Ronnie Leten: ‘België is consequent in het te laat zijn’

Dat België in de invoering van 5G flink achteroploopt, is maar een van de vele kwalijke symptomen van de complexiteit van ons land, zegt Ronnie Leten, de voorzitter van het Zweedse telecomconcern Ericsson.

Ronnie Leten (63) heeft niet stilgezeten sinds zijn afscheid als CEO van de industriële wereldspeler Atlas Copco. Hij is voorzitter van Ericsson, het mijnindustriebedrijf Epiroc en de vacuümspecialist Piab – drie bedrijven in het imperium van de machtige Zweedse familie Wallenberg. Vooral het eerste mandaat is een vette kluif, waardoor Leten nog altijd evenveel uithuizig is als voorheen. “Mijn vrouw en ik zijn al 45 jaar een koppel. Dit jaar zijn we 40 jaar getrouwd, maar we waren misschien amper 15 jaar samen”, lacht hij.

De Limburger, de Trends Manager van het Jaar 2013, had de voorbije twee jaar de handen ook vol met het rechttrekken van het verlieslatende Ericsson. Dat bedrijf is een hoofdrolspeler in de wereldwijde ontplooiing van 5G, dat supersnel internet mogelijk maakt. Dat uitgerekend België in 5G een achterblijver is, verbaast Leten niet. Het is voor hem het zoveelste symptoom van de complexiteit van onze regio. Leten, die als CEO van Atlas Copco vele jaren in Zweden heeft gewoond, vindt het zijn plicht te wijzen op de pijnpunten van onze maatschappij.

Wat heeft u verrast sinds u voorzitter van Ericsson werd?

RONNIE LETEN. “Dat de structuur van de telecommarkt in Europa zo gefragmenteerd is. In de Verenigde Staten heb je vier spelers, in Europa ongeveer 240. En dat we bij Ericsson het huis moesten opruimen. Zo hebben we een eind gemaakt aan een corruptiezaak (Ericsson trof eind 2019 een regeling met de Amerikaanse overheid in een onderzoek naar corruptie in Djibouti, China, Vietnam, Indonesië en Koeweit tussen 2000 en 2016. Ericsson betaalde ruim 1 miljard dollar, nvdr). Ericsson was ook een beetje stilgevallen. We waren nog leiders in innovatie, maar bij de concurrenten was Huawei een Speedy Gonzalez. We keken naar Nokia, en dus naar de verkeerde kant, niet naar de Chinese kant. Nu staan we op gelijke voet. Wie zegt dat Huawei technologisch beter is dan Ericsson, weet niet waarover hij het heeft.”

Er wordt nochtans gezegd dat Huawei in 5G twee jaar voorsprong heeft.

LETEN. “Fake news. Pakweg drie jaar geleden was Huawei in bepaalde niches sterk. Maar de infrastructuur van onder meer Australië, Japan, Zwitserland en de Verenigde Staten draait volledig op Ericsson. Of neem de Olympische Winterspelen twee jaar geleden in Zuid-Korea: dat was volledig Ericsson.”

Het huis is nu helemaal in orde?

LETEN. “Nee. Het is nooit af. De dag dat je denkt dat je er bent, is het begin van het einde. Maar we staan er met 5G. We creëren een heel sterke cashflow en we hebben een sterke balans. We hebben ons lot in eigen handen.”

Ericsson bouwt een nieuw onderzoekscentrum in Frankrijk. Waarom niet in België?

LETEN. “Eén reden is dat je hier de mensen niet vindt, tenzij je heel het Leuvense onderzoekscentrum imec zou leegzuigen” (lacht).

Ericsson komt in België niet aan de bak. De drie telecomoperatoren Proximus, Telenet en Orange gebruiken geen mobiele netwerkinfrastructuur van uw bedrijf.

LETEN. “Een deel van de telecomnetwerken en software draait hier wel op Ericsson, maar in de radio’s van de netwerken voor mobiel verkeer spelen we inderdaad niet mee. Dat is helemaal Chinees. Proximus is Huawei, Telenet is ZTE, en Orange is Huawei én beetje ZTE. Erg vind ik dat. Er is vrijwel geen enkel ander land waar Ericsson nul van die contracten heeft. En dat in het land waar het hoofdkwartier van de Europese Unie en de NAVO is gevestigd.”

Zo belanden we in de discussie over ‘het gevaar’ Huawei. Heeft de Amerikaanse president Donald Trump gelijk door Huawei te bannen?

LETEN. “Ik heb niets tegen China, maar transparantie is enorm belangrijk in deze sector. Ik weet niet of de Chinese spelers die transparantie kunnen bieden.”

Het momentum is wel in het voordeel van Ericsson, nu de twijfel over Huawei is gezaaid.

LETEN. “Ja, al moeten we er eerst voor zorgen dat we technologisch top zijn en blijven. Het is belangrijk te beseffen dat met 5G alles geconnecteerd wordt. Dat moet je met trusted partners doen. En volgens de Verenigde Staten is Huawei niet te vertrouwen. Anders zouden ze dat toch niet doen, want ze hebben er geen belang bij. Er is geen Amerikaans bedrijf betrokken bij die 5G-installaties. Dat zijn vooral wij, Nokia en Samsung. De Verenigde Staten handelen daarin dus niet protectionistisch.

“Maar het gaat om vertrouwen. We kopen toch ook F-35-straaljagers, en geen Chinese gevechtstoestellen? Of neem het recente wedervaren van de gehackte Ieperse weefmachineproducent Picanol, die na een cyberaanval een week stillag. Zo’n aanval is lang niet uniek. Dus zeker als alles geconnecteerd is, moet je opereren in een vertrouwde omgeving, met vertrouwde partners, met vertrouwd materieel dat betrouwbaar wordt geïmplementeerd en betrouwbaar wordt gemanaged. Ericsson kan die vier niveaus bieden.”

Feit is wel dat Ericsson in ons land nog een hele weg af heeft te leggen. Zelfs Groenland is vertrokken met 5G, en Nederland zal voor de zomer de radiofrequenties ervoor veilen. In België gebeurt niets.

LETEN. “Ja, we zijn een beetje traag, terwijl 5G toch voor een revolutie zal zorgen. Het heeft veel toepassingen voor de overheid, de industrie, de geneeskunde, het onderwijs enzovoort. Hopelijk zal 5G dus snel landen in België. Er komen tenders voor de radiofrequenties voor mobiel verkeer, waaronder het nieuwe spectrum voor het snelle 5G.

“De komst van 5G is ook de reden voor de wissel aan de top bij Ericsson België. Met Rémi de Montgolfier als nieuwe baas hebben we sinds vorig jaar een technischer profiel dan Saskia Van Uffelen. Saskia is trouwens goed terechtgekomen (bij de Franse IT-groep Gfi, nvdr). We praten en ontmoeten elkaar nog regelmatig.”

Er wordt gedacht aan een vierde operator in België.

LETEN. “We moeten ervoor zorgen dat de markt niet te gefragmenteerd raakt, zodat de operatoren nog genoeg kapitaal hebben om te investeren in een state of the art 5G-netwerk, waarvan het belang voor bedrijven niet kan worden overschat. Of je als privépersoon een film veel sneller kan downloaden, doet er niet echt toe. Maar voor bedrijven is het andere koek. Die krijgen veel meer mogelijkheden om hun fabrieken nog verder te automatiseren. 5G kan zorgen voor een kwantumsprong in productiviteit. En productievere bedrijven worden competitiever en creëren meer export en welvaart. 5G zal bovendien nieuwe producten doen ontstaan, en bijgevolg nieuwe bedrijven. Waarom zijn Facebook, Google en de Ubers van deze wereld ontstaan in Californië en zijn ze zo groot? Omdat die regio de eerste was met een 4G-netwerk. 4G heeft hun een extra boost gegeven.”

België is niet alleen laat met 5G, het was dat ook met 4G.

LETEN. “We zijn wel consequent in het te laat zijn (lacht). We zijn ook te traag in het vormen van een regering. En waarom zijn we overal te traag? Niet door een gebrek aan kennis of omdat mensen onvoldoende opgeleid zijn, maar omdat we te complex zijn. Onze overhead – de kosten om onze regio te doen functioneren – is veel te hoog. In Zweden wordt de overheidsinmenging afgebouwd, zijn er minder subsidies en werkt de overheid transparanter. De privé werkt en organiseert de zaken daar efficiënter. Ook onze overheid moet efficiënter worden. Je ziet in alle statistieken dat de groei van de arbeidsproductiviteit is vertraagd en nog maar 0,3 procent bedraagt. Onze buurlanden doen merkelijk beter.

“Ik ben echt bezorgd om die zwakke productiviteitsgroei. Dat is een sluimerende kanker. In een niet-competitieve regio kan je geen competitieve bedrijven hebben. Onze fabrieken en onze ingenieurs zijn goed. Daar ligt het probleem niet, maar wij maken het altijd zo ingewikkeld. Neem onze belastingwetgeving. Waarom hebben we in de personenbelasting al die honderden rubrieken? In Zweden heb je er 20 à 30, en er zijn geen aftrekposten. Er zijn nu te veel uitzonderingen. Wij hadden in Zweden bij Atlas Copco een halve consultant nodig om de belastingwetgeving als bedrijf te managen. Hier in België moet je er vier of vijf hebben, plus een aantal externe consultants. Dat is als iemand helpen om lege zakken recht te zetten. Nutteloos dus.

“Of neem Tax-on-Web. Knap, maar het heeft lang geduurd. In Zweden bestond zoiets al meer dan tien jaar. Estland staat nog veel verder in het uitbouwen van e-government. Er zijn heel veel zaken die we fundamenteel gemakkelijker kunnen maken, maar we moeten ze structureel aanpakken. Neem de hervorming van het pensioenstelsel, dat we voor ons uitduwen. Of neem de PISA-cijfers over de dalende kwaliteit van ons onderwijs.

“Wij mogen niet vergeten dat onze loonkosten nog altijd hoog zijn vergeleken met de buurlanden. Terwijl we het Singapore van het Westen kunnen zijn. Marktaandeel kan je alleen maar winnen door een hogere productiviteit en een betere competitiviteit.”

Maar wordt het belang van 5G niet overschat?

LETEN. “4G volstond voor de consument. Maar 5G zal een verschil maken voor de industrie, voor logistieke bedrijven, voor medische toepassingen. Is 5G alleenzaligmakend voor België? Nee, maar het uitstel is een symptoom van onze complexiteit en onze te weinig kordate aanpak: het is alweer iets waarin we niet willen leiden. Zwitserland voerde het meteen in, net als Japan en Zuid-Korea. ‘Wij willen leiden’, zeggen die. Opnieuw, dit sluimert als een kanker. Op die manier sterven bedrijven langzaam. De mensen zeggen: ‘Ronnie, het is hier toch goed, we kunnen onze terrasjes doen’, en ze kunnen nog altijd op 62 vervroegd met pensioen gaan. Dat zijn vaak gezonde mensen, jonger dan ik.

“Als ik iets ga drinken in Beringen, waar ik ben geboren, word ik geplaagd omdat ik nog werk. Dat zijn mensen van 60 jaar of jonger. Van hen zijn er veel te weinig die nog werken. Waar is onze verantwoordelijkheidszin? Dat is een braindrain voor de maatschappij. Zo iemand wordt doodverklaard. We moeten die lekken van de maatschappij stoppen. Maar ook de sociale partners moeten inzien dat langer actief zijn beter is, zij zouden iedereen daarin moeten coachen. Dat zou voor hen een veel betere rol zijn. In Zweden gebeurt dat wel. Ze helpen mensen om te scholen, om hen langer professioneel actief te houden en hun zelfredzaamheid te versterken door ze nieuwe vaardigheden aan te leren. Zij dragen zo langer bij tot de maatschappij. Waarom geen minister van Herscholing of van Continu Leren, in plaats van Werk?”

“En hoeveel productiviteitsverlies hebben we niet door mensen die elke dag in hun auto zitten op weg van en naar het werk? Dat is elke dag de grootste staking (lacht). We hebben ruim een miljoen bedrijfswagens en we willen dat afbouwen, maar we steken te weinig geld in alternatieven, zoals het openbaar vervoer, of we willen geen tol betalen. Hoe gaan we ons pendelgedrag dan veranderen? We moeten meer inzetten op de modernisering en de uitbreiding van ons openbaar vervoer, dat altijd 100 procent moet werken.

“De sociale partners moeten daarin mee. Ze moeten begrijpen dat het slecht is pendelaars te gijzelen door een staking. In een geciviliseerde wereld moeten we toch kunnen blijven praten en redelijk blijven, zeker? Alleen zo krijg je een competitieve leefgemeenschap voor iedereen. En we weten allemaal dat dit de basis is voor meer werkgelegenheid en een hogere welvaart.”

Had Atlas Copco, waar u vrijwel heel uw carrière hebt gewerkt, dat allemaal geweten, zou het hier dan zo sterk hebben geïnvesteerd in een grote site in het Antwerpse?

LETEN. “Ik denk dat het dan eerder in Duitsland zou geweest zijn. Atlas Copco heeft hier een prachtige organisatie opgebouwd, met veel kennis en uitmuntend onderzoek, en het is uitgegroeid tot de marktleider in perslucht. Maar het is nog altijd mijn grote frustratie dat daar vandaag 2500 mensen werken. Met lagere loonkosten hadden het er 4000 kunnen zijn.”