Patrick O (CEO Viessmann): ‘Er ligt een besparing van 2 miljoen ton CO2 voor het grijpen’

De coronacrisis gooide ook bij de verwarmingsspecialist Viessmann de dagelijkse routine overhoop. Maar CEO Patrick O blijft de lange termijn in het oog houden. ‘Er worden nu gebouwen verkocht die in 2050 niets waard zullen zijn, tenzij er grote investeringen gebeuren. Dat is niet oké.’

Een omzetdaling van nauwelijks 2 procent en goede vooruitzichten om deze zomer weer groeicijfers te noteren: de economische klap van het coronavirus lijkt bij de Belgische tak van Viessmann voorlopig eerder een tikje. “Voor dit scenario had ik begin april getekend. Onze omzet lag in april 35 procent lager en in mei 10 procent. Maar de tijdelijke werkloosheid is sinds 1 juni afgevoerd en eind juni staan we cumulatief op -2 procent. We hebben elk stukje omzetpotentieel aangepakt: in diensten, zonnepanelen, warmtepompen enzovoort.”

Nog goed anderhalf jaar blijft Patrick O Viessmann Belux leiden. Dan geeft hij het roer door. Langzaam afbouwen staat niet in het woordenboek van de Vlaams-Brabander, die sinds 1991 bij de verwarmingsspecialist werkt en sinds 2003 de tak in België en Luxemburg leidt. “Voor veel dossiers zijn wij het proefland. Als iets beter of efficiënter kan met informatica of software, dan doet we dat.”

Aan nieuwigheden is er geen gebrek. Van zonnepanelen, warmtepompen, airconditioning, brandstofcellen, biogas of batterijen was in 2003 amper sprake. Toch heeft de verwarmingssector een perspectief op lange termijn. “Als een regering iets beslist over auto’s, duurt de impact daarvan vijf tot zeven jaar. Voor de verwarming van een gebouw is dat tientallen jaren. Je moet een doordacht en gefaseerd beleid voeren. Als zou worden beslist om over twee weken een CO2-belasting in te voeren, dan zijn de mensen die nu een gasketel kopen serieus gesjareld.”

Nochtans zal de overheid stappen moeten nemen om de klimaatopwarming tegen te gaan.

PATRICK O. “Als we de klimaatdoelstellingen tegen 2050 willen bereiken, zullen we nog een fors tandje moeten bijsteken. In de nieuwbouw is dat niet zo’n probleem. Dankzij de EPB-regelgeving (de energienormen waaraan alle nieuwe gebouwen moeten voldoen, nvdr) is het energieverbruik in tien jaar gehalveerd. Als je performante technologie gebruikt, ligt het energieverbruik van een nieuwe woning 90 tot 95 procent lager dan twintig jaar geleden.

“Maar op de renovatiemarkt is de situatie minder rooskleurig. De renovatiegraad van woningen bedraagt 1 tot 1,5 procent. Dat betekent dat het zeventig jaar duurt voor alle bestaande woningen zijn gerenoveerd en op niveau gebracht. Dat is te lang, het moet in dertig jaar. Bovendien is het duur. De renovatie van een huis van voor de eerste olieschok in 1973 is een heel zware ingreep. Dat zijn soms nog huizen zonder ventilatie, vloerisolatie en slecht isolerende ramen. Het Vlaams Energieagentschap (VEA) kwam uit op een kostprijs van enkele miljarden euro’s. Dat geld is er niet. Daarom ben ik een voorstander van een renovatie door afbraak. Dan ben je duurzaam bezig.”

Hoe krijg je de renovatiemarkt op gang?

O. “Ik heb als boutade al gezegd dat de btw zou moeten worden omgekeerd. Nu bedraagt die 21 procent op nieuwbouw en 6 procent op renovatie, als het gebouw ouder is dan tien jaar. Maar nieuwbouw is veel performanter. Al vrees ik dat mijn voorstel politiek moeilijk verdedigbaar is.

“Wat kunnen we wel doen? Nu denken oudere mensen vaak dat hun huis zo kan blijven voor de tijd dat ze er nog wonen. Dat is een rem, en wachten is niet goed. Door bijvoorbeeld lagere notariskosten of andere stimulansen zou je al een aantal werken kunnen uitvoeren terwijl de ouderen er nog wonen. We moeten ook de kopers beter informeren over de bestaande panden en welke kosten eraan zijn verbonden. Er is Vlaamse wetgeving daarover op komst. Wanneer iemand nu iets koopt, zijn er niet veel middelen meer om te investeren. Ze hebben gemiddeld 50.000 tot 70.000 euro nodig om een huis op orde te brengen. Dat bedrag zou moeten worden afgetrokken van de verkoopprijs.”

Europa denkt ook in die richting. In de ontwerpteksten van de Europese Green Deal staat dat kopers binnen vijf jaar na een aankoop de woning volledig moeten renoveren.

O. “Het staat duidelijk op de radar van de administratie, de sector en de politici, maar we hebben in dit land een heilige schrik voor ‘dwingen’. Bij de EPB-regelgeving zijn we vrij streng geweest, met een kalender die dit jaar naar de energiewaarde E30 gaat. Dat is bijna nul. Dat parcours was a hell of a job, maar voor renovaties wordt dat nog moeilijker. Er is een kalender om naar E100 te gaan tegen 2050, maar dat wordt vervroegd naar 2030 of 2040.

“Eigenlijk worden gebouwen nu te duur verkocht. We spreken over gebouwen die in 2050 niets waard zullen zijn, tenzij er grote investeringen gebeuren. Dat is niet oké. Er zijn ongeveer 4,5 miljoen stookplaatsen in België, waarvan de helft met oudere technologie. Wanneer je rekent dat een condensatieketel 1 ton CO2 uitstoot, dan ligt er een besparing van 2 miljoen ton CO2 voor het grijpen. Alleen is daar geen aandacht voor. Steden als Gent, Antwerpen en Brussel organiseren wel lage-emissiezones, maar eisen niet dat je een condensatieketel installeert.”

45 procent van de verwarmingsinstallaties is verouderd. Maar elk jaar worden ongeveer 220.000 ketels verkocht, waarvan het grootste deel performante condensatieketels zijn. Het probleem lost zich toch vanzelf op?

O. “Intussen stoten die verouderde ketels wel CO2 uit. In dieselauto’s gaan we naar Euronorm 5 of 6. Waarom zijn we dan zo tolerant voor centrale verwarmingen?

Het minste wat je kunt vragen, is dat een installatie goed wordt onderhouden. Wij meten dat 67,4 procent zijn installatie onderhoudt. Dat is goed. Het wil ook zeggen dat meer dan 30 procent het niet doet en wacht tot ze kapot is. Geen enkele brandverzekering, brandweer of keuringsinstallatie bewaakt dat. Terwijl ze voor andere zaken in het energieprestatiebeleid zeer streng zijn, met boetes tot 25.000 euro als je je zonnepanelen niet aangeeft.”

Warmtepompen worden populairder, maar van een doorbraak is nog geen sprake.

O. “Eigenlijk zou er een CO2-taks op fossiele brandstoffen moeten komen. Dat heeft de grootste impact, maar het slaat een gat in de begroting. De dooddoener voor de ontwikkeling van warmtepompen is de fiscaliteit op de stroomprijs. Vandaag is elektriciteit vijf keer zo duur als gas. Dat wil zeggen dat je een rendement van 500 procent moet hebben om financieel evenveel uit te geven aan een kilowattuur. Wij krijgen het niet uitgelegd aan onze klanten dat ze nieuwe technologie hebben, waardoor ze minder verbruiken, maar toch duurder af zullen zijn. Dat rendement van 500 procent haal je alleen met de beste warmtepompen, aangevuld met geothermie of aerothermie (een toestel met lucht en water, nvdr). Dat kan in een nieuwbouw, maar niet bij renovaties.

“Daarom ben ik, een beetje tegen mijn zin, een voorstander van het openhouden van twee of drie kerncentrales. Die leveren goedkope stroom. Met dure groene stroom, gecombineerd met een kernuitstap, stijgt de kans dat de elektriciteit nog duurder wordt en de logica van de warmtepomp helemaal wordt gehypothekeerd. Het voordeel is ook dat je middelen vrijmaakt om te investeren in andere technologieën: wind, zon, geothermie enzovoort”

Wanneer breken de thuisbatterijen door?

O. “Als eind dit jaar de terugdraaiende teller wordt afgeschaft, verwachten wij dat mensen zich zullen afvragen hoeveel een kilowattuur elektriciteit kost. Ze krijgen wellicht 13 tot 14 cent om hun stroom op het net te zetten en betalen 30 cent om stroom op het net te kopen. Dan zal de Vlaming zijn stroom willen bijhouden.

“We hebben vorig jaar zowat dertig installaties met een batterij verkocht. Er zijn wel subsidies, maar de terugdraaiende teller is interessanter. Ik denk dat voor 15 tot 20 procent van de bestaande installaties zal worden overwogen een batterij te zetten. Nu kosten batterijen nog 5000 tot 7000 euro, maar als de prijs naar 2000 tot 3000 euro zakt, duurt de afschrijving al snel minder dan vijf jaar.

“Er wordt onderzocht of daar oude autobatterijen voor kunnen worden gebruikt. En over drie tot vijf jaar zullen de solid state-batterijen productierijp zijn. Die zijn efficiënter dan de huidige ion-lithiumbatterijen, wegen half zoveel, laden dubbel zo snel op en worden een pak goedkoper. Maar om zelfvoorzienend te worden, is de winter te donker en te lang.”

Hoe belangrijk is België in de Viessmann-groep?

O. “We zijn de oudste dochter van de groep, sinds 1963. In omzet – 105 miljoen euro – zijn we het nummer vier wereldwijd, maar China en Polen komen op.”

Hoelang blijft u er nog voor gaan?

O. “Nog een jaar of twee. Het plan voor 2022, dat volgende zomer wordt klaargemaakt, is voor mijn opvolger. Ik ga misschien wat meer voor Luxemburg werken, of internationaal wat helpen. In Nederland draaien we nog altijd minder omzet dan in Luxemburg. Ik zit al in de raad van advies van Harol, een bedrijf in zonnewering en garagepoorten. En wellicht word ik secretaris van de vakfederatie ATTB. Dan blijf ik in contact met mijn vakgebied.

“Dertig jaar dienst is mooi. Maar de drang blijft. Die betonnen muur van het klimaat staat er. Elk jaar dat we wachten, is een jaar verloren.”