Te mooi om waar te zijn? Qatarees project kan Belgische stroombevoorrading verzekeren

Als iets te mooi klinkt om waar te zijn, is het meestal niet waar. De scepsis in de sector over de plannen van Electricity & Gas Luxemburg is groot. Het bedrijf wil met Qatarees geld 2,5 miljard euro investeren in de bouw van vier gascentrales. De Belgische topman Marc Segers is overtuigd van de slaagkansen.

De kernuitstap wordt alsnog mogelijk, de energiebevoorrading wordt verzekerd, de CO2-uitstoot wordt opgevangen, en dat allemaal met minimale of geen overheidsondersteuning. Dat de plannen van EG Luxemburg tot een mirakeloplossing voor het Belgische elektriciteitsvraagstuk werden gebombardeerd, is niet verwonderlijk. In de sector wordt de vergelijking met de Saudische plannen voor een afvalwerkingsfabriek voor plastic in de Antwerpse haven niet geschuwd. “Dat plan ging uiteindelijk niet door”, klinkt het voorspellend.

De Qatarese voorstellen zijn ambitieus. EG Luxemburg wil in Langerlo en Vilvoorde telkens twee gasgestookte centrales van elk 870 megawatt bouwen, goed voor een investering van 2,5 miljard euro. Dat geld stelt Qatar via het investeringsfonds BTK ter beschikking. BTK is een vermogensbeheerder die in handen is van vier mensen, met Marc Segers als spreekbuis. Naar verluidt beschikt het fonds over 12 miljard euro. Die middelen komen behalve uit Qatar ook van Zwitserse en Amerikaanse banken, en voor een klein deel van privépersonen.

Segers, een 60-jarige burgerlijk ingenieur, was eerder aan de slag bij Vinci, Immo Industry Group, Tun-Bel Engineering, de Besix-dochter Six Construct en de Qatarese Al Jaber Group. Doordat hij sinds 1987 in het buitenland werkt, kent niemand in de Belgische energiesector hem.

Logica

Achter de investering zit een duidelijke logica. Qatar wil de gasproductie fors opkrikken, van 78 naar 120 miljoen ton lng ( liquid natural gas, of vloeibaar aardgas) per jaar, en zoekt wereldwijd naar afzetmarkten voor dat gas. Daardoor zijn de nieuwe elektriciteitscentrales verzekerd van relatief goedkoop gas. Dat is op zich niet uitzonderlijk: sommige Belgische centrales profiteerden op vergelijkbare manier van de expansieplannen van het Noorse olie- en gasbedrijf Statoil, het huidige Equinor. De import van Qatarees gas is bovendien een meerwaarde voor de lng-terminal van Fluxys in Zeebrugge.

Ook de afname lijkt verzekerd. Als België zijn kerncentrales sluit, moet er 3600 megawatt alternatieve capaciteit worden gevonden, berekende de hoogspanningsnetbeheerder Elia. De nieuwe centrales rijden dat gat bijna volledig dicht. De Gentse milieu-econoom Johan Albrecht becijferde eerder dat gascentrales die na 2025 operationeel worden, 70 tot 87 procent van de tijd draaien. Zelfs als vier kerncentrales openblijven, kunnen ze nog de helft van de tijd stroom produceren.

Bovendien is België niet het enige land dat delen van zijn productiepark wil sluiten. In 2022 moet de laatste Duitse kerncentrale dicht, drie jaar later volgt de laatste Belgische. De kolencentrales in Nederland moeten dicht tegen 2030, de Duitse tegen 2038. Dankzij de investeringen van Elia in grensoverschrijdend elektriciteitstransport, zullen de Qatarese gascentrales vlot kunnen exporteren naar alle buurlanden en het Verenigd Koninkrijk.

Snelheid

EG Luxemburg hoopt de concurrentie in snelheid te kunnen nemen. De klassieke energiebedrijven wachten tot er duidelijkheid is over het CRM-mechanisme ( capacity remuneration system). Dat systeem beloont stroomproducenten voor de beschikbaarheid van hun capaciteit. “Het grootste probleem is dat politici nu vooral onthouden dat het wellicht toch zonder ondersteuning kan”, klinkt het bij een bron in de sector. “Als het zo simpel was, dan zouden Engie en anderen het al lang hebben gedaan.” Seghers nuanceert: “Ik zeg niet dat wij er geen gebruik van zullen maken, maar ons businessplan is gemaakt voor er over het CRM-systeem werd gestemd. We zullen er niet op wachten om te investeren. We mikken op 2022 voor de eerste centrale in Vilvoorde.”

Omdat de klassieke energiesector wacht op duidelijkheid over het CRM-systeem en of de kerncentrales zullen sluiten of niet, worden geen alternatieven gebouwd en wordt een verlenging van de levensduur van enkele kerncentrales onvermijdelijk. EG Luxemburg draait dat scenario om: doordat het investeert, wordt de kernuitstap net mogelijk gemaakt. Doordat het kan rekenen op goedkoop Qatarees gas, kan het wellicht ook een erg scherpe prijs aanbieden in het CRM-systeem. Bovendien zou de Belgische energiemarkt er in één klap een sterke concurrent bij hebben voor Engie Electrabel en Luminus.

Of de operatie ook goed is voor het klimaat, valt nog te bezien. Een gascentrale stoot een pak meer CO2 uit dan een kerncentrale. Maar de Qatarezen gaan ervan uit dat de CO2 kan worden opgevangen en worden omgezet in methanol of worden verscheept naar Qatar. Wetenschappers betwijfelen de haalbaarheid. De meeste proefprojecten daarrond in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk zijn stilgelegd. Wel heeft het Amerikaanse NET Power in het Texaanse La Porte een testfabriek van 50 megawatt gebouwd die geen CO2 of stikstofoxiden uitstoot. De ontwikkeling naar een centrale van 300 megawatt is nog volop bezig. “EG Luxemburg werkt samen met een universiteit, die eerst de resultaten wil publiceren in een wetenschappelijk tijdschrift”, vertelt Segers. “Maar we hebben al wel afspraken met Siemens over de opbouw van de centrales.”

Nog werk

Er is nog flink wat werk aan de winkel. De vergunningsmolen moet nog op gang worden getrokken. Met Energy Market, de Bulgaarse eigenaar van de site in Vilvoorde, werd een voorakkoord bereikt, al moet dat nog worden gefinaliseerd. Ook wordt nog bekeken of de aansluitingen voor elektriciteit en gas voldoende zijn voor de beoogde verdubbeling van de capaciteit, en of de nodige aanpassingen haalbaar zijn.

In Langerlo betreurt eigenaar Global Estate Group bij monde van zaakvoerster Kathleen Dewulf de voorbarige communicatie van BTK. “Er is een mondeling akkoord over de principes, maar zolang er geen contract is getekend en er niet is betaald, is er nog niets.” Ze wil eerst, samen met BTK, om de tafel zitten met het Genkse stadsbestuur. Dat ging uit van een reconversie tot een industrieterrein en mikte op 25 banen per hectare. Een nieuw leven als elektriciteitscentrale betekent hooguit zestig banen voor de hele site.