Paul Schyvens neemt afscheid van De Roma in Borgerhout: ‘Ik heb de reputatie een slavendrijver te zijn’

Hij is een oude hippie én een keiharde zakenman. Met die combinatie leidde Paul Schyvens meer dan vijftien jaar lang het cultuurhuis De Roma in Borgerhout. Eind juni stopt hij daar als coördinator. Omdat het kan. “Vanaf nu is the sky the limit voor De Roma.”

“Lap, mijn vrouw zal weer kwaad zijn.” Paul Schyvens (67) wijst naar zijn T-shirt. “Ze zegt altijd dat ik iets deftigers moet dragen als er foto’s worden gemaakt.” Schyvens’ vrouw is nochtans de kwaadste niet. En dreigt ze dat toch te worden, dan vindt hij vast wel weer een manier om haar uit te leggen waarom het zo is gelopen. Zoals die keer in 2002, toen hij haar moest vertellen dat hij een nieuwe vzw had opgericht en De Roma had gehuurd. Het plan was die zaal in Borgerhout nieuw leven in te blazen. Heel realistisch leek dat niet, als je het vervallen gebouw zag. Dus stelde Schyvens het gesprek met zijn vrouw een maandje uit, tot ze samen in Frankrijk waren en hij zijn idee rustig uit de doeken kon doen.

“Ah ja, dat verhaal.” Schyvens beent door de zaal, neemt onderweg twee lege bierglazen mee en blijft backstage de ruimte scannen, tot zijn zoekende blik het antwoord vindt. “Dus daar is die ontbrekende brandblusser”, zegt hij, zodra hij ziet dat het apparaat wordt gecontroleerd. Dan weet hij meteen ook waarom de lichten in de coulissen nog branden. “Ik loop altijd nog even door het gebouw om die overal uit te doen.” Daarna, ‘s avonds, checkt hij thuis nog even of ook online alles loopt zoals het moet. Niet eenvoudig voor iemand die geen computer gebruikt. De weinige e-mails die Schyvens krijgt, worden voor hem geprint. Heeft hij iemand nodig, dan neemt hij de telefoon wel. Of hij schrijft een brief. “Mijn vrouw heeft me nu wel een iPad gegeven, waar ik een en ander mee kan. Daarmee kan ik de website en het hele Facebookgedoe van De Roma controleren. Ik kan heel vermoeiend zijn voor sommige mensen.”

Heel hard werken

Het klinkt allesbehalve alsof Schyvens klaar is om op 29 juni afscheid te nemen van zijn rol als coördinator van De Roma. “Ik ben altijd zo geweest”, schokschoudert hij. “Je moet in De Roma ook gewoon heel hard werken. Dat doen de 24 collega’s ook. Over die hoge werkdruk wordt wel goed gepraat, want het is de bedoeling dat iedereen het volhoudt. Ik heb wel de reputatie een slavendrijver te zijn. Als de afspraak is dat mensen hier om negen uur zijn om te werken, dan moeten ze niet tot twintig na negen vertellen over hun vakantie. En kranten lees je thuis of tijdens je middagpauze. Voor onze 400 vrijwilligers ben ik even streng.”

Wie in het verleden van Schyvens duikt, zou kunnen denken dat hij eerder een hippie is. “Dat is ook zo”, valt hij in. “Ik bén een oude hippie.” Zo richtte Schyvens in de jaren zeventig mee Sfinks op, dat culturele evenementen organiseerde en was ontstaan uit een commune. “Of toch zo’n beetje.” Later startte Schyvens het theaterbureau Thassos op en liet hij zich in de sector opmerken als een harde zakenman. “Absoluut, keihard, dat ben ik”, bevestigt hij. “Ik onderhandel nog altijd in bijberoep over de contracten van acteur Jan Decleir, en dat doe ik op een heel harde manier. Als ik uiteindelijk niet win, ben ik heel ontevreden over mezelf.”

Ook bij De Roma onderhandelt hij nog altijd over elke euro. “De Roma heeft nu misschien wel een beetje geld, maar ik blijf het gevecht gewoon voeren om overal wat procenten van de prijs te krijgen. Onbeschaamd ben ik als het daarover gaat, want als je probeert korting te krijgen, lukt het nog vaak ook. Al zul je mij daar niet op betrappen als ik schoenen ga kopen.” Het herinnert Schyvens eraan dat hij de laatste twintig sponsors die voor 2018 nog niet hebben toegezegd nog moet bellen. “Ik wacht het juiste moment af, want zoiets doe ik liever niet elke dag. Dagelijks geld moeten zoeken en bedelen, is deprimerend.”

Professionele bedelaar

Toch was Schyvens de voorbije vijftien jaar vaak bijna een professionele bedelaar. Voor de vele restauratiewerken die nodig waren om De Roma aan deze tijd aan te passen, moest hij meer dan eens vele honderdduizenden euro’s verzamelen. “Voor die werken kregen we natuurlijk ook overheidsgeld. Dat waren geen onaardige bedragen, maar als ik vergelijk met andere verbouwingen, denk ik dat de overheid er goed van af is gekomen. Het is fijn dat zowel bedrijven als grote en kleine donateurs geld aan De Roma schenken. Ook mensen die het niet breed hebben, storten elke maand 5 euro.”

Daarmee dreigt De Roma wel een voorbeeld te worden waar niet alle sectorgenoten op zitten te wachten. “Ja, we zullen wel een voorbeeld zijn voor de Sven (Vlaams minister van Cultuur Sven Gatz, Open Vld, nvdr)”, denkt Schyvens. “In 2017 kwam zelfs maar 19 procent van ons budget van de overheid, de rest waren eigen inkomsten. Gatz vindt dat meer gezelschappen en schouwburgen zelf meer geld moeten vinden, maar hij mag niet vergeten dat niet iedereen dat kan. Een theatergezelschap dat geen eigen zaal heeft, moet bijvoorbeeld vooral proberen zo veel mogelijk te spelen en op die manier uitkoopsommen te genereren. Ook nog ander geld zoeken in de privésector is dan niet zo vanzelfsprekend.”

Voor Schyvens is het makkelijker, zegt hij. “Ik heb potentieel 200.000 klanten per jaar en wel 150 leveranciers. Die kunnen weleens iets schenken. Ook met veel artiesten heb ik een nauwe relatie. Zij vragen soms minder omdat ze een speciale band hebben met De Roma. Niet iedereen kan daarop terugvallen, dus de overheid kan ook niet zomaar stellen dat iedereen minder subsidies moet krijgen, omdat De Roma er minder nodig heeft. Er moeten wel veel subsidies worden gegeven.”

Kleine ploeg

Al vindt Schyvens niet dat de overheid eindeloos moet geven. “Tot die club behoor ik niet. Ik zal een voorbeeld geven. Cultuurhuizen moeten vandaag verschillende bevolkingsgroepen bereiken. Sommige collega’s wachten tot ze ergens een subsidiepot vinden om dat te realiseren. Terwijl je gewoon mee met de wereld moet veranderen, hoe moeilijk dat ook is. Voor de groendaken op De Roma hebben wij onder meer een stadssubsidie gevraagd. We hebben ze niet gekregen, omdat het project zogezegd niet innovatief genoeg was. Flauwekul, zeg ik dan. De dag erna hebben we die groendaken besteld, omdat we ze noodzakelijk vinden. Gelukkig waren de provincie en het district Borgerhout ons gunstiger gezind.”

Bij de volgende subsidieronde schuift De Roma toch opnieuw aan. “We moeten elk jaar alleen al 400.000 euro bijverdienen om de lonen te kunnen blijven betalen”, legt Schyvens uit. “Dan huren we de zaal nog niet, zijn we nog niet verzekerd, is er nog geen programma. Dat model is op termijn niet houdbaar.” Daarom wil De Roma extra subsidies om de lonen te betalen van de 27 medewerkers die er straks zullen zijn. “Dat zijn nog niet veel personeelsleden”, verzekert Schyvens. “Wij kiezen heel bewust voor die kleine ploeg. Je kunt beter met een man te weinig werken dan met een man te veel. Dat houdt je scherp. Niet met twee man te weinig, dan krijg je mensen die in oktober al uitgeput zijn. Als we de lonen al kunnen betalen met die subsidies, zijn we wel creatief genoeg om al de rest zelf te financieren. Dat hebben we de voorbije vijftien jaar bewezen.”

Politieke link

De vraag is of De Roma enkele jaren geleden niet te veel meeging in creatieve manieren van financieren. Begin dit jaar kwam uit dat de Antwerpse kandidaat-burgemeester Tom Meeuws (sp.a) als voormalig directeur van De Lijn Antwerpen 664.000 euro aan De Roma had betaald voor de feestelijke opening van de Reuzenpijp, een tramtunnel onder de Turnhoutsebaan. Meeuws liet de facturen daarvoor opsplitsen over verschillende jaren en omzeilde zo dat De Lijn een openbare aanbesteding moest doen voor de organisatie van het feest.

“Ik heb daar in alle eerlijkheid nog geen moment wakker van gelegen”, reageert Schyvens. “Tom had die facturen niet mogen opsplitsen en had via een openbare aanbesteding moeten werken, maar De Roma heeft niets fout gedaan. Wij hebben een opdracht gekregen om iets te organiseren en hebben die met twee handen aangenomen. Niet alleen omdat er een factuur van 600.000 euro bijhoorde, ook omdat de gevaarlijkste baan van de stad voor de deur van De Roma ligt. Als je dan een aanbod krijgt om mee te werken aan beter openbaar vervoer, kun je dat niet weigeren. Het grootste deel van het geld is trouwens snel weer buitengegaan, want we hebben met veel onderaannemers samengewerkt. De Roma heeft zich dus niet verrijkt, Tom ook niet. Ik zie op Facebook af en tot lelijke dingen daarover passeren, maar ik lees er maar één of twee voordat ik er genoeg van heb. Mijn opvolgster overkomt hetzelfde, door de politieke link.”

Danielle Dierckx, die de fakkel van Schyvens overneemt, is de echtgenote van Groen-politicus Wouter Van Besien. “Ze kwam gewoon als de beste uit de bus”, stelt Schyvens. “De afspraak met haar is dat ze het warm water niet gaat uitvinden. Ik zou bijvoorbeeld niet graag willen dat De Roma een concertzaal wordt. Ik heb altijd bewaakt dat De Roma ook stond voor maatschappelijk engagement en dat je hier ook het lichtere amusement en variété op het podium vond.” In die mate zelfs dat concertorganisatoren De Roma niet kunnen huren om er zelf artiesten op het podium te zetten. “Verhuur je aan een concertpromotor, dan kan die prijzen hanteren waar wij niet achter staan”, verklaart Schyvens. “Het is bovendien veel interessanter zelf een concert te organiseren, inhoudelijk én financieel. Zelfs al gaat de artiest vaak met een grote som naar huis, zelfs al leggen we onze ticketprijs lager, dan nog houden we meer over aan optredens die we zelf boeken. Als de 1900 mensen die op zo’n avond naar De Roma komen, toevallig ook nog dorst hebben en onze vrijwilligers erin slagen hen drank te geven, dan stroomt het geld binnen.”

Het is meteen ook de reden waarom De Roma de zaal nog maar zelden verhuurt aan banken of verzekeringsmaatschappijen. Schyvens: “Vroeger deden we dat vaker, maar de vraag is of onze vrijwilligers dat leuk blijven vinden. We hebben liever dat ze in de mate van het mogelijke kunnen meegenieten. Anders krijg je die hele bende niet aan de waggel. En er is niemand in loondienst om de bar te runnen, dus de vrijwilligers zorgen mee voor een grote bron van inkomsten.”

Goed moment

Die inkomsten leidden in 2016 voor het eerst tot winst voor De Roma. “Het opgebouwde verlies van een half miljoen euro hebben we in 2017 definitief weggewerkt”, vult Schyvens aan. “We hebben dus geen schulden meer en vorig jaar eindigden we met een recordaantal van 196.000 bezoekers. Jaar na jaar denken we dat er grenzen zijn aan de groei, maar die lijken altijd te verschuiven. De Roma zit nu eindelijk in een periode dat er iets meer mogelijk is.”

Heeft Schyvens dan geen spijt dat hij net nu weggaat? “Het is net een goed moment”, vindt hij. “Stel je voor dat je zo’n huis moet overlaten met een pak schulden en een hoop problemen. Danielle kan zich nu echt met de kernactiviteit bezighouden, zonder eindeloos geld te moet zoeken en te moeten beknibbelen. Het is niet dat we het geld buitengooien, maar over een heleboel dingen kunnen we nu zeggen: natuurlijk gaan we dat doen. Voor De Roma is the sky the limit nu.”