Toename fake news baart Belgische managers zorgen

Managers van Belgische bedrijven noemen de groeiende aanwezigheid van fake news de belangrijkste economische en maatschappelijke trend, naast de hoge inflatie en energieprijzen. Dat blijk uit de resultaten van Trendwatch 2023, een jaarlijkse studie uitgevoerd door het VBO en Ageas.

Welke trends houden dit jaar de leidinggevenden en werknemers van Belgische bedrijven bezig? Op die vraag wil het Trendwatch-onderzoek een antwoord bieden. Terwijl vorig jaar managers nog unisono de dreiging van cyberaanvallen en de nood aan een beter cyberveiligheid aanwezen, zijn er dit jaar nieuwe besognes. Voor de hand liggend zijn de hoge inflatie en de gestegen energieprijzen. Die fenomenen hebben zich pas het afgelopen jaar ten volle gemanifesteerd.

Hoge inflatie

“De hoge inflatie kun je het best vergelijken met een ijsberg”, vindt Pieter Timmermans, de CEO van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO). “Een groot deel van de problemen bevindt zich onder de waterlijn. Aan de oppervlakte zou je denken dat de inflatie alweer daalt en dat de economie niet zwaar getroffen is. De realiteit is dat de kerninflatie (exclusief de energieprijzen, nvdr) hoog blijft, dat niet alle bedrijven de prijsstijgingen kunnen doorrekenen, en dat de energieprijzen zeer volatiel zijn. Die onzekerheid hebben ondernemers niet graag.”

Hans De Cuyper, de CEO van de verzekeraar Ageas, is vooral bevreesd voor het secundaire effect op de Belgische begroting: “De vele steunmaatregelen van de overheid om het effect van de inflatie te temperen, hebben het tekort vergroot. Dat kan gevolgen hebben voor de kredietwaardigheid van ons land. En om de gaten te dichten, kijkt men te veel naar de financiële sector. Het plan om de aanvullende pensioenen meer te belasten ter ondersteuning van de eerste pijler is geen goed idee. Met meer belastingen alleen kun je nooit het tekort in de wettelijke pensioenen opvullen. De overheid zou net de uitbouw van de tweede en de derde pijler voort moeten ondersteunen.”

Fake news

Niettemin is de prijzendruk niet de belangrijkste trend, wel de toename van fake news. Bij de leidinggevenden staat die ontwikkeling op nummer één, bij de werkende bevolking op twee. Dat toont aan dat nepnieuws door een brede laag van de bevolking steeds meer als een probleem ervaren wordt.

“Er verschijnen almaar meer valse berichten over bedrijven op de sociale media”, geeft Timmermans aan. “Die gaan een eigen leven leiden en zijn heel moeilijk recht te zetten. Zoals mensen vroeger zegden: ‘het staat in de krant’, zeggen ze nu: ‘het staat op het internet’, en ze nemen het voor waar aan. Dat kan leiden tot reputatieschade en heeft gevolgen voor de bedrijfsvoering.” “Je moet als onderneming anticiperen op dergelijke reputatierisico’s door veel en transparant te communiceren en directe gesprekken te voeren”, beseft De Cuyper.

Cyberrisico’s

Cyberveiligheid blijft net als in 2022 een topprioriteit voor de Belgische managers. En ook de werkende Belg is er gevoelig voor. Niet onterecht, blijkt uit de jongste cijfers van het Centrum voor Cybersecurity België. Dat kreeg in 2022 liefst 6 miljoen verdachte berichten toegestuurd, een forse toename in vergelijking met een jaar eerder.

“Het aantal cyberaanvallen neemt niet af, maar het bewustzijn bij de ondernemers is groter”, vindt Timmermans. “Iedereen kent wel iemand die problemen heeft gehad, en dus investeren ook de kleinere ondernemingen meer in cyberbeveiliging. De aandacht mag evenwel niet verslappen. Ik blijf pleiten voor een groot actieplan, dat vastlegt wat we doen als cruciale systemen uitvallen door een grootschalige cyberpandemie.”

“Ik vrees dat de cyberrisico’s nog zullen toenemen in een omgeving van geconnecteerde objecten, zoals zelfrijdende auto’s of huishoudelijke apparaten”, zegt De Cuyper. “De verzekeraars kunnen maar een deeltje van de oplossing bieden. De verzekeringscapaciteit blijft beperkt, en de dekkingen blijven gelimiteerd. Er moet een heel traject uitgewerkt worden, van preventie over assistentie tot risicodekking.”

Mobiliteit

Voor mobiliteit springen twee trends in het oog. Opmerkelijk is dat de bezorgdheid over de toenemende verkeersdrukte niet langer in de top tien staat, noch bij de leidinggevenden noch bij de brede werkende bevolking. Vorig jaar stond die trend nog bij beide categorieën in de top vijf. Gemiddeld staan we nochtans even lang in de file als vorig jaar, blijkt uit het Belgian Mobility Dashboard, een gezamenlijk dataplatform van het VBO en de automobielfederatie Febiac.

Andreas Cremer, de CEO van Febiac, geeft een mogelijke verklaring: “Door de inburgering van thuis- en telewerk staan mensen niet langer elke dag in de file. Dat maakt ze blijkbaar draaglijker.”

Een andere verklaring kan de tweede grote mobiliteitstrend zijn die uit de studie naar voren komt: ‘micromobiliteit’ is aan een opmars bezig. Het gaat om het gebruik van elektrische fietsen, scooters en steps en andere voertuigen voor verplaatsingen op een korte afstand. Het succes van die vervoersmodi blijkt ook uit de vraag van werknemers om meer keuzemogelijkheden te krijgen, als alternatief voor de bedrijfswagen.

Die micromobiliteit brengt wel nieuwe uitdagingen mee. “Er is nood aan regels en veiligheidsvoorschriften”, zegt De Cuyper. “Als verzekeraar stellen wij vast dat de schaderatio bij elektrische fietsen en steps schrikbarend hoog ligt. Wat wij in autoverzekeringen aan lagere schadefrequentie winnen, verliezen we in die nieuwe mobiliteitssegmenten. Bovendien gaat het vaker om lichamelijke schade.”

Hybride leiderschap

Voor de jongere managers (18-34 jaar) is hybride leiderschap een belangrijke trend. “De tijd dat mensen jarenlang op dezelfde werkuren, dezelfde locatie en in hetzelfde team werkten, is onherroepelijk voorbij”, stipt De Cuyper aan. “De manier van werken is compleet veranderd, en dat vergt andere vaardigheden van de leidinggevenden.”

Ageas schuift vier elementen naar voren in de relatie met zijn personeelsleden: autonomie in het invullen van de balans werk-leven, deel uitmaken van een team, competenties ontwikkelen en een groter maatschappelijk doel dienen. “Die laatste drie kun je niet realiseren met 100 procent thuiswerk”, beklemtoont De Cuyper. “Daarom moeten onze managers hun mensen de incentive en de omgeving bieden om energie te putten uit de samenwerking met anderen.”

“Leiding geven vanop afstand vergt een zeer precieze en duidelijke communicatie, zodat je alle vragen achteraf vermijdt”, zegt Timmermans. “Daarnaast moet een evenwicht worden gezocht tussen autonomie en controle. Dat evenwicht is er, als teams fysiek samen zitten. In een hybride werkomgeving blijft dat een uitdaging.”

“Een sterke bedrijfscultuur is daarvoor cruciaal”, vult De Cuyper aan. “Die cultuur moet ervoor zorgen dat werknemers bereid zijn een extra inspanning te doen voor hun onderneming. In zo’n omgeving kun je erop aan dat het werk uitgevoerd wordt zonder dat restrictieve controles nodig zijn.”

Wat met AI?

Ten slotte zijn er ook trends die, misschien verbazingwekkend, niet in de lijstjes van de Trendwatch voorkomen. Denk aan artificiële intelligentie. “Dat is zo’n trend waar bedrijven naar kijken maar nog veel vragen over hebben. Ze moeten nog goed uitzoeken wat ze ermee kunnen”, denkt Timmermans. De Cuyper noemt het een transitiefase, maar hij is ervan overtuigd dat AI heel belangrijk wordt in het construeren van een nieuwe, gepersonaliseerde klantenervaring.