Voka-voorzitter Rudy Provoost: ‘Het brandt, maar nog niet iedereen voelt de hitte’

Bij de start van een belangrijk verkiezingsjaar legt de Vlaamse werkgeversorganisatie Voka haar wensen op tafel. “De volgende regeringen moeten hervormen, zowel op federaal niveau als in Vlaanderen. De volgende legislatuur is de laatste kans om onze welvaart veilig te stellen”, zegt Voka-voorzitter Rudy Provoost.

“Nu ondernemen voor morgen is de oproep. Hervormen voor morgen is de opdracht”, vat voorzitter Rudy Provoost in zijn nieuwjaarsspeech het verkiezingsmemorandum van Voka samen. Het memorandum telt 170 voorstellen om de groei te boosten naar 2 procent, de Vlaamse werkgelegenheidsgraad op te krikken naar 85 procent, de competitiviteit van de ondernemingen te herstellen en de overheidsfinanciën op orde te krijgen.

“Op federaal niveau zijn de begroting, de loonwetgeving en de hervorming van het arbeidsrecht de drie prioriteiten. Op Vlaams niveau staan een echt industrieel beleid en een alomvattend duurzaamheidsbeleid met een werkbaar vergunningenkader hoog op de agenda. We blijven hameren op de kwaliteit van het onderwijs, de krapte op de arbeidsmarkt en een administratieve vereenvoudiging. De overdaad aan regels hangt ondernemers zwaar de voeten uit. Tot slot is ook een staatshervorming een must. We zitten op een brandend platform, maar nog niet iedereen voelt de hitte”, zegt Rudy Provoost.

“Het memorandum is geschreven tegen de achtergrond van geopolitieke spanningen en handelsoorlogen, van een vergrijzingsgolf en een moeilijke budgettaire situatie en van de energie- en klimaattransitie”, zegt Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder van Voka. “We hebben regeringen nodig die zeggen waar het op staat. De politiek van pappen en nathouden, van het behouden van het status quo met kleine maatregelen, volstaat niet meer. Als we onze welvaart willen behouden en versterken, dan hebben we hervormingsregeringen nodig.”

U legt een ambitieuze agenda op tafel, maar kan er nog een hervormingsregering gevormd worden?

RUDY PROVOOST. “De kiezer zal de kaarten schudden, maar we hopen dat de grotere centrumpartijen elkaar vinden en zorgen voor een breed draagvlak voor hervormingen. De grote hervormingen moeten op federaal niveau gebeuren, dus is daar een representatieve, legitieme Vlaamse aanwezigheid nodig.”

Is voor Voka een verdere staatshervorming een must om de welvaart veilig te stellen?

PROVOOST. “Je kunt als bedrijf een fantastische missionstatement hebben, maar als het organisatiemodel scheef zit, dan zal het niet lukken. Dat geldt ook voor de politiek. We hebben de voorbije vijf jaar amper vooruitgang geboekt, omdat de structuur niet goed zit. Hevel bijvoorbeeld alle bevoegdheden over de arbeidsmarkt en de gezondheidszorg over naar de deelstaten, want alleen op die manier kun je een integraal beleid voeren. De deelstaten moeten ook meer fiscale autonomie en financiële verantwoordelijkheid krijgen, zodat ze meer de financiële gevolgen van hun keuzes voelen.”

De concurrentiekracht is een belangrijk thema in het memorandum. Vandaag wordt die bedreigd door de automatische loonindexering, maar beschermd door de loonnormwet. Voor u volstaat dat evenwicht niet meer?

PROVOOST. “Neen. De loonkloof met de buurlanden neemt opnieuw toe. We hebben een jaar verloren door de automatische indexering, die de loonkosten meer dan 10 procent hoger duwde.”

HANS MAERTENS. “We spelen met vuur. Onze export is een belangrijke krachtbron voor onze economie. In het derde kwartaal bedroeg de groei nog een aanvaardbare 1,4 procent, maar dat cijfer verhult een daling van de export en een achteruitgang van de industrie. De industrie boert al twintig jaar achteruit. Ze is nog goed voor 15 procent van het bbp, maar het zou 20 procent moeten zijn.”

Lees verder onder de foto

De Nationale Bank stelt vast dat de lonen in de buurlanden vanaf dit jaar sneller stijgen, waardoor de opgebouwde loophandicap weer zal wegsmelten tegen eind 2026.

MAERTENS. “Juist, maar in 2023, 2024 en 2025 zullen we aan concurrentiekracht verloren hebben. We hangen continu aan de rekker. De achterstand die we oplopen, moeten we elke keer inhalen. Zo wil ik de koers niet rijden. Schaf de automatische index af. En laat ons loonakkoorden maken op het niveau van de bedrijven. Dat kan nog op sectorvlak als dat nodig is, maar laat ons een einde maken aan centraal gestuurde loonakkoorden die voor alle ondernemingen gelden.”

Nog een vaststelling van de Nationale Bank: de winstmarges van de ondernemingen zijn in 2022 tot een historisch hoog niveau opgelopen en bieden een buffer om de loonstijgingen op te vangen.

MAERTENS. “Die buffers zijn vooral het gevolg van een economie die bol staat van de doping. Tijdens de corona- en de energiecrisis hebben de overheden de bedrijven en gezinnen royaal ondersteund. Die doping stuwde de winsten hoger. Vandaag dalen ze weer naar een normaal niveau. De doping heeft ervoor gezorgd dat onze economische groei de voorbije jaren hoger was dan in de buurlanden, maar we moeten daarvan af. De doping is onbetaalbaar en werkt verslavend en verdovend.”

Dat brengt ons bij het grote tekort op de begroting. Voelt u de bui hangen, in die zin dat ook de belastingdruk op ondernemingen kan stijgen?

MAERTENS. “Er is geen ruimte voor nog hogere belastingen op ondernemingen. De begrotingsinspanning moet van besparingen en hervormingen komen. Een belastinghervorming moet een belastingverlaging zijn. We zijn bereid te praten over hervormingen, maar het geheel moet in evenwicht zijn. Uit de belastinghervorming van minister Van Peteghem is het evenwicht verdwenen. Je kunt beleidsruimte maken door te hervormen in de sociale zekerheid, door bijvoorbeeld de pensioenen structureel te hervormen, maar dat deed de regering niet. Dan kom je uit bij diegene die vaak de rekening krijgen, zoals de bedrijven.”

U mikt voor Vlaanderen op een werkgelegenheidsgraad van 85 procent. Dat is heel ambitieus.

PROVOOST. “We moeten werklozen, langdurig zieken en langdurig afwezigen activeren. We moeten ook economische arbeidsmigratie toelaten de druk op de knelpuntberoepen te verlichten. Ook het arbeidsrecht moet in een modern jasje gestoken worden. Dat recht dateert nog van de vorige eeuw, soms zelfs nog van Napoleon. Een flexibilisering van de arbeidsmarkt is daarbij prioritair.”

U breekt een lans voor de herwaardering van de industrie. Wat moet er gebeuren?

PROVOOST. “We moeten ten eerste onze innovatie veel beter valoriseren. We investeren veel in onderzoek en ontwikkeling, maar het rendement is te laag. De innovaties stromen te weinig door naar de middelgrote en kleinere bedrijven. Een tweede front is de verankering van onze industrie, die opnieuw 20 procent van het bbp zou moeten uitmaken. Dat lukt alleen door industrieclusters te omarmen. Een derde speerpunt is de groene industriële transitie, met meer aandacht voor de circulaire economie. Daar zit een gigantische kans, want door circulair te werken versterk je ook de strategische onafhankelijkheid van buitenlandse grondstoffen en energie. We mogen niet afhankelijk zijn van de Chinezen of de Amerikanen, maar zouden geen industrie meer nodig hebben. Dat valt toch niet te rijmen? Europa heeft bijvoorbeeld een eigen staal- of chemie-industrie nodig. We kunnen een voorsprong nemen door CO2-neutraal staal te produceren. We hebben de technologie om een nieuwe industrie te bouwen. De industrie is dé gangmaker van de klimaattransitie.”