Persbedelingscontract is motor voor tewerkstelling bij bpost
Bpost verdient almaar minder aan de bedeling van kranten en magazines. Toch valt het belang van het krantencontract voor het semi-overheidsbedrijf nauwelijks te overschatten.
Bpost belooft zijn aandeelhouders het dividend dit jaar op hetzelfde niveau als vorig jaar te houden. Dat kan het bedrijf vooral omdat het zijn pakjesactiviteiten (+13,5%) ziet groeien en omdat het de personeelskosten onder controle houdt (-6,1%). In de activiteitencocktail van het postbedrijf gaat de tak domestic mail, zeg maar de klassieke brievenpost en nog altijd de belangrijkste inkomstenbron van het postbedrijf, achteruit (-5,1%).
In het derde kwartaal ging het afkalven van de brievenpost weliswaar opnieuw trager dan verwacht, maar het neemt niet weg dat de komende jaren het aandeel van de fysieke brievenpost zal dalen. Ook met dank aan de regering, de belangrijkste aandeelhouder, die inspanningen doet om haar administratie te digitaliseren. “Gelukkig is er spam”, weet VSOA-vakbondsman Marc De Mulder. “Als het echt gelezen moét worden, grijpen mensen nog altijd naar een ouderwetse brief.”
De dag na de aankondiging van de resultaten voor het derde kwartaal reageerden analisten en beleggers positief. De koers zat meteen in de lift. En dat is begrijpelijk. Naast het gebruikelijke goochelen met cijfers dat bij zo’n kwartaalafspraak hoort, kon bpost melden dat in drie structureel belangrijke dossiers het bedrijf in rustiger vaarwater komt. De sociale onrust in de postsorteercentra is voorbij, het zogenoemde krantenbedelingscontract werd toegewezen aan bpost en eind oktober keurde de regering het beheerscontract voor de komende vijf jaar goed.
Een nieuw beheerscontract
De lopende beheersovereenkomst tussen de Belgische Staat en bpost eindigt eind dit jaar. Het nieuwe contract dat de regering eind vorige maand goedkeurde, loopt tot 2020. De overeenkomst telt twee belangrijke verschillen met de vorige. Ten eerste is onder druk van Europa de bedeling van kranten en tijdschriften uit het pakket van Diensten van Algemeen Economisch Belang (DAEB) gehaald. Omdat bpost na een procedure van openbare aanbesteding enkele weken geleden werd gekozen om toch te fungeren als supplier of last resort voor de persbedeling, verandert er op het eerste gezicht weinig. Ware het niet dat bovendien ook de subsidie daalt die het postbedrijf voor diensten van openbaar nut ontvangt. Zegt Van Gerven: “Dit is geen subsidie. Wij bieden een service die voor uitgevers en maatschappij belangrijk is. Europa ziet dit nog altijd als een dienst van algemeen economisch belang die mag worden ondersteund, maar de toekenning mag niet meer zomaar gebeuren.”
De tekst ligt ter goedkeuring bij de Europese instanties. Helemaal officieel is de overeenkomst nog niet, maar dat lijkt een kwestie van tijd. In elk geval bepaalt het nieuwe contract dat bpost een netwerk met 1300 postale servicepunten uitbaat. Minstens de helft daarvan moet een volwaardig postkantoor zijn. Elke gemeente moet er minstens één hebben. Voorts blijft bpost ook de andere DAEB-diensten uitoefenen. Dat gaat zowel over dagelijkse diensten als de universele toegang tot bankdiensten of de betaling aan huis van pensioenen, als over meer occasionele situaties waar postbodes een sociale rol spelen, of voor de administratieve afhandeling van boetes.
Voor de DAEB-diensten ontvangt bpost maximaal 261 miljoen. De komende jaren daalt dat bedrag geleidelijk, tot 245 miljoen in 2020. Dat bedrag is bovendien een indicatie. Aanpassingen als gevolg van de inflatie of terugvorderingen als zou blijken dat de staatssteun te hoog uitvalt, horen tot de contractbepalingen. “Dat heeft reële impact op onze resultaten”, weet Van Gerven. “Dit jaar moeten we het met 16,5 miljoen minder doen. Dat was voor een stuk afgesproken, maar een extra besparing van 6,5 miljoen komt bovenop onze contractuele afspraken, omdat de regering vindt dat iedereen dit jaar moet bijdragen aan de begrotingsdoelstellingen. Dat is niet leuk, maar we kunnen dat momenteel wel aan.”
Met dank aan de krant
Op de totale jaaromzet bedraagt de overheidssteun voor de persbedeling met andere woorden ongeveer 10 procent. Zonder het contract staan er 3500 banen op de tocht, gaf de bedrijfsleiding al aan. Gelukkig voor het personeel bij bpost haakten de twee kandidaten AMP en BD Group, die aanvankelijk ook in de running waren, uit eigen beweging af. “De vergoeding mag dan lager liggen, maar het was een keuze tussen werk of geen werk”, zegt Jean-Pierre Nyns van ACOD. Dat bevestigt ook Van Gerven nog eens.
Het is algemeen geweten dat het postbedrijf bij het zoeken naar alternatieve inkomsten succesvol mikt op pakjespost en innovatieve diensten, zoals boodschappen aan huis of het leveren van Proximus-pakketten. Het aandeel van die pakjespost in de omzet is echter nog altijd meer dan drie keer kleiner dan dat van traditionele post. Maar het groeit wel sneller dan ooit. Het maakt de aankondiging van het nieuwe organisatiemodel waarover bpost en de bonden op 29 oktober een akkoord bereikten, tot een sleutelelement voor de toekomst van het postbedrijf.
De kwestie sluimerde de jongste maanden en is er verantwoordelijk voor dat bij bpost onderhandelingen liepen over weekendwerk. Gesprekken die enerzijds sociale onrust veroorzaakten, maar uiteindelijk hebben geleid tot een nieuw organisatiemodel. De klassieke zaterdagcompensatie verdwijnt. Iedereen moet nu 38 uur werken, terwijl vroeger zaterdagwerk twee uur compensatie opleverde. Er komen ecocheques in de plaats voor wie geregeld op zaterdag werkt. Wie zes dagen op rij werkt, krijgt voor die zesde dag 50 procent compensatie. Zondagwerk in het sorteercentrum wordt tegen 150 procent vergoed.
De bonden zijn gelukkig met de regeling. “Dat wil niet zeggen dat er geen onrust is”, zegt Nyns. “Wij legden eind oktober veertien extra eisen op tafel, de directie heeft die allemaal ingewilligd. Onze mensen moeten begrijpen wat de inzet hier is: hoe goed we ook ons werk doen, er was flexibiliteit nodig om competitief te blijven. Dat betekende wel dat alle verworvenheden over weekendwerk op tafel lagen. Dit is historisch gezien het belangrijkste dossier uit het sociaal overleg bij bpost en dat hebben we kunnen ombuigen in het voordeel van tewerkstelling.”
Het akkoord is nodig omdat de pakjesmarkt competitiever is. “Het krantencontract brengt in die context stabiliteit. Het biedt de mogelijkheid om ons netwerk te verankeren en afwisseling te bieden aan het personeel. Met pakjes fluctueert het aantal nogal, de nieuwe uurregeling biedt de mogelijkheid om flexibiliteit in de uurroosters in te bouwen”, aldus Marc De Mulder.
400 nieuwe banen
Bovendien kunnen bonden en directie uitpakken met het goede nieuws dat er banen bijkomen. Vanaf 1 april 2016 zal bpost de kranten van het Mediahuis over heel Vlaanderen verdelen. Tot op heden vielen De Gentenaar en Het Nieuwsblad in bepaalde regio’s onder de verantwoordelijkheid van Deltamedia. Dat is weliswaar een dochteronderneming van bpost, maar ze werkte wel met zelfstandige krantenverdelers.
Deltamedia is het voormalige Districom, wat een dochterbedrijf van de Vlaamse Uitgeversmaatschappij was. In 2001 kwam het bedrijf volledig in handen van bpost. Nu Mediahuis – de enige klant van Deltamedia – zijn contract opzegt, betekent dat aan de ene kant dat er werk bij komt voor bpost, maar aan de andere kant dat het dochterbedrijf wordt opgedoekt. “Voor de 25 werknemers van Deltamedia werken we een sociaal plan uit, de contracten met de zelfstandige verdelers worden stopgezet”, aldus Van Gerven.
Kranten zijn geen magazines
De concessie voor de persbedeling bestaat eigenlijk uit twee concessies: een voor dagbladen en een voor magazines. Het gros van de middelen is echter bedoeld voor de krantenbedeling. Dat komt omdat de krantenbedeling via een aparte ronde verloopt, die dagelijks voor halfacht ‘s morgens de krant bust. Tijdschriften gaan via de gewone postronde en worden niet op zaterdag geleverd, tenzij uitgevers daarvoor fors betalen.
Het is een van de elementen waardoor de vergoeding voor de persbedeling al eens onrechtvaardig wordt genoemd. Daarnaast zijn er mensen die vinden dat bpost dankzij de subsidie een competitief voordeel geniet. Koen Van Gerven: “Dat is juist de essentie van het contract. Wij doen de distributie als een uitgever onder de andere aanbieders geen geschikt aanbod vindt. Maar we doen dat over heel het grondgebied, ook als dat niet rendabel kan. De vergoeding gaat over dat verschil. In feite is dit een correctie op het marktmechanisme.”
De feiten geven critici ongelijk. De krantenbedeling in Brussel en Antwerpen is grotendeels in handen van het vroegere PPP, de voormalige persactiviteit van BD Group, dat na een managementbuy-out onder de leiding staat van Michel d’Alessandro. “De klanten beslissen met wie ze willen werken”, zegt hij. “Niemand wordt verplicht met bpost te werken.”
Waarom dan enkel in Brussel en Antwerpen? “Dat is een kwestie van volume. Je hebt infrastructuur nodig die dat aankan, bpost is daarop niet voorzien. Het draait dus niet om de prijs, maar het klopt dat we niet dezelfde prijs kunnen hanteren als bpost omdat we geen subsidies ontvangen. Je kunt dat competitievervalsend noemen in die zin dat wij een groot deel van de krantenvolumes bedelen zonder daarvoor één cent te krijgen.”
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier