River Skimmer ruimt afval in de Antwerpse Haven

Op 20 januari wordt in de Antwerpse haven de eerste River Skimmer in gebruik genomen. Dat toestel haalt drijvend plastic uit de Schelde. Het initiatief van de Belgische vzw River Cleanup is een eerste stap om de 8 miljard kilogram plastic die elk jaar via onze rivieren in zee terechtkomt, op te ruimen.

De ambitie van River Cleanup is om tegen 2030 die wereldwijde afvalstroom naar zee volledig weg te werken. Sinds het initiatief in 2017 door de Belg Thomas de Groote (39) werd opgericht, is het uitgegroeid tot een internationale organisatie waaraan 103.000 vrijwilligers meewerken.

Uw organisatie lanceert met de River Skimmer een commercialiseerbaar product. Was vrijwilligers bij elkaar brengen niet genoeg?

THOMAS DE GROOTE. “We zijn de jongste jaren vooral bezig geweest met opruimacties. Mensen mobiliseren is nog altijd een van onze kernactiviteiten. Almaar meer mensen zijn zich bewust van het probleem. Die bewustwording geeft je de kans om een deel van de oplossing te worden. Iedereen kan zijn steentje bijdragen aan het verbeteren van de planeet.

“We willen de komende jaren 8 miljard kilo plastic uit de oceaan houden. Dat is een gigantische hoeveelheid. Met awareness en spontane acties zullen we er niet komen. Daarom zetten we in op technologie om voortdurend de stroom afval naar de oceaan in te dijken.

“We hebben ervaring met alternatieve systemen in Indonesië, en in Duitsland op de Rijn, maar we bleven zoeken naar betere technologie. Dat is de River Skimmer geworden, die werkt als een pomp die water opzuigt en het plastic filtert in een afvalcontainer. Het systeem werkt, maar we willen het blijven verbeteren. Het toestel is gebaseerd op een toestel dat gebruikt wordt in Amerikaanse jachthavens, maar we hebben het samen met Multimasters aangepast voor onze doelstellingen.”

En nu is het klaar voor de commercialisering?

DE GROOTE. “Dat is niet ons hoofddoel. We wilden gewoon een technologie om het dok van Merksem in de Antwerpse haven te kunnen schoonmaken. Nu de River Skimmer er is, hopen we wel dat andere gemeenten iets zien in de methode. Dit is niet gestart als een commercieel idee, maar dat kan het wel worden. Daar is niets mis mee. Duurzaamheid kan geld opbrengen. In die groen-blauwe economie ligt de kiem om duurzame initiatieven te laten floreren.

“We zoeken wel telkens partners voor nieuwe locaties. De volgende komen eraan, in Gent en Antwerpen. Onze organisatie is vandaag niet uitgerust voor de commercialisering van de technologie. We hopen wel dat de wereld zich bewust zal worden van welke technologie er bestaat om de rivieren proper te houden.”

Hoe rolt iemand in het opkuisen van rivieren?

DE GROOTE. “Ik ben heel mijn leven bezig geweest met changemanagement. Hiervoor werkte ik bij rusthuisuitbater Armonea. Mijn zus daagde me ooit uit om elke dag 10 minuten afval op te rapen. To dan was milieuvervuiling iets ver van mijn bed, maar dat vuil opruimen heeft me de ogen geopend.

“Toen mijn vrouw in Düsseldorf ging werken, verhuisden we naar daar. De bedoeling was dat ik een sabbatical van een half jaar zou nemen, om mijn foto’s te sorteren, maar ik raakte betrokken bij een een opruimactie van de Rijn. Daaraan namen zestig steden en tienduizend vrijwilligers deel. Toen besefte ik dat rivieren een verbondenheid creëren en dat er niet zoiets bestond als een wereldwijde river cleanup. Zo ben ik ermee begonnen. In 2019 deden we opruimacties in tien rivieren, en in 2020 haalden we 100.000 vrijwilligers.

“Iedereen zegt dat ik gek ben om ik 8 miljard kilogram afval uit de rivieren te willen halen tegen 2030. Maar ik hou van zotte uitdagingen. Te ambitieus? Elon Musk wil ook naar Mars, denk ik dan. Soms moet je een ambitie gewoon durven uit te spreken, om dingen in gang te zetten. Sinds de start van het project voel ik dat de juiste mensen ons pad kruisen en dat het initiatief de wind in de zeilen krijgt.”

Wat is de volgende stap?

DE GROOTE. “Nog meer vrijwilligers bereiken, en dit jaar 1 miljoen plastics opruimen en recycleren. We halen ze niet alleen uit de rivier, we sorteren, wassen en versnipperen ze ook.

“Daarmee willen we de basis leggen om de capaciteit op te drijven. Om tegen 2030 aan 8 miljard kilogram te komen, moeten we elk jaar onze capaciteit verdrievoudigen. Dat zijn zotte getallen, maar je merkt wel dat de markt aan het veranderen is. Zo zijn er plastic credits. Wij geloven dat je het plasticgebruik kunt doen dalen, maar er zal altijd een stuk van overblijven, wat je moet compenseren. Daar denken dat we op termijn ons geld te kunnen halen. Nu werken we met partners, giften van sponsors en donaties van mensen die ons initiatief steunen. Op een bepaald moment zullen we een andere financiering nodig hebben, om die schaalvergroting waar te maken. Die hopen we te vinden door compensaties aan te bieden aan de industrie en consumenten die hun plastic footprint willen verminderen.”

U praat als een bedrijfsleider.

DE GROOTE. “Ik zie River Cleanup ook als een bedrijf. Tot vorig jaar draaiden we volledig op vrijwilligers. Als een initiatief groeit, moet je vroeg of laat professionaliseren. Dat zijn we nu aan het doen. We hebben mensen die werken aan projecten in Albanië, Kameroen, Indonesië en hier bij ons. Vanaf dit jaar word ik ook betaald voor de 12 uur die ik per dag werk. Dat is weliswaar een startersloon, maar dat vind ik niet belangrijk. Als je je roeping volgt, is geld minder belangrijk.”