cruises. Onze containeractiviteiten zijn perfect complementair met die van Antwerpen: we zijn sterk in de korte vaart naar het Verenigd Koninkrijk en Scandinavië, en onze diepzeecontainers gaan vooral naar Azië, waar Antwerpen minder sterk staat.

“Een eengemaakte haven zal ook goed zijn voor de investeringen in Zeebrugge. Al zeg ik er dadelijk bij: de vervanging van de Visartsluis, waarvoor we in 2022 de eerste spade in de grond willen steken, komt er ook zonder fusie. Antwerpen heeft op lange termijn ook problemen om mogelijkheden te vinden om uit te breiden, dus ik ben ervan overtuigd dat er altijd een toekomst is waarin Antwerpen én Zeebrugge kunnen groeien.”

Zelfs de coronacrisis tast amper uw groei aan. Terwijl andere havens achteruitboeren, deed u het in het eerste halfjaar 14,5 procent beter dan vorig jaar en in het derde kwartaal nog altijd 6,1 procent beter.

HAUTEKIET. “In containers en lng deden we het fantastisch. Containers gingen 10,9 procent vooruit. De vloeibare bulk steeg met 42,1 procent en lng zelfs met 86,8 procent in de eerste negen maanden.

Maar we zijn niet immuun voor corona. De cruises vielen weg, al merken we dat het seizoen 2021, dat einde maart begint, volgeboekt begint te raken. De mensen verwachten duidelijk een verbetering in de loop van volgend jaar.

“Het stukgoed ging ook achteruit met bijna een derde, maar dat is een vrij beperkt volume. We kregen vooral klappen in het rollend materieel. In het tweede kwartaal kelderde de trafiek van personenwagens met 70 procent. Het goede nieuws is dat we sinds juni verbetering zien, zodat we eind september voor de roro-activiteiten op -19,9 procent zaten. Bovendien winnen we marktaandeel: wanneer het moeilijk gaat, zoekt iedereen de veiligste haven. Voor chemie is dat Antwerpen, voor roro zijn wij dat. We krijgen ook signalen dat de brexit op korte termijn de automotivetrafieken doet aanzwellen.”

Bent u klaar voor de brexit?

HAUTEKIET. “We hopen zo snel mogelijk duidelijkheid te hebben over de onderhandelingen. Al vermoed ik dat het half of eind november wordt voordat we weten waar we nog moeten bijsturen. Wat we zelf kunnen doen, is bewustmaken en informeren. De meeste grote bedrijven hebben zich intussen voorbereid. Op de kleine ondernemingen hebben we een veel minder goed zicht.

“We hebben ook een rol om de risico’s te beperken. Drie jaar geleden was 43 procent van onze trafieken gericht op het Verenigd Koninkrijk, nu nog 38 procent. Twee derde is export, een derde import. Voor de invoer hebben we met de Britse havens afgesproken dat het schip wordt vrijgegeven zodra het afvaart, zodat de Belgische douane zeven à acht uur heeft om de nodige documenten voor te bereiden. We zetten ook extra mensen in. Loopt het dan toch nog mis, dan zijn er noodparkings.

“Het belangrijkste wordt de flow te houden en te zorgen dat de trafiek niet vast komt te zitten. Bedrijven kunnen op ons digitale platform RX/SeaPort de papieren van hun vrachtwagens in orde brengen nog voor ze de terminal oprijden. We gaan er ook alles aan doen om te zorgen dat ze dat doen. De politie kan hen op basis van de nummerplaat vroeger tegenhouden, zodat ze in de haven het verkeer niet belemmeren. Normaal komen er 4000 tot 5000 vrachtwagens per dag aan en we hebben 500 extra parkeerplaatsen, maar er zijn nu eenmaal beperkingen. Het nachtmerriescenario is dat onvoorbereide trucks het verkeer belemmeren tot op de Brugse ring. Dat willen we absoluut vermijden.

“Het laatste punt is dat er ook een post-brexitwereld komt. De brexit is meer dan alleen 1 januari of alleen Zeebrugge. Heel veel bedrijven moeten zich afvragen of ze zijn voorbereid op de impact ervan. Voor Vlaanderen gaat het om 28.000 banen in de industrie, waarvan 6000 in West-Vlaanderen. Die bedrijven moeten zich heruitvinden en beslissen hoe ze met de veranderingen zullen omgaan en welke rol het Verenigd Koninkrijk in hun toekomst nog speelt.”

Antwerpen ontplooit tal van initiatieven om zich te profileren als een duurzame haven. Hoe belangrijk is dat voor u?

HAUTEKIET. “Dat is gigantisch belangrijk en corona maakt het nog urgenter. Vroeger stond duurzaamheid vermeld in alle beleidsplannen en jaarverslagen, maar er is een groot verschil tussen een richting uitstippelen en er de ruggengraat van je strategie van maken. De vraag is niet meer of het belangrijk is. Er is geen keuze meer. Wie nu niet inzet op duurzaamheid, riskeert over vijf of tien jaar zwaar in de problemen te komen.

“Wil dat zeggen dat we op termijn allemaal op waterstof overschakelen? Waarschijnlijk, maar de vraag is op welke termijn. Een flink deel van die moleculen zullen we moeten importeren, daarop zullen we dus zwaar inzetten. We gaan enorm investeren in de ontwikkeling van duurzame energie. Colruyt en Fluxys willen bijvoorbeeld investeren in een fabriek voor groene waterstof van 25 megwatt, uitbreidbaar tot minstens 100 megawatt. Met lokaal opgewekte wind- en zonne-energie alleen komen we er niet. We zullen dus gigantische zonneparken en farshore-windparken nodig hebben (windparken buiten de Belgische economische zone, nvdr) en groene moleculen moeten importeren. Fluxys en Colruyt beseffen heel goed dat dit de richting is en dat het tijd is om stappen te doen.”

Zeebrugge hoopt al jaren op een nieuwe sluis. Vreest u dat de coronacrisis en de weerslag op de overheidsbudgetten tot uitstel zullen leiden?

HAUTEKIET. “Daar zijn we waakzaam voor, maar tot nu toe stellen alle overheden ons gerust dat er geen uitstel komt. We zijn hoopvol dat de werken zoals gepland in 2022 kunnen beginnen.”

Waar wil u staan binnen vijf jaar?

HAUTEKIET. “Ik hoop ik dat er dan één havenbedrijf Antwerpen-Zeebrugge is. Met één visie, een leidersrol in duurzame energie, goede complementariteit in de containertrafieken en meer gedigitaliseerd. We kijken bijvoorbeeld naar de mogelijkheden van 5G en drones. Die kunnen controleren in no-flyzones en misschien klein materiaal transporteren. Dat zou een start-up kunnen opleveren in samenwerking met RX/SeaPort.”