Drie tabaksbedrijven zijn in de Canadese provincie Québec veroordeeld tot in totaal 15,6 miljard Canadese dollar (11,3 miljard euro). Dat geld zal dienen om slachtoffers van de industrie, of hun nabestaanden, een schadevergoeding te geven, die tot 100.000 dollar (73.000 euro) per roker kan oplopen.
Een van de advocaten noemde het vonnis “historisch”. Het is volgens plaatselijke media de grootste schadevergoeding die ooit in Canada is toegekend. Andere Canadese provincies hebben gelijkaardige rechtszaken lopen.
De drie bedrijven, die weliswaar nog in beroep gaan tegen het vonnis, hebben een verdeelsleutel opgelegd gekregen. Imperial Tobacco zal 10,5 miljard Canadese dollar moeten bijdragen, Rothmans, Benson & Hedges 3.1 miljard dollar en JTI-Macdonald 2 miljard.
De bedrijven moeten binnen 60 dagen minstens één miljard dollar op tafel leggen, los van het beroep dat ze aantekenen. De rest van het bedrag is minder zeker.
“Deze drie bedrijven hebben hun klanten gedurende 50 jaar belogen en hun recht op leven geschaad”, aldus advocaat André Lespérance. “Dit is een grote overwinning voor de slachtoffers zowel als voor de samenleving in het algemeen”.
Bitterzoet
Lise Blais noemde het vonnis op een persconferentie van de advocaten “bitterzoet”. Haar echtgenoot, die mede aan de basis lag van de rechtszaak, is in september 2012 op 68-jarige leeftijd aan longkanker gestorven. Hij had ontelbare keren geprobeerd op te houden met roken, maar bleef, met ups-and-downs, toch zo’n dertig sigaretten per dag roken.
In deze zaak kwamen twee eerdere zaken bijeen. De eerste was zeventien jaar geleden aangespannen door ziek geworden rokers, de andere door rokers die vruchteloos probeerden te stoppen.
In 2012 werden de zaken samengevoegd. In totaal sloten meer dan één miljoen inwoners van Québec zich bij de zaak aan. Hun eis was eerst 27 miljard dollar, wat in 2013 werd verlaagd tot 17,8 miljard.
Tussen 130 en 100.000 dollar
Rechter Brian Riordan verklaarde in een 276 pagina’s tellend vonnis waarom de schadevergoeding werd opgelegd. “Door ervoor te kiezen de gezondheidsinstanties of het publiek niet op de hoogte te stellen van wat ze wisten, hebben de bedrijven hun winst boven de gezondheid van hun klanten gesteld. Wat men ook van die keuze kan zeggen, het is duidelijk dat er sprake is van een fout van de ernstigste soort. Deze bedrijven”, schreef hij, volgens The Globe and Mail, “verdienden miljarden dollars ten koste van de longen, de kelen en het algemeen welzijn van hun klanten. Als de bedrijven nu gewoon mogen wegstappen, wat is dan de boodschap voor andere industrieën die vandaag of morgen met een gelijkaardig moreel conflict geconfronteerd worden?”
Over de precieze compensatie is nog geen duidelijkheid, maar overheidsomroep CBC geeft een schatting: dat gaat van 100.000 dollar voor wie ten laatste in 1976 begon te roken en kanker heeft, tot 130 dollar voor wie niet kon stoppen met roken zonder bijkomende ziekteverschijnselen.
