Veerle Somers (46) leidt aan de UHasselt een onderzoeksgroep die aanknopingspunten zoekt om ziektes in een vroeg stadium op te sporen. Vooral in reumatoïde artritis boekte ze al succes.
Waarom moet u deze onderzoekster kennen?
De onderzoeksgroep van Veerle Somers maakt deel uit van het Biomedisch Onderzoeksinstituut aan de Universiteit Hasselt. Het instituut was voorheen bekend als het Dokter Willems-instituut en genoot wereldfaam voor zijn onderzoek naar MS.
MS is nog altijd een van de speerpunten van het onderzoek in Somers’ groep. “Wij kijken vooral naar de immunologische aspecten van de ziekte”, zegt ze. “Maar dat doen we ook voor andere aandoeningen, zoals reumatoïde artritis (RA) en de ziekte van Bechterew. En sinds kort ook voor ruggenmergschade en autisme.”
De grootste successen boekte Somers al in ontstekingsreuma of reumatoïde artritis. “We zoeken vooral naar ziektemerkers die al in het bloed aanwezig zijn voor de eerste klinische symptomen van de ziekte optreden.”
De diagnose van reumatoïde artritis gebeurt volgens internationale criteria die klinische verschijnselen koppelen aan ziekte-indicatoren, de zogenaamde biomerkers in het bloed. Alleen test een op de drie RA-patiënten negatief voor de gangbare biomerkers. Daarom was er behoefte aan biomerkers die al in een vroeg stadium de ziekte kunnen vaststellen. “We hebben zulke additionele merkers gevonden. We hebben nu meer dan duizend patiënten getest voor de bestaande biomerkers en daarnaast ook voor onze merkers. We zien dat we meer patiënten in een vroege fase van de ziekte kunnen identificeren. Een snelle diagnose biedt 50 procent meer kans op herstel.”
Hoe groot is de onderzoeksgroep?
Met vijf doctoraalstudenten, vier postdocs en drie laboranten is de onderzoeksgroep van een respectabele omvang. “Onze projecten zijn niet allemaal gericht op ziektemerkers”, zegt Somers. “Maar we kijken ook naar het effect van nieuwe therapieën voor bijvoorbeeld MS-patiënten. Er moet een mogelijke toepassing zijn van mijn onderzoek. Dat motiveert me.”
Is het onderzoek internationaal gerenommeerd?
“De techniek die we gebruiken voor het vinden van nieuwe biomerkers is uniek”, zegt Somers. “Wij starten met genetisch materiaal uit het weefsel van de patiënt en niet vanuit een bestaande bibliotheek met genetisch materiaal. Onze werkwijze biedt een bron van nieuwe genen en eiwitproducten die specifiek zijn voor de ziekte. In MS hebben we bijvoorbeeld 1 miljoen verschillende gen-fragmenten als eiwit tot expressie gebracht. Die diversiteit sluit beter aan bij de complexe realiteit dan de standaarddatabanken.”
De UHasselt heeft een octrooi genomen op de vindingen van Somers’ onderzoeksgroep voor reumatoïde artritis. Somers reist de wereld af om te spreken over haar onderzoek. “Ik kies zowel voor de puur academische events als voor de congressen waar clinici naartoe komen. Daar zijn meer bedrijven aanwezig die interesse kunnen hebben in ons onderzoek. Maar ik blijf in de eerste plaats een wetenschapper. Ik volg nog altijd de experimenten op.”
Zijn er economische toepassingen mogelijk?
Een octrooi voor de biomerkers om reumatoïde artritis op te sporen, is klaar om in licentie genomen te worden. “Het resultaat van ons onderzoeksproject was dat wij nieuwe merkers hadden geïdentificeerd”, zegt Somers. “We hebben ook gekeken naar de rol van die nieuwe merkers in het ziekteproces, maar het valideren van de merkers en de verdere ontwikkeling ervan is een toegepast project met een andere economische finaliteit. Je kunt daarvoor een spin-off opzetten of samenwerken met een bedrijf via een licentie. Dat deden we met het Amerikaanse bedrijf Innova Diagnostics.”
Er zijn contacten met partners in Vlaanderen en in het buitenland. “We zien ook een verschuiving in het veld van reumatoïde artritis. Diagnostiek is niet meer de hoogste prioriteit, maar wel merkers die de kans op herstel kunnen voorspellen. Dus bekijken we ook of onze merkers iets kunnen zeggen over remissie en therapierespons om gepersonaliseerde geneeskunde mogelijk te maken.”
Ook dat nog
Landau-Spitzer award
Yevgen Kazakov en Jef Ongena van het Labo voor Plasmafysica van de Koninklijke Militaire School krijgen de prestigieuze Landau-Spitzer Award. Ze ontvangen de prijs voor hun onderzoek naar een nieuwe techniek om kernfusie toe te passen voor duurzame elektriciteitsproductie. Om kernfusie te kunnen toepassen is veel energie nodig om de brandstof op te warmen, zodat het fusieproces op gang komt. Kazakov en Ongena hebben een techniek ontwikkeld die tot tien keer efficiënter is dan de traditionele methodes.
Geneesmiddel tegen zwaarlijvigheid
Onderzoekers van de Amerikaanse Yale-universiteit hebben ontdekt dat een bestaand geneesmiddel mogelijk een middel tegen zwaarlijvigheid kan zijn. Het geneesmiddel, rho-kinaseremmers, wordt normaal gebruikt om de druk op de oogzenuw te verminderen en blindheid te voorkomen. Het zou echter ook de vetopname in de darm verminderen.
Water op mars
Onderzoekers van Italiaanse ruimteagentschap hebben een ondergronds meer met vloeibaar water ontdekt op Mars. Het meer zou ongeveer een meter diep zijn en ongeveer 20 kilometer breed. Wetenschappers vermoedden al langer dat water aanwezig kon zijn op Mars.
