Paul Tummers (CEO Virya Energy): ‘België heeft geen energieplanning op lange termijn’

“Van de 400 terawattuur energie die België jaarlijks verbruikt, is nog maar 25 terawattuur groen. Dat perspectief missen we nog vaak. Er is geen plan om ons energieverbruik volledig duurzaam te maken op de meest efficiënte manier”, zegt Paul Tummers. De CEO van Virya Energy, het energie-imperium van de familie Colruyt, wil een deel van die immense kloof dichten. Waterstof is een cruciaal deel van de oplossing.

Wat in 1999 begon met een windmolen op het distributiecentrum van Colruyt Group in Halle, is uitgegroeid tot een business met een balanstotaal van 3 miljard euro. Virya Energy wil een almaar grotere bijdrage leveren aan een duurzame energiebevoorrading. “Elke extra groene kilowattuur is een kilowattuur die iedereen ten goede komt”, zegt Paul Tummers, de CEO van Virya Energy.

Colruyt Group groepeerde in 2019 zijn energiebelangen in Virya Energy, dat voor 60 procent in handen van Colruyt Group is en voor 40 procent in handen van Korys, de investeringsmaatschappij van de Colruyt-familie. Virya stoelt op vier pijlers met diverse dochterbedrijven in diverse schakels van de duurzame-energieketting (zie kader De vier pijlers onder Virya Energy). Offshore windenergie hoort daar niet meer bij, want dit jaar werd Parkwind voor 1,6 miljard euro verkocht aan het Japanse energiebedrijf JERA. De jongste aanwinst heet Constant Energy, dat vooral in Thailand, Vietnam en Maleisië actief is in zonne-energie.

Het transport van energie over grote afstanden is via een pijplijn vele malen goedkoper dan via een elektriciteitskabel

Virya Energy lijkt een amalgaam van energieactiviteiten te beheren. Wat is de rode – of beter gezegd: de groene – draad van die activiteiten?

PAUL TUMMERS. “Fit for purpose is die groene draad. Dat betekent dat we duurzame energie proberen in te passen in de bedrijfsvoering van de klant. Een voorbeeld: als je morgen op het distributiecentrum van Colruyt Group complexe laadinfrastructuur installeert, heeft dat een grote impact op je bedrijfsvoering, want je kunt je vrachtwagens moeilijk een paar uur aan de kant zetten om ze op te laden. Wij willen meedenken over hoe we een duurzame energiebevoorrading kunnen integreren in het businessmodel van een onderneming. We krijgen daar veel vragen over. Dat kunnen technische kwesties zijn: hoe bouw ik een windmolen? Maar ook advies over aankoopcontracten waarmee bedrijven tegen een vaste prijs groene stroom kunnen kopen. Bedrijven zoeken stabiliteit op een energiemarkt die gekenmerkt wordt door heel volatiele prijzen. Ze willen groene energie tegen voorspelbare prijzen.”

Bent u een sturende aandeelhouder?

TUMMERS. “Niet zozeer, maar we stellen ons ook niet passief op. Ons motto is dat de dochterbedrijven zich moeten positioneren waar ze toegevoegde waarde kunnen leveren. Daar waken we op het hoofdkantoor in Eigenbrakel over. We willen een industriële ontwikkelaar blijven. De dochterbedrijven blijven de motor van de groep. Ze behouden een zekere graad van onafhankelijkheid om het ondernemerschap erin te houden, gezien de groeiende markt waarin ze opereren. Wij proberen synergie te creëren door kennis te delen en samenwerking te zoeken. Dat helpt ons ook om schaal op te bouwen.”

Virya is een vrij kleine speler in een energiewereld die gedomineerd wordt door giganten. Hoe blijft u daarin overeind?

TUMMERS. “We zijn klein, maar dat beseffen we en we kennen onze plaats ook. Onze beperkte schaal compenseren we met een pioniersrol. We doen niet aan fundamenteel onderzoek en we nemen geen grote risico’s om nieuwe technologie te ontwikkelen. We proberen nieuwe technologie wel innovatief op de markt te brengen. Die filosofie ligt ook aan de oorsprong van Virya. Colruyt Group was een van de eerste om windturbines en zonnepanelen te installeren. We waren ook de eerste om windturbineparken op zee te bouwen, wat uitgegroeid is tot Parkwind. Nu willen we een pionier in waterstof zijn.”

U hebt afscheid genomen van offshore windenergie. Bent u te klein voor die business?

TUMMERS. “De offshore projecten werden steeds groter, maar ook het traject naar een werkend windturbinepark werd langer en kapitaalintensiever. We konden die risico’s als familiaal bedrijf niet blijven dragen. De groei van offshore windenergie zal doorzetten, maar de sector kampt nu tijdelijk met groeipijnen. Als kleine speler zou het niet vanzelfsprekend zijn geweest overeind te blijven. Zelfs de vlaggenschepen van de industrie hebben het moeilijk.

“We zijn trots op Parkwind. En nee, we klagen niet over de prijs die we ervoor gekregen hebben. Parkwind is een mooi platform, en er zijn er weinig die evenveel kennis en een portefeuille hebben van zowel goed draaiende parken als nieuwe parken in ontwikkeling. We gingen ook met JERA in zee omdat het een visie heeft en weet wat het met het team van Parkwind wil doen. JERA zet duidelijk in op hernieuwbare energie. Voor de teams van Parkwind is het leuk dat ze weer in een warm nest terechtkomen. De teams zijn intact gebleven.”

Parkwind is in eerste instantie volledig verkocht aan JERA, maar u wilt de belangen in de drie Belgische windparken opnieuw overnemen van JERA?

TUMMERS. “Die optie op een minderheidsbelang hebben we altijd open gehouden, omdat we voor toegevoegde waarde kunnen zorgen, gezien onze ervaring in de offshore industrie. De onderhandelingen met JERA lopen nog. Het is niet slecht dat een Belgische partij aanwezig kan blijven in die parken. De intentie is niet alleen gedeeltelijk opnieuw in de bestaande Belgische parken te stappen, maar ook om mee te participeren in de ontwikkeling van windparken in de nieuwe Prinses Elisabeth Zone in de Noordzee.”

Heeft windenergie op zee nog subsidies nodig?

TUMMERS. “Ja, in de vorm van prijsgaranties. Ontwikkelaars worden geconfronteerd met fel gestegen kosten en flessenhalzen in de aanvoerketens. De markt kampt ook met grote onzekerheden, onder meer over wie welke subsidies krijgt. Op de Belgische markt van de elektriciteitsproductie wordt vandaag alles gesubsidieerd. Investeerders tasten ook in het duister over de plannen van de overheid. Hoeveel megawatt aan duurzame energie zal worden vergund? En hoe snel? En hoe zal de inherent wispelturige productie van groene stroom worden opgevangen? De voorspelbaarheid is laag, wat het moeilijk maakt om investeringsplannen te maken.”

Hoe kan de overheid investeerders meer voorspelbaarheid geven?

TUMMERS. “In België missen we een planning op lange termijn. Alle betrokken partijen doen hun best, maar fundamenteel is er geen plan. We hebben geen visie op het energiesysteem als geheel. Er ging bijvoorbeeld dit jaar veel aandacht naar de levensduurverlenging van twee kerncentrales, maar in het geheel van onze energiebevoorrading speelt nucleaire energie een vrij kleine rol. Dat perspectief ontbreekt vaak. België verbruikt jaarlijks zowat 400 terawattuur energie. Daarvan wordt rond 80 terawattuur aangeleverd via elektriciteit. Die elektriciteit komt voor ongeveer een derde van duurzame bronnen en we hebben slechts een beperkte extra capaciteit voor offshore windenergie. We zullen dus veel groene elektriciteit moeten invoeren, maar een kabel trekken naar Denemarken of Noorwegen heeft ook een grote kostprijs.

We zijn klein, maar dat beseffen we en we kennen onze plaats ook. Onze beperkte schaal compenseren we met een pioniersrol

“De uitdaging is niet alleen die 80 terawattuur elektriciteit volledig groen te maken, maar ook om ons totale energieverbruik van 400 terawattuur te verduurzamen. We voorzien nog altijd in het grootste deel van onze energiebehoefte door de invoer van fossiele brandstoffen. We moeten ons energieverbruik ook verminderen, maar die marge is beperkt als je de welvaart niet in het gedrang wilt brengen. Je kunt nog meer elektrificeren, maar dat vergt zware investeringen in de netwerken. De cruciale vraag is dus hoe we ons energieverbruik op de meest efficiënte manier kunnen verduurzamen. Elia en Fluxys doen hun best, maar analyseren de behoeftes vanuit hun perspectief. Niemand maakt de arbitrage. Het transport van energie over grote afstanden is via een pijplijn vele malen goedkoper dan via een elektriciteitskabel. We moeten dat als één geheel bekijken. Er zou een centrale planner en een centrale scheidsrechter moeten komen.”

U kreeg 1,6 miljard euro voor Parkwind. Hoe zal u dat geld besteden?

TUMMERS. “Dat is een zaak van de aandeelhouders, die al hebben aangekondigd dat een deel aan hen zal worden uitgekeerd. Een ander deel van dat geld zal wellicht ook worden gespendeerd aan onze groei. Virya Energie blijft een groeibedrijf. De aandeelhouders hebben ons in het verleden gesteund in onze groei. Ik geloof dat ze dat zullen blijven doen. Ze hebben enkele jaren geleden nog een converteerbare obligatie aan Virya omgezet in kapitaal. We hebben, op één uitzondering na, nooit een dividend uitgekeerd. Om succesvol te zijn heb je aandeelhouders nodig die erin geloven en steun bieden. We mogen niet klagen als je ziet wat we hebben kunnen realiseren.”

Welke accenten wil u leggen in het investeringsbeleid?

TUMMERS. “We willen een evenwichtige portefeuille behouden. We blijven investeren in elektriciteitsproductie en willen dat zoals in het verleden samen met partners doen. Vandaag zitten we misschien iets te veel in windenergie op land, vandaar dat de focus nu meer ligt op zonne-energie. En we blijven kijken naar oplossingen om energie op de meest efficiënte manier tot bij de eindklant te brengen, bijvoorbeeld via waterstof of afgeleiden ervan. In Zeebrugge bouwen we samen met Fluxys een elektrolyser die op basis van elektriciteit waterstof produceert, met een capaciteit van 25 megawatt, uitbreidbaar tot 100 megawatt. Dat is een behoorlijk groot project. We participeren ook in VoltH2, dat soortgelijke projecten ontwikkelt, onder meer in Terneuzen en Vlissingen. We ontwikkelen die projecten in havens of industriële clusters waar een grote vraag is naar waterstof en energie. Er is in de industrie een sterke vraag naar alles wat groen is, en waterstof hoort daarbij, als grondstof en als energiedrager.”

In tien jaar is zonne-energie geëvolueerd van de duurste groene energie naar de goedkoopste. Waterstof zal volgen

Is waterstof geschikt voor de mobiliteitstoepassingen waar u ook op mikt?

TUMMERS. “Voor sommige toepassingen, zoals een auto voor korte verplaatsingen, is er geen discussie: ga voor elektrisch. Maar een deel van het transport valt niet te elektrificeren, zoals een stuk van het zware transport of taxi’s die continu rondrijden. Je moet alle systeemkosten en de hele ketting bekijken. En kan ons netwerk een doorgedreven elektrificatie aan? Volgens ons is er dus een plaats voor waterstof, ook in de transportsector. Voor schepen zal het dan eerder gaan om een afgeleide van waterstof, zoals ammoniak of methanol.

“En ons totale energieverbruik van 400 terawattuur verduurzamen? Dat zal niet lukken met alleen lokale elektriciteitsproductie. Dat zal ook niet lukken met de invoer van groene stroom uit andere landen, want die hebben die elektriciteit ook nodig. Waterstof zal dus nodig zijn om de kloof te helpen dichten. En hoe meer waterstof op de markt komt, hoe meer infrastructuur er komt en hoe efficiënter waterstof kan worden geproduceerd en verdeeld. Een pijpleidingennetwerk van waterstof is een efficiënte manier om energie te transporteren. Het is heel verstandig van België en Fluxys om niet te wachten met de bouw van die infrastructuur. België is een draaischijf en een transitland voor energie in West-Europa. Die positie brengt ook welvaart mee. Duurzame waterstof is de sleutel voor de volgende fase van decarbonisatie van onze economie.”

De productie van groene waterstof vergt groene stroom, maar daar is geen overschot van in België en Europa.

TUMMERS. “Je moet opnieuw naar het totale energiesysteem kijken. Het productiepatroon van hernieuwbare energie rijmt niet altijd met het consumptiepatroon van de energieverbruiker. Vandaag worden windturbines soms stilgelegd omdat er te veel elektriciteit op het netwerk is. Je zou dat overaanbod aan windenergie kunnen gebruiken om er waterstof van te maken, een energiedrager die je gemakkelijker kunt opslaan dan elektriciteit. Batterijen zijn ook een deel van de oplossing, maar die oplossing heeft beperkingen.”

Waar wilt u over vijf jaar staan?

TUMMERS. “We willen tegen dan een veelvoud van onze huidige groeneproductiecapaciteit neerzetten, in beheer of in eigendom. We willen kunnen aantonen dat we ons steentje bijdragen aan de race naar een volledig duurzaam energieverbruik. En dat onze klanten die groene energie almaar beter kunnen integreren in hun bedrijfsvoering.”

Is net zero haalbaar tegen 2050?

TUMMERS. “We mogen de moed niet verliezen. We moeten investeren, maar die investeringen zullen later renderen, omdat we minder energieafhankelijk zullen worden en minder energie zullen verbruiken. We mogen ook niet te dogmatisch denken. We hebben alle duurzame energiebronnen nodig en je weet niet op voorhand waar we de echte technologische doorbraken krijgen. In tien jaar is zonne-energie geëvolueerd van de duurste groene energie naar de goedkoopste. Niemand had dat tien jaar geleden verwacht. De leercurves van een nieuwe technologie herhalen zich. Waterstof zal het traject van wind- en zonne-energie volgen.”