Te weinig installateurs voor stijgende vraag naar warmtepompen

Door de combinatie van de energiecrisis en de oorlog in Oekraïne exploderen de aardgasprijzen. De vraag naar warmtepompen zit daardoor opnieuw in de lift. Maar wie er een wil laten installeren, zal geduld moeten opbrengen.

De elektriciteits- en gasfactuur is in april voor een gemiddeld Vlaams gezin naar een recordhoogte gestegen. De btw-verlaging die de regering sinds maart heeft doorgevoerd om onze portemonnee een beetje te sparen, is al uitgevaagd, bleek vorige week uit rekenwerk van de Vlaamse energieregulator VREG.

Heel wat gezinnen voelden de bui al hangen. Ze hebben niet gewacht op de tussenkomst van de regering en kozen ervoor een warmtepomp te installeren. Al zullen ze geduld moeten hebben: de orderboekjes en agenda’s van de installateurs raken stilaan overvol.

“Het ziet er niet uit dat daar snel verandering in komt”, zegt Dirk Van Evercooren, directeur van de Organisatie voor Duurzame Energie (ODE). “De oorlog in Oekraïne en de energiecrisis zijn een ongelukkige samenloop van omstandigheden. Door de hoge facturen is de belangstelling voor alternatieve groene energie, zoals warmtepompen en zonnepanelen, de voorbije maanden opnieuw toegenomen.” Uit een rondvraag van ODE bij de fabrikanten blijkt dat in de eerste drie maanden van dit jaar gemiddeld 35 procent meer warmtepompen werden verkocht in vergelijking met dezelfde periode vorig jaar.

Lees verder onder de video

Jan Hoogmartens, projectingenieur warmtepompen bij de producent Viessmann, zag de interesse bij consumenten midden 2021 al opflakkeren. “Toen duidelijk werd dat de prijzen zouden blijven stijgen, nam de vraag toe. Op het moment dat de oorlog in Oekraïne is losgebarsten, was de markt al verzadigd. Het is ongeveer vier maanden wachten op een warmtepomp.”

Versnelling

Het kan nog erger. In onze buurlanden, zeker in Duitsland, waar de regering de Russische gaskraan volledig wil afsluiten, lopen de wachttijden al op tot het einde van dit jaar.

Ook in België kan het die richting uitgaan. Als reactie op de Russische inval heeft de Europese Unie het REPowerEU-plan voorgesteld. Daarin stelt ze concrete doelen om versneld minder afhankelijk te worden van Russische fossiele brandstoffen. “Een veran is een versnelling hoger te schakelen voor de installatie van warmtepompen”, zegt Jozefien Vanbecelaere van de European Heat Pump Association (EHPA). “Tegen 2026 zouden 10 miljoen hydronische warmtepompen (op basis van water, nvdr) geïnstalleerd moeten worden. De EU streeft naar een verdubbeling van het installatietempo. Tegen 2031 zouden zo’n 30 miljoen nieuwe eenheden geïnstalleerd moeten zijn.”

De EHPA maakte ook een eigen berekening. Vanbecelaere: “Als die cijfers geëxtrapoleerd worden naar alle warmtepomptechnologieën die nodig zijn om de overgang naar hernieuwbare en efficiënte verwarming en koeling te verwezenlijken, zou dat meer dan 18 miljoen warmtepompen opleveren tegen 2026 en 53 miljoen warmtepompen tegen 2031.”

Maar dan moeten die toestellen gemaakt, geleverd en geïnstalleerd worden. Ook daar knellen verschillende schoentjes. “Enerzijds zijn er de toeleveringsproblemen van onderdelen die de hele bouwsector treffen sinds de uitbraak van de coronacrisis”, zegt Jan Hoogmartens van Viessmann. “We gaan ervan uit dat die situatie de komende jaren weer normaliseert. Anderzijds is er het gebrek aan installateurs. Vooral jonge installateurs beseffen dat warmtepompen essentieel zijn in de energietransitie en de vermindering van de CO2-uitstoot. Maar zelfs wie ervoor is opgeleid, heeft maar twee handen en 24 uren in een dag.”

Viessmann heeft een eigen academie om zo veel mogelijk van zijn installateurs om te scholen. Wie thuis is in de klassieke centrale verwarming leert in ongeveer een week de nieuwste technieken om warmtepompen te kunnen installeren. Daarmee wil het bedrijf het probleem al deels oplossen. Jozefien Vanbecelaere van EHPA bevestigt dat haar leden ook aangeven klassiek geschoolde installateurs in een week te kunnen bijscholen.

Gezocht: 20.000 profielen

Als het allemaal snel kan, waarom blijft het dan zo moeilijk een installateur met een vrije plaats in de agenda te vinden? “De voorbije tien jaar is het aantal jongeren in de technische richtingen met 20 procent gedaald”, zegt Kristof Van Roy, manager studiedienst van Constructiv, de sectorale organisatie die onder meer inzet op opleidingen en instroom in de bouw. “Jaarlijks zouden er 20.000 profielen bij moeten komen in de bouwsector, van wie dus ook een aanzienlijk deel voor verwarmingstechnieken.”

Als de sector alleen in de vijver van de formele opleidingen zou vissen, dan komt die instroom er nooit. De bestaande opleidingen moeten werken met beperkte budgetten en verouderde technieken. Daarom promoot Constructiv ook andere opleidingen, waarvoor de organisatie al samenwerkt met de VDAB en verschillende bedrijven. “We willen zo goed mogelijk geschoolde werkkrachten afleveren”, aldus Van Roy.

Begin april lanceerde de organisatie ook de imagocampagne ‘De bouw kijkt verder’, om het verloop in de sector terug te dringen en nieuwe arbeidskrachten aan te trekken. “We hopen met die campagne iedereen meer informatie te kunnen aanbieden over waar onze sector voor staat, om de instroom te bevorderen.”

Onvoldoende installateurs en een tekort aan toestellen: botst de warmtepomp op de grenzen van haar eigen succes? Niet helemaal, meent Dirk Van Evercooren van ODE. “De verwarmingsmarkt is een vrij conservatieve sector. Warmtepompen hebben een negatief imago wat betreft de kosten en de inzetbaarheid in bestaande woningen. Dat is onterecht. De prijsopstoot van gas heeft het scheefgetrokken beeld over de kosten een beetje opgepoetst, maar zolang onze energiefactuur bestaat uit verdoken belastingen en taksen, is een warmtepomp nog steeds benadeeld. Pas als de taxshift er eindelijk komt, zal de warmtepomp breed toegankelijk zijn.” Bovendien wijst hij erop dat een warmtepomp thuishoort in een breder verhaal. “In een slecht geïsoleerde woning is dat toestel niet de eerste stap, maar het kan een onderdeel van een energetische renovatie zijn. Laat je goed informeren om de beste keuze te maken.”