Telecom kan eindelijk goedkoper worden

Trouw wordt beloond, maar niet in de telecommarkt. Wie opziet tegen de moeite om een andere operator binnen te halen, betaalt doorgaans de hoogste tarieven. Voor die mensen is er goed nieuws: veranderen van operator wordt vanaf juli eenvoudiger. En er zijn nog redenen om te hopen op lagere prijzen.

Begin maart noemde het Belgische Prijzenobservatorium, een dienst van de federale overheidsdienst Economie, onze telecom en teledistributie een van de redenen waarom de diensteninflatie in België zoveel hoger is dan in de buurlanden. In Duitsland, Nederland en Frankrijk daalden de telecomprijzen met 14,4 tot 23,4 procent over de periode 2008-2016; in België slechts 6,2 procent. Mobiele telefonie werd wel 46,2 procent goedkoper, maar vaste telefonie en bundels werden flink duurder. Voor teledistributie, een onderdeel van die bundels, betaalt u 30 procent meer, tegen slechts 4,2 procent in Duitsland.

Ondertussen heeft Telenet zijn Whop- en Whoppa-bundels in februari alweer 1,99 procent duurder gemaakt, en heeft Proximus zijn Comfort-abonnees automatisch omgezet naar Familus, inclusief een prijsstijging met 4,77 procent.

Klanten met die dikke bundels zijn trouw. Proximus verliest jaarlijks amper 10 procent cliënten met een drievoudige bundel en minder dan 3 procent met een viervoudige bundel (tv, internet, telefoon en mobiel). Telenet speelde het in februari zelfs nog slimmer door wel de prijs van zijn drievoudige bundels te verhogen, maar niet die van de viervoudige Wigo-bundel. Daardoor wordt Wigo nog aantrekkelijker, en de klanten die hem nemen nog trouwer. “Telenet weet als geen ander dat een consument met verschillende diensten in een pakket zelden tot nooit geneigd zal zijn te veranderen van operator”, schrijft Test-Aankoop. Bundels worden de norm. Pakketten van minstens tv, internet en vaste telefonie bedienen nu 46 procent van de Proximus- en 56 procent van de Telenet-klanten.

Volgens het Prijzenobservatorium kunnen de zwakke concurrentie, de bundels en de verminderde mobiliteit van de klant een rol spelen in de prijsstijgingen, omdat ze de instap van concurrenten sterk bemoeilijken. De dienst verwijst naar een onthullende Eurobarometer-enquête van mei 2016. In 92 procent van de Belgische gezinnen bleek niemand er ooit over gedacht te hebben om van operator te veranderen. Dat was het hoogste cijfer in de Europese Unie, weliswaar voor de intrede van Orange op de Belgische markt. Een enquête van de Belgische telecomregulator BIPT toont dat 71 tot 86 procent van de Belgen – afhankelijk van de dienst waarnaar gevraagd wordt – ook gewoon tevreden is over zijn operator.

Alles wordt anders

Kan de Belgische telecommarkt concurrentiëler worden? Er zijn alvast elementen die dit en volgend jaar voor een kentering kunnen zorgen.

1 Orange rukt op

In het vierde kwartaal van 2016 groeide het aantal kabelabonnees van Orange, het vroegere Mobistar, bijna dubbel zo sterk als in het derde kwartaal. Orange had eind vorig jaar 33.400 kabelabonnees. Dat is verwaarloosbaar op een totaal van vier miljoen tv-huishoudens in België, maar de stijging is bemoedigend. Wie de kabel – tv en internettoegang – neemt van Orange, moet daar een mobiel abonnement bijnemen. Vaste telefonie biedt Orange niet aan. Met de optie Evening&Weekend voor 3 euro per maand kunt u wel gratis mobiel bellen naar Belgische nummers tussen 16 en 8 uur en in de weekends en op feestdagen. Dat brengt het goedkoopste werkbare Orange-aanbod op 67 euro per maand (Love met Dolfijn en Evening&Weekend). Orange zit daarmee ergens tussen de prijs van Proximus en die van zijn lagekostendochter Scarlet. Ook Scarlet kent overigens een groeiend succes met zijn aanbod van 39 euro per maand, zei Proximus-CEO Dominique Leroy op de jongste resultatenconferentie.

2 Overstappen wordt eenvoudig

Easy Switch, het koninklijk besluit van minister Alexander De Croo van 6 september 2016, maakt vanaf 1 juli 2017 veranderen van vaste operator een stuk gemakkelijker. U geeft uw nieuwe operator gewoon een mandaat om uw vaste bundel over te nemen. Hij zorgt voor de praktische afwikkeling. Dezelfde procedure bestaat al jaren voor mobiele telefonie. Gemakkelijk overstappen is, samen met de telecomwet van 2012 die een einde maakte aan de langlopende contracten, een van de redenen waarom de prijzen voor mobiele telefonie in België over het algemeen onder het Europese gemiddelde liggen.

3 Een vierde operator komt eraan

Medialaan, de joint venture van De Persgroep en Roularta Media Group die de merken Mobile Vikings en JIM Mobile controleert, kan als vierde operator prijsbepalend zijn. Dat was alvast de idee van de Europese Commissie toen ze Telenet verplichtte die activiteiten aan een derde partij (Medialaan) te verkopen, waarna ze een ‘full MVNO’ moesten worden. Dat is een operator die alleen voor zijn radionetwerk afhankelijk is van de ‘echte’ mobiele operatoren Proximus, Telenet of Orange. Een full MVNO heeft een grote vrijheid in zijn commerciële aanpak. Telenet gaf het voorbeeld in 2012, toen het als full MVNO King & Kong lanceerde en zo druk zette op de mobiele tarieven.

Medialaan moet echter eerst de nodige technische infrastructuur installeren. Dat proces is bezig. Daarna kan het de markt echt veranderen. Medialaan zou bijvoorbeeld, net als Orange, ook een vast aanbod op de kabel kunnen uitbrengen.

4 De groothandelsprijzen worden herbekeken

Orange heeft geen eigen vast netwerk, maar gebruikt voor zijn internet en tv-bundel het netwerk van de kabeldistributeurs. Orange betaalt hen daarvoor per abonnee een groothandelsvergoeding. Die wordt door de Belgische regulatoren (het BIPT en de gewestelijke mediaregulatoren) vastgelegd en is momenteel gelijk aan de kleinhandelsprijs van de kabelaanbiedingen, minus een korting (‘retail-minus’).

De groothandelsprijzen van Proximus of van andere dominante operatoren in de Europese Unie worden anders geregeld. Die zijn op de werkelijke kosten gebaseerd, met inbegrip van een normale vergoeding van het kapitaal. Orange vraagt om ook de tarieven van de kabelaars zo te berekenen en hoopt zo goedkoper af te zijn. Omdat de retailtarieven van de Belgische bundels zoveel duurder zijn dan het Europese gemiddelde maakt Orange een goede kans om gehoor te vinden. Het BIPT doet een marktanalyse en publiceert nog dit kwartaal een ontwerpbesluit. Tegelijk begint het een publieke consultatie over dat besluit. Daarna volgt overleg met de mededingingsautoriteit, de mediaregulatoren en de Europese Commissie. “Wij zijn er ons van bewust dat de concurrentie nog in haar kinderschoenen staat. We zullen er alles aan trachten te doen om de concurrentie ook duurzaam te maken”, belooft woordvoerder Jimmy Smedts. De regulator bekijkt meteen ook hoe het nieuwe glasvezelnetwerk van Proximus zal worden behandeld.

Of toch niet?

Proximus en Telenet, de duidelijke marktleiders in Vlaanderen, kunnen het dus moeilijker krijgen. Al denkt de beurs van niet. Sinds de jongste resultatenronde zijn de aandelen van Proximus en Telenet min of meer tegelijk omhoog geschoten, ondanks de vooruitgang van Orange. Jeffrey Wlodarczak, analist van Pivotal, noemt de Belgische markt een “attractief effectief duopolie” en verwacht niet dat het groothandelsmodel een “betekenisvol negatief effect” zal hebben op de resultaten van Telenet.

Toch zijn er andere stemmen. In een analyse van de Waalse kabeloperator VOO schatten Nawar Cristini en Raunak Singhai van JP Morgan Cazenove dat VOO tegen 2020 tot 6 procent van zijn breedbandklanten kan verliezen aan Orange, maar “veel meer” als er kostengeoriënteerde groothandelsprijzen komen. Matthijs Van Leijenhorst van Kepler Cheuvreux omschreef in november de vooruitgang van Orange op de kabel nog als “zwak”. “Dat was duidelijk te conservatief”, geeft hij na de jongste kwartaalcijfers toe. Hij verwacht dat kostengeoriënteerde groothandelsprijzen Orange zullen helpen marktaandeel te winnen, wat tot een prijzenoorlog kan leiden.

Professor Tom Evens van de media-onderzoeksgroep van UGent gelooft echter niet zo in prijsconcurrentie voor bundels. Hij wijst erop dat prijsconcurrentie werkt als de producten technisch weinig verschillen, zoals in vaste en mobiele telefonie. Maar in bundels zit ook een deel ‘inhoud’, en dan is de situatie anders. “Telenet probeert zich te onderscheiden door inhoud te kopen of zelf te maken. Zo werpt het een drempel op tegen overstappen. Het concurreert niet met zijn prijs, maar met zijn product. Klanten zijn bereid daarvoor een premie te betalen.”

Er zijn natuurlijk alternatieven. U kunt louter snel internet nemen, en dan online tv-kijken of een abonnement op Netflix nemen. Maar dat wordt oninteressant gemaakt doordat de prijzen voor ‘enkel internet’ nauwelijks lager zijn dan voor een volledige bundel, stipt Evens aan. En bijvoorbeeld Orange mag geen enkelvoudig internetaanbod lanceren, het moet altijd tv en internet bundelen. “Easy Switch lijkt een slag in het water te worden”, voorspelt Evens. Ook Test-Aankoop is sceptisch. “Easy Switch veronderstelt dat de klanten druk beginnen te vergelijken. Dat doen ze niet. Ik vrees dat het een beetje een druppel op een hete plaat wordt”, zegt woordvoerder Simon November.