Studie: CFO’s moeten openstaan voor AI en big data

Nieuwe technologie zal het werk van het financieel departement ingrijpend veranderen. Voorlopig slagen CFO’s er amper in technieken van artificiële intelligentie te implementeren, zeggen Filip Roodhooft en Kristof Stouthuysen van de Vlerick Business School.

In opdracht van het FEIB (Financial Executives Institute of Belgium) voerde de Vlerick Business School een onderzoek naar de invulling van de functie van financieel directeur (CFO) en hoe die geëvolueerd is. Daarvoor werd een 75-tal Belgische CFO’s ondervraagd.

“Vroeger was een financieel departement vooral bezig met financiële, fiscale en boekhoudkundige transacties”, vertelt Vlerick-professor Filip Roodhooft. “Dankzij de automatisering, het gebruik van ERP-software en het uitbesteden van zaken is dat een soort fabriekje geworden dat de CFO op een foutloze en zo efficiënt mogelijke manier runt. Slimme machines zullen nog meer van dat repetitieve werk overnemen.”

Daarnaast is de CFO verantwoordelijk voor corporate finance (deals, overnames, investeringen,…), risicomanagement en budgetbeheer. Maar zijn taakinvulling is de voorbije jaren vooral opgeschoven naar het financieel ondersteunen, communiceren en uitdagen van strategische beslissingen. Roodhooft: “Daar zit volgens veel CFO’s hun toegevoegde waarde, en dus zien ze dat als hun topprioriteit. Ze besteden ongeveer een derde van hun tijd aan strategische taken. Daarbij geven ze toe dat ze die strategische rol beter moeten kunnen opnemen dan vandaag het geval is.”

Tegelijk verwachten ze dat ze meer tijd zullen besteden aan data-analyse, automatisering en het inzetten van artificiële intelligentie. De meeste Belgische CFO’s zijn niet klaar om met AI en machine learning (het vermogen van computers om autonoom te leren en patronen te herkennen in data, nvdr) aan de slag te gaan, zegt Roodhooft: “Ze erkennen dat ze te weinig vertrouwd zijn met de mogelijkheden die de nieuwe technieken hun departement bieden.”

Voor Vlerick gaan de twee zaken hand in hand: CFO’s zouden meer kunnen bijdragen tot het strategische beslissingsproces door AI en zelflerende computers in te zetten.

Kristof Stouthuysen, associate professor in accounting en control aan de Vlerick Business School: “Strategische beslissingen nemen is een proces waarbij complexe informatie wordt gestructureerd en waarbij heel veel parameters in overweging worden genomen. Vaak gebeurt dat vanuit intuïtie of buikgevoel, omdat het menselijke geheugen maar een beperkte capaciteit heeft om met complexiteit om te gaan. Een machine kan honderden variabelen of parameters verwerken. Dat garandeert een objectievere onderbouw.”

Ongeletterd

Verschillende nieuwe technologieën kunnen het financiële departement naar een hoger niveau tillen, vindt Stouthuysen, die verwijst naar superkrachtige computers, robotisering, blockchain,… “Maar de grootste revolutie zal komen van artificiële intelligentie en machine learning, terwijl acht van de tien ondervraagde CFO’s niet echt weten wat die technologieën inhouden.”

Schrikbarend, noemt Stouthuysen dat. “Een internationale studie van MIT toont aan dat topbedrijven vijf keer meer gebruikmaken van data om hun besluitvorming te ondersteunen. De Belgische CFO is zich bewust van de veranderingen, maar hij slaagt er niet in AI en machine learning te omarmen, laat staan te implementeren.”

Stouthuysen ziet een aantal verklaringen: “De doorsnee-CFO is al wat ouder en niet opgegroeid in de digitale wereld. Daardoor is er een zekere ongeletterdheid. Men begrijpt de technologie niet goed en ziet niet waarvoor ze kan dienen. Heel wat bedrijven pretenderen die technologie te kunnen aanbieden, van grote technologiebedrijven tot fintechstart-ups. Dat bemoeilijkt de keuze, en bovendien dreig je afhankelijk van hen te worden.”

Soms is ook de cultuur een hinderpaal. “Dat kan de cultuur van het bedrijf, het departement of het individu zijn”, zegt Stouthuysen. “Veel nieuwe toepassingen zijn open source, toegankelijk voor iedereen. Dat maakt verandering van onderaf mogelijk en vraagt van de CFO een goed teammanagement.”

Voorspellingen

Roodhooft en Stouthuysen vinden dat CFO’s die remmingen moeten overwinnen, want machine learning zal volgens hen het verschil maken. “Machine learning maakt het mogelijk, op basis van data, een financieel model te vormen, dat toelaat voorspellingen te doen. Dat model moet de top van het bedrijf helpen de juiste beslissingen te nemen. Machine learning is de voorbije jaren veel sneller en krachtiger geworden, met een minimale foutenmarge. Als instrument om de besluitvorming te sturen wordt het cruciaal.”

“De mogelijkheden van artificiële intelligentie om waarde te creëren voor een financieel departement zijn enorm”, vindt Stouthuysen. “Belgische CFO’s zijn zeer sterk in het samenbrengen en analyseren van gestructureerde data, afkomstig uit bijvoorbeeld hun ERP- of CRM-systemen. Ze staan veel minder ver als het gaat over ongestructureerde data. Dat zijn data die nog niet gecapteerd worden door het bedrijf, die bijvoorbeeld circuleren op onlineplatformen, op sociale media enzovoort. Daar is veel informatie bij die heel interessant kan zijn voor een financieel departement. Om die data te capteren en te analyseren, zijn technieken van machine learning enorm behulpzaam.”

Stouthuysen geeft het voorbeeld van een onlineretailer die een kleine vergoeding wilde invoeren voor het terugsturen van kleding of schoenen die de klant niet kocht. Een analyse van de reacties op sociale media, met gebruik van zelflerende computers, wees uit dat de beste, meest rendabele klanten dat een zeer slecht idee vonden. En dus kon het financieel departement bijsturen en het plan voor de vergoeding afvoeren.

Begeerd wild

Dat betekent geenszins dat elke CFO moet uitgroeien tot een datawetenschapper, beklemtoont Stouthuysen. “Hij moet ervoor zorgen dat hij die competenties in zijn team heeft. Hij moet de technologie begrijpen, initiatief nemen en de taal van de datawetenschapper spreken.”

Data-analisten zijn begeerd wild op de arbeidsmarkt. “Als je jonge mensen met die profielen wilt aantrekken, moet je er als CFO voor zorgen dat je finan-cieel departement aantrekkelijk is”, concludeert Roodhooft. “Maar er zullen ook inspanningen moeten worden geleverd om mensen die nu reactief finan-cieel werk doen, zoals controllers en accountants, om te vormen tot proactieve zakenpartners. Op die manier bereidt de CFO zijn departement voor op de toekomst.”