Spotify bezorgt Apple een antitrustkater à la Microsoft

De Europese Commissie komt na een eerste onderzoek tot de voorlopige conclusie dat Apple concurrerende muziekstreamingdiensten benadeelt en de consument op kosten jaagt. “Het onderzoek heeft gelijkenissen met de case van twintig jaar geleden, toen Microsoft zijn browser Internet Explorer met Windows bundelde om Netscape de pas af te snijden”, zegt Friso Bostoen, FWO-onderzoeker en mededingingsexpert van de KU Leuven.

De Europese Commissie begon met het onderzoek na een klacht van Spotify. De bekende muziekstreamingdienst vindt dat hij nadelen ondervindt door Apple. Op iPhones en iPads kun je enkel apps downloaden in de Appstore van Apple. Op betaalde apps in de Appstore of bij betalingen in de apps moeten de aanbieders 30 procent aan Apple afdragen. Apple sluit ook zo goed mogelijk de achterpoortjes. Zo weigert het apps die expliciet doorverwijzen naar een externe website om de transactie goedkoper af te handelen.

Die ’30 procentbelasting’ is zowat alle app-ontwikkelaars een doorn in het oog. Er zijn nog gelijkaardige klachten hangende, maar in het Spotify-dossier neemt de Europese Commissie nu een belangrijke stap. In een eerste conclusie zeggen de diensten van Europees commissaris voor de Mededinging Margerethe Vestager dat Apple Spotify inderdaad benadeelt. Apple belemmert de concurrentie tussen streamingdiensten, waardoor ze duurder zijn voor de consument, klinkt het. En ook: Apple bevoordeelt onterecht zijn eigen muziekstreamingdienst. Het onderzoek zal wellicht uitmonden in een zware boete, die dan weer tot een zware juridische uitputtingsslag zal leiden.

Netscape versus Microsoft

Apple komt terecht in de situatie waarin Microsoft twintig jaar geleden verzeild was. Tegen de softwarereus liepen toen zware onderzoeken na een klacht van Netscape, de pionier van de internetbrowsers. De onderzoeken verlamden Microsoft. Topman Bill Gates stelde onlangs dat ze zoveel afleiding veroorzaakten, dat Microsoft daardoor de opkomst van de smartphone heeft gemist.

“Er zijn grote gelijkenissen”, zegt onderzoeker Friso Bostoen (KU Leuven). “Microsoft bundelde toen Internet Explorer met zijn Windows-besturingsysteem, om Netscape de pas af te snijden. Apple lanceerde zijn muziekdienst enkele jaren na Spotify, en installeert sindsdien standaard Apple Music op zijn mobiele toestellen. De case tegen Apple kan een even grote impact hebben als die tegen Microsoft. Dat moest een zware boete betalen en kreeg extra verplichtingen en extern toezicht opgelegd. Op termijn kan Apple zijn greep verliezen op de manier waarop andere software op zijn toestellen wordt geïnstalleerd.”

Enkel muziek

“Er is wel een belangrijk verschil”, gaat Bostoen verder. “Internet Explorer werd destijds gratis gebundeld. Apple Music is betalend, maar hoeft geen rekening te houden met die 30 procent commissie. Daarmee maakt Apple het gemakkelijker voor de Europese Commissie. Ze zal gemakkelijker kunnen bewijzen dat die hoge vergoedingen de prijs opdrijven. De directe gevolgen voor de consument waren de voorbije jaren een van de belangrijkste criteria in het mededingingsbeleid.”

Bostoen vindt de klacht ook sterk afgebakend. “Hij gaat enkel over muziekdiensten. Ook Kobo (e-boeken, nvdr) had een klacht ingediend. Ik had verwacht dat ze samen behandeld zouden worden. Dat dat niet gebeurt, doet me vermoeden dat strategische overwegingen spelen. Wellicht willen ze zo concreet mogelijk kunnen bewijzen dat Apple zijn macht misbruikt.

Het verdere onderzoek is natuurlijk geen verrassing voor Apple. Dit speelt al jaren. Zeker de voorbije twee, drie jaar groeit de tegenstand sterk. Apple heeft al een toegeving gedaan door voor bepaalde abonnementen een tarief van 15 procent te hanteren. Ook kleine ontwikkelaars met een app-omzet van minder dan 1 miljoen euro krijgen sinds kort dat verminderde tarief. Maar dat doet Apple vooral om het gevecht in de publieke opinie te winnen. Die korting heeft financieel geen zware impact. Het gros van de commissies op in-appaankopen komt van de grote apps zoals Tinder of Fortnite.”

Fortnite

Epic, de ontwikkelaar van het zeer populaire schietspel Fortnite, heeft Apple in de Verenigde Staten voor de rechter gesleept voor misbruik van zijn machtspositie. “Epic is wel nog een stuk radicaler dan Spotify”, zegt Bostoen. “Het wil het monopolie van de Appstore op mobiele toestellen van Apple doorbreken. Epic heeft ook een klacht ingediend bij de Europese Unie, maar commissaris Vestager heeft officieel enkel gezegd dat Europa het dossier bekijkt.”

“Spotify heeft het in zijn klacht vooral gemunt op de commissies en op het feit dat je gebruikers in de app niet mag doorverwijzen naar een externe website om zonder die commissies een abonnement af te sluiten. Zoals gezegd, is het Spotify-dossier goed afgebakend. Het kan in een eerste fase wellicht enkel leiden naar een beslissing over de manier waarop Apple concurrerende muziekdiensten moet behandelen. De EU kan eventueel wel een algemene hervorming van Apples Appstore eisen, maar dat zal moeten gebeuren op basis van een breder officieel onderzoek. Dat kan niet op basis van het Spotify-dossier.”