Strafrente voor Belgische banken kan oplopen tot 620 miljoen euro

Voor overtollig geld dat de Belgische banken niet kunnen omzetten in kredieten, betalen ze 413 miljoen euro strafrente aan de Europese Centrale Bank. Als de centrale bankiers de depositorente nog verlagen van -0,4 tot -0,6 procent, kan dat bedrag oplopen tot 620 miljoen euro op jaarbasis.

Donderdag staat de langverwachte bijeenkomst van de Europese Centrale Bank (ECB) op het programma. Beleggers verwachten nieuwe ingrepen om krediet nog goedkoper te maken. De Europese economie vertraagt en de kans is groot dat de ECB daarop reageert door de depositorente voort te verlagen.

Voor de banksector zou dat geen goed nieuws zijn. Voor de banken geldt al een negatieve depositorente van 0,4 procent. Die moet hen aanzetten tot het verstrekken van kredieten. Het geld dat ze niet daarvoor gebruiken, moeten ze elke dag verplicht bij de ECB stallen tegen -0,4 procent rente. Omdat dat hun geld kost, wordt gesproken van een strafrente.

Volgens cijfers die Trends kon bemachtigen, stalt de Belgische banksector dagelijks gemiddeld zo’n 100 miljard euro bij de ECB. Dat kost de sector 413 miljoen euro. Als de ECB morgen beslist de strafrente voort te verlagen tot pakweg -0,6 procent, loopt de rekening voor de Belgische banken op tot 620 miljoen euro op jaarbasis.

Die cijfers stemmen overeen met de inschatting van Rabo-analist Bas van Geffen over de periode april-mei van dit jaar. Van Geffen wijst er echter op dat de bedragen van maand tot maand stevig kunnen schommelen. Volgens hem halveerde de overtollige liquiditeit van de Belgische banken in juni tot 55 miljard, wat overeenkomt met een strafrente van 220 miljoen euro. Het is niet duidelijk of het om een tijdelijke of een blijvende daling gaat.

Verdienmodel onder druk

Door de lage rente en de vlakke rentecurve staat het klassieke verdienmodel van de banken onder druk. De marge op de omzetting van spaardeposito’s in kredieten is heel dun geworden. De banksector klaagt dat ze 0,4 procent strafrente moet betalen aan de ECB, terwijl ze aan Belgische spaarders verplicht is een minimumspaarrente van 0,11 procent te betalen.

Als de ECB morgen de rente voort verlaagt, kunnen we dus een nieuw offensief van de Belgische banken krijgen, dat hun moet toelaten de spaarrente naar nul te brengen. Dat zou hun in totaal 300 miljoen euro opbrengen. In verschillende andere Europese landen flirt de spaarrente al met 0 procent. Soms rekenen banken voor grote spaardeposito’s al een negatieve rente aan.

In België is het invoeren van een negatieve spaarrente niet zonder risico’s. De meeste banken vrezen dat de Belgen dan hun geld van de rekeningen halen en massaal cash geld onder de matras zullen stoppen. Een alternatief voor een eventueel negatieve spaarvergoeding is dat de banken de kosten voor de zichtrekening systematisch verhogen. KBC deed dat al, en ook BNP Paribas Fortis kondigde tariefverhogingen voor januari aan.

Banken ontzien

In totaal rekent de ECB de banken uit de eurozone nu 7,2 miljard euro aan voor het overtollige geld. De Belgische banken zijn goed voor 5,7 procent van dat bedrag. Als de rente nog daalt, kan dat bedrag fors oplopen. Daarom is sprake van compenserende maatregelen, die de banken moeten ontzien. Hoe die eruit zullen zien, is niet duidelijk. Een mogelijkheid is dat de banken vrijgesteld worden van de strafrente voor het geld dat ze in het kader van hun wettelijke liquiditeitsverplichtingen bij de ECB moeten aanhouden.