SD Worx: ‘De meerderheid van de bedrijven heeft deadline klokkenluiderswetgeving niet gehaald’

Vanaf 15 februari geldt de nieuwe wet op de klokkenluiders. Grote bedrijven moeten een anoniem meldpunt inrichten voor de melding van fiscale fraude en andere wantoestanden. Daarop staan correctionele straffen. SD Worx signaleert echter dat de meerderheid van die bedrijven nog steeds niet in orde is.

Vanaf 15 februari geldt de nieuwe wet op de klokkenluiders. Alle bedrijven in de privésector met 250 werknemers moeten een klokkenluiderskanaal hebben, waar hun werknemers onregelmatigheden kunnen melden. “Als dat niet is gebeurd, lopen die bedrijven het risico dat ze correctioneel en financieel gestraft worden”, waarschuwt Jan Vanthournout, juridisch adviseur van het sociaal secretariaat SD Worx. “Meer dan de helft van de ondernemers is echter nog niet in orde. Het goede nieuws: de meeste zijn er wel mee bezig.”

De nieuwe wet voert zoals gezegd een Europese richtlijn in voor bedrijven van meer dan 250 personeelsleden. Bedrijven met 50 tot 249 werknemers hebben nog tijd tot 17 december 2023 om een meldpunt voor klokkenluiders in te voeren. Op dat meldpunt moeten werknemers, eventueel anoniem, wantoestanden in het bedrijf kenbaar kunnen maken. Het moet een overtreding zijn van de wetgeving inzake overheidsopdrachten, financiële diensten, witwassen, de volksgezondheid of de gegevensbescherming. De Belgische wet gaat nog een stap verder dan de Europese Commissie en voegt ook fiscale en sociale fraude aan het lijstje toe.

In de praktijk zullen de klachten worden behandeld door de juridische of de interne auditdienst van het bedrijf. Die moet binnen de drie maanden aan de indiener laten weten hoe het bedrijf op de melding reageert. Een bedrijf dat dit niet doet, of die geen meldingskanaal heeft ingericht, riskeert straffen van 600 tot 6.000 euro (momenteel met acht vermenigvuldigd).

Bedrijfsmedewerkers die de melding of de behandeling van de inbreuken belemmeren, hangt een gevangenisstraf van zes maanden tot drie jaar boven het hoofd. Zij mogen geen represailles tegen de indiener van de klacht nemen op gevaar van die straf. Wordt de indiener ontslagen, dan heeft hij bij inbreuken op de klokkenluiderswetgeving recht op een schadevergoeding van zes maanden loon boven op zijn wettelijke opzeggingsvergoeding.

SD Worx heeft een applicatie uitgewerkt die het mogelijk maakt om de klachten anoniem te ontvangen en toch te controleren of ze van eigen personeelsleden komen en de verdere opvolging ten aanzien van de klokkenluider te organiseren.

Administratieve last

Vanthournout signaleert heel wat ongenoegen over de nieuwe wet. “Een groep bedrijven beschouwt het als een bijkomende administratieve last, maar begint eraan omdat het nu eenmaal te gevaarlijk is om dat niet te doen”, weet hij. “Andere zien het dan weer als een kans om meer interne bedrijfstransparantie te creëren. Ze reageren dat de wet er nu eenmaal is, en dat ze er dan ook het beste van moeten maken. Met het meldingskanaal kunnen wantoestanden in een vroeg stadium gedetecteerd worden. Dat is beter dan ze te laten te sluimeren, want dat schaadt de werksfeer en heel het bedrijf. Zeker Belgische dochters van internationale groepen of bedrijven die gevoelig zijn voor milieu- of financiële misdrijven behoren tot die tweede groep.”

Hij adviseert dan ook om de nieuwe wet niet formalistisch in te vullen. Zo hoort een klacht over bijvoorbeeld grensoverschrijdend of slordig financieel gedrag van personeelsleden formeel niet thuis bij dit meldpunt. “Een bedrijf kan dat soort klachten dus perfect negeren als ze niet formeel binnen de klokkenluiderswetgeving vallen, maar dat zou niet erg slim zijn”, aldus Vanthournout. “Wie eenmaal een meldingspunt op poten heeft gezet, kan er het best zo efficiënt mogelijk gebruik van maken.”

Vanthournout denkt dat meer dan de helft van de grote bedrijven nog geen meldpunt heeft ingericht. De verklaring: “Het was vroeg dag. De wet werd pas aan het einde van vorig jaar gestemd. Nu is de noodzaak echter zowat overal eindelijk doorgesijpeld. Voor het einde van dit jaar zullen de meeste ondernemingen wel in orde zijn.”