Sportwagenbouwer Porsche trekt de elektrische kaart om relevant te blijven

Met de eerste volledig elektrische sportauto breekt voor Porsche een nieuw tijdperk aan, misschien wel los van het Volkswagen-concern. Er staat niet minder op het spel dan de overleving van de Duitse auto-industrie.

De grootste de sportwagenfabrikant van de wereld aarzelt niet langer bij de beantwoording van de vraag die iedereen al jaren op de lippen ligt. Natuurlijk is er nog een toekomst voor het Duitse sportautomerk. Ook als de aandrijving almaar vaker elektrisch wordt en een mens achter het stuur straks mogelijk zelfs overbodig is. Een miljardeninvestering in een nieuwe fabriek en nieuwe productietechnologieën in zijn thuishaven Stuttgart-Zuffenhausen moet de toekomst veiligstellen.

“Ik geef toe dat we ons in Europa verslapen hebben en de achterstand moeten inhalen”, erkent financieel directeur Lutz Meschke. “We gaan door de grootste transformatie in onze geschiedenis. Alles komt op ons af: nieuwe technologieën, nieuwe concurrentie, nieuwe spelers.” Meschke, die zich enerzijds verontrust toont en anderzijds opvallend zelfbewust over de toekomst, put er energie uit.

Alles elektrisch, behalve de 911

Porsche begint met de introductie van de volledig elektrische Taycan “een nieuwe bladzijde” te schrijven in zijn geschiedenis. De wagen moet hét antwoord worden op Tesla. Porsche zegt er al tienduizend verkocht te hebben in voorverkoop. Dat het Porsche menens is, blijkt uit de cijfers. De wagenbouwer investeert de komende jaren niet minder dan 6 miljard euro in elektromobiliteit. Alleen al voor de productie van de Taycan neemt het 1200 nieuwe werknemers aan. “Dat moet een Topmannschaft worden”, zegt Andreas Haffner, die in het bestuur verantwoordelijk is voor het personeel.

Het fabrieksterrein in Zuffenhausen is nu vooral een bouwput. Porsche heeft nog een fabriek in Leipzig, die ook voor uitbreiding in aanmerking kwam, maar werknemers beslisten mee en kozen voor Zuffenhausen. Ze investeren zelfs een deel van hun loonsverhoging in de nieuwbouw. Komend jaar komt de massaproductie van de Taycan op gang. “Het is een krachtmeting”, zegt Robert Meier, verantwoordelijk voor de productie. Bij gebrek aan een brullende verbrandingsmotor zorgen speakers, filters en equalizers voor een optimaal geluid, vertellen medewerkers in hun grijze fabrieksjasjes met Porsche in sierlijke rode letters op de borst.

Een rondleiding door de fabriek leert dat Porsche de productie zo veel mogelijk digitaliseert. In de brandschone, nieuwe productiehal is de lopende band, ooit geïntroduceerd door de Amerikaanse autobouwer Henry Ford, verdwenen. De aanlevering en de montage van onderdelen gebeurt door autonoom rijdende voertuigen. Over de eerste Taycans is een zwart doek gespannen.

Niemand bij Porsche stelt dat de benzinemotor zal verdwijnen, maar elektrisch rijden komt er over twee jaar echt op kruissnelheid. Verwacht wordt dat Porsche elk jaar 20.000 tot 25.000 Taycans zal verkopen. Dat komt boven op de recordvolumes uit de verkoop van andere Porsches: 248.000 auto’s in 2017. “We proberen de markt niet te overspoelen”, zegt Albrecht Reimold, als bestuurder verantwoordelijk voor de productie. “Dat is niet des Porsches. De ontwikkelingskosten zijn hoog, maar we willen met de Taycan net zoveel verdienen als met onze andere modellen.”

Vorig jaar maakte Porsche een gemiddelde winst per auto van 16.141 euro, een vette marge van 18 procent. Meschke zegt dat de marge ook in deze tijden van hoge kosten “boven de 15 procent” zal blijven. “We verwachten dat meer dan 50 procent van de geleverde Porsche-modellen in 2025 elektrisch zal zijn, maar het zo goed kunnen dat het veel meer wordt”, voorspelt hij.

Na de Taycan wil Porsche met een volledig elektrische SUV komen. Ook is in oktober groen licht gegeven voor de productie van een afgeleid model van de Taycan, de Cross Turismo, die een bereik van 500 kilometer zal krijgen. Porsche wil geleidelijk alle modellen van elektrische aandrijving voorzien, behalve de legendarische 911, waarvan binnenkort een nieuwe versie uitkomt.

Zwaar weer

Het zelfbewustzijn bij Porsche staat in schril contrast met de sombere woorden van Herbert Diess, de nieuwe topman van Volkswagen, het concern waar Porsche deel van uitmaakt. De belangrijkste autobaas van Duitsland, zo niet de wereld, schat de kans dat de hevige concurrentie de nationale auto-industrie de das omdoet, op 50 procent. De impact zou enorm zijn voor Europa, aangezien de sector jaarlijks goed is voor 500 miljard euro omzet en werk biedt aan 800.000 mensen.

De Duitse industrie gaat door zwaar weer. De schuld daarvoor ligt voor een belangrijk deel bij het Volkswagen-concern. Duitse dieselvoertuigen bleken de afgelopen jaren veel vervuilender dan de grote autofabrikanten vooropgesteld hadden. Volkswagen heeft schuld bekend en miljarden euro’s aan schadevergoedingen moeten betalen, en de teller loopt nog. Er zijn huiszoekingen gebeurd bij VW en zijn dochterbedrijven Audi en Porsche, om bewijzen van fraude te vinden. Ook Daimler, BMW en sinds kort ook Opel staan in dat rijtje.

De affaire heeft in Duitsland geleid tot een aanscherping van de milieuvereisten en door de rechter opgelegde dieselverboden in een aantal steden. Voor Porsche is de kwestie een reden om helemaal te stoppen met diesels. Fans van de sportwagenfabrikant argumenteren al langer dat de dieselmotor sowieso niet bij Porsche past. Het bedrijf kreeg de bedenkelijke motoren aangeleverd van die andere Volkswagen-dochter, Audi.

Tijdens een speech in VW-thuishaven Wolfsburg somde Diess de kolossale uitdagingen voor de dominante Duitse industrie op: de handelsoorlog tussen de Verenigde Staten en China, de brexit, de strengere emissie-eisen, de opmars van nieuwe mobiliteitsdiensten en elektrisch rijden én de rijverboden voor diesels in Duitse steden. “Deze campagne tegen individuele mobiliteit en dus tegen de auto neemt levensbedreigende proporties aan”, waarschuwde Diess. Eerder deze maand zei hij bovendien dat de strenge Europese eisen voor de reductie van CO2-uitstoot alleen al bij Volkswagen tot een verlies van 100.000 banen zou kunnen leiden.

Andreas Haffner van Porsche reageert desgevraagd koel. “Wij verwachten de komende tien jaar geen afbouw van het personeelsbestand. De Taycan is een van de grootste banenmotors uit de geschiedenis van Porsche. Ik geloof ook niet in fabrieken zonder mensen.”

Breuk

Ferdinand Dudenhöffer is een bekende auto-expert in Duitsland. De hoogleraar bedrijfskunde en auto-economie en directeur van het Automotive Research Center (CAR) neemt de nieuw ingeslagen weg van Porsche heel serieus. “Het is een breuk met de geschiedenis. Het lijkt erop dat Porsche de ambitie heeft een nieuw Tesla te worden. Een merkwaardig contrast is dat uitgerekend de Volkswagen-baas zichzelf neerzet als slachtoffer en op de rem staat, terwijl Porsche zelfbewust spreekt over expansie en een nieuwe toekomst”, zegt Dudenhöffer, die jarenlang werkte bij Opel, Porsche en het Franse PSA, en sinds 2008 verbonden is aan de universiteit van Duisburg.

Bestuurder Meschke gaat nog verder in zijn geloof in succes. Op een vraag of Porsche in dit nieuwe tijdperk niet beter op eigen benen kan staan, speculeert de CFO vrijuit over een beursnotering los van moeder Volkswagen. “Elk bedrijf moet erover nadenken of het zinvol is zichzelf in slagkrachtige onderdelen op te delen”, zegt Meschke.

Hij verwijst naar plannen voor een nieuwe organisatiestructuur van Mercedes-moederbedrijf Daimler en de beursgang van Ferrari, waarvan niet alleen de sportwagenfabrikant zelf “maar vooral ook het moederbedrijf Fiat Chrysler heeft geprofiteerd”. De beurswaarde van het kroonjuweel uit de VW-stal zou volgens Meschke hoger kunnen worden dan die van het moederbedrijf Volkswagen.

Maar zowel Volkswagen als Porsche stelt officieel dat er geen plannen zijn in die richting. ‘Porsche ontkent speculatie’, kopte een persbericht. De beurskoers van VW steeg met een paar procentpunten en analisten reageren toch enthousiast. “Porsche is een juweeltje dat een eigen podium verdient”, schrijft analist Arndt Ellinghorst van Evercore ISI. “Het komt niet vaak voor dat Duitse managementteams een draaiboek bespreken terwijl dat aan de grootaandeelhouders is.” De quasi-nonchalante opmerkingen van Meschke zullen de eigenaarsfamilies Porsche en Piëch ook aan het denken hebben gezet. Als ze de financieel directeur al niet zelf hebben aangemoedigd het proefballonnetje te lanceren, suggereert Dudenhöffer.

De Süddeutsche Zeitung verklaart de opmerking zo: “Porsche is het zat jaar na jaar miljardenwinsten over te dragen aan het moederbedrijf in Wolfsburg en in ruil daarvoor – scherp geformuleerd – alleen maar frauduleuze dieselmotoren van zusterbedrijf Audi te krijgen.”

De Porsche Taycan is pas eind 2019 leverbaar, maar Meschke heeft al door het Zwarte Woud gereden in het geheime prototype. Volgens hem is Porsche te groot geworden in de niche van sportwagenfabrikanten. Bovendien is een volledig elektrische auto maar één aspect van de vernieuwingsslag. “We moeten ons verder ontwikkelen”, vertelt de CFO. “Samenwerkingen met derden voor inkomsten uit digitale producten en services zullen almaar belangrijker worden in ons economisch succes.”

Samenwerken gaat makkelijker als een onderneming is opgedeeld in aparte onderdelen, voegt Meschke eraan toe. “Het is aan het bestuur van Volkswagen om daarover te debatteren, maar ga er maar van uit dat ik het daar heb aangekaart.”

De ziel van Porsche

Met alle aandacht voor een nieuwe rooskleurige toekomst lijkt de donkere geschiedenis van Zuffenhausen grotendeels vergeten. In de Tweede Wereldoorlog vormden de fabrieken een belangrijk centrum van de wapenindustrie. Er stierven talloze dwangarbeiders in mensonterende omstandigheden. De zwaar bewaakte werkkampen hadden strenge regels en boden geen bescherming tegen luchtaanvallen. Porsche lobbyde, net als veel andere Duitse industriële grootmachten in die tijd, voor de inzet van dwangarbeiders in de fabrieken. Na de oorlog ontwikkelde Porsche zich tot een miljardenonderneming.

“De ziel van Porsche ligt in Zuffenhausen”, zegt projectmanager David Thor Tryggvason. “Hier is de eerste Porsche-fabriek opgericht en hier wordt de 911 gebouwd.” Het centrum van de Duitse automobielindustrie heeft een modern Porsche-museum dat schittert in de oktoberzon, terwijl schoolkinderen popelen om naar binnen te gaan voor de tentoonstelling waarmee Porsche zijn zeventigste verjaardag viert. In het museum heeft de elektrisch aangedreven Mission E, waarvan de productieversie Taycan heet, een prominente plek. Elektrisch rijden is niet nieuw voor Porsche. De jongste jaren bracht het al een aantal hybride modellen uit. De onderneming herinnert graag aan het feit dat haar oprichter Ferdinand Porsche ( foto) ruim een eeuw geleden al de allereerste auto bouwde die was voorzien van een elektromotor.

Eerst de laadstations

De Taycan krijgt als eerste elektrische auto een 800 Volt-systeem. Daardoor kan de laadsnelheid omhoog. Dat is een stuk sneller dan de snelle autolaadstations van Tesla. Vijf minuten bijladen is dan al genoeg om honderd kilometer te rijden. Die laadstations zullen vooralsnog beperkt beschikbaar zijn, maar Porsche is volop bezig met de uitbouw van laadpunten. Porsche draagt tot eind 2019 samen met Audi, BMW, Daimler en Ford in de joint venture Ionity bij aan de bouw van vierhonderd Europese snellaadstations. Ook in Amerika worden zulke initiatieven ontwikkeld. Voordat de Taycan de weg op gaat, worden meer dan tweeduizend oplaadpunten geïnstalleerd op toeristische bestemmingen in onder andere hotels.