Israël heeft een cultuur ontwikkeld waarin start-ups prima gedijen. Vijftig Vlaamse ondernemers lichten de succesfactoren door tijdens een inspiratiereis van Voka Oost-Vlaanderen.
Het kantoor van Vayyar in Tel Aviv is het allegaartje dat je van een techstart-up verwacht. Een dakterras, inclusief een barbecuestel, een watervalletje en een ongebruikt bubbelbad, met daarnaast en daaronder kantoren die nog niet allemaal bezet zijn. De kantoren zijn volgestouwd met medische apparatuur, stukken testmuur en allerhande materiaal. Vayyar heeft een sensor ontwikkeld die wordt klaargestoomd voor verschillende toepassingen. Er gebeuren klinische testen omdat ze kunnen leiden tot een verbeterd mammografietoestel. Het kan worden gebruikt als alarmcentrale voor valpreventie voor ouderen en hulpbehoevenden. Het kan scannen welke materialen – elektrische draden, houten of ijzeren structuren – tot tien centimeter diep in een muur zitten. Een andere toepassing is verhinderen dat iemand de baby of de hond in de auto vergeet, of zijn gordel niet of slecht aandoet.
Het typeert de start-upscene in Israël. De gemiddelde ondernemer zou pleiten voor focus, in plaats van in alle richtingen te schieten. Bovendien wordt elke oplossing verkocht als de ultieme oplossing. Pascal Verdonck, de voorzitter van het AZ Maria Middelares in Gent, tempert al snel de verwachtingen. De Israëliërs stellen een machine voor die elke huisarts toelaat in twee minuten en zonder röntgenstralen een vrouwelijke borst te scannen op tumoren. Maar vooraleer Vayyar de nieuwe norm wordt in de mammografie, moet het niet zozeer bewijzen dat het goedkoper is, maar vooral beter: accurater en minder valse negatieven.
De Israëlische aanpak
Verdonck maakt deel uit van de 50-koppige delegatie van Voka Oost-Vlaanderen die deze week op inspiratiereis is in Israël. De ambitie van het Gentse stadsbestuur om de technologiehoofdstad van Europa te worden, hebben ze in hun achterhoofd. Vayyar is een typevoorbeeld van de Israëlische aanpak. Na zeven jaar voorbereiding werd de eerste versie eind vorig jaar gelanceerd, in mei volgt de nieuwe. Het bedrijf haalde in een eerste kapitaalronde 12 miljoen euro op. Risicokapitaal is overvloedig beschikbaar. “Het groeit hier aan de bomen”, kregen de Vlaamse ondernemers te horen.
Er zijn ook veel minder restricties op intellectuele eigendomsrechten. Het Sheba-ziekenhuis, met 2000 bedden een van de grootste ter wereld, bouwt een ecosysteem van innovatie uit. Het trekt onderzoekers aan, die de data en de toepassing die ze in het ziekenhuis gebruiken, daar ter beschikking moeten laten, maar er verder in veel gevallen ongestoord de wereld mee mogen veroveren. Volgens CEO Almog Aley-Raz wordt elk geval apart bekeken, maar is open innovatie het principe. De interactie tussen startende ondernemers en de wetenschappelijke wereld wordt niet alleen in de medische sector gestimuleerd, maar ook in andere disciplines, of het nu computerwetenschappen en cyberdefensie, chemie, energie, landbouw, fysica of mechanica is.
Ook het Israëlische leger speelt een grote rol. Niet alleen geeft de dienstplicht – minimaal twee jaar voor meisjes, drie jaar voor jongens – de jongeren extra tijd om uit te zoeken wat ze willen bereiken in het beroepsleven en welke studie ze willen volgen, maar veel Israëli houden er naar eigen zeggen ook een grotere risicobereidheid aan over. De Vayyar-aanpak getuigt daarvan, maar het zorgt er ook voor dat per hoofd van de bevolking nergens ter wereld meer mensen zijn die de stap durven te zetten naar een eigen bedrijf. Voor de knapste koppen zijn het leger en de inlichtingendienst bovendien een soort speeltuin, waar ze naar hartenlust kunnen experimenteren met de nieuwste technologie, met quasi onbeperkte middelen.
Voorloper in cyberbeveiliging
De Israëlische overheid is heel gul voor de start-upscene. Er zijn royale subsidies voor de aanwerving van onderzoekers en voor sommige investeringen, en ze biedt hulp bij het zoeken van een plaatsje in een van de vele incubatoren, acceleratoren en start-uphubs. Dat beleid kadert in een uitgesproken visie. Het land, met amper 9 miljoen inwoners en een moeilijke relatie met zijn Arabische buurlanden, rekent op zijn technologische voorsprong voor zijn verdediging. “Verliezen is geen optie””, schetst Omer Laviv van MER Group, een groep met 1200 medewerkers en 300 miljoen euro omzet in software, technologie en elektronische beveiliging. Het is geen toeval dat Israël een voorloper is in cyberbeveiliging. “Als de terreur letterlijk naast de deur staat, moet je wel uitblinken om te overleven. Dus investeren we veel in onze elite, die als speerpunt van kennis de rest van de bevolking moet meetrekken.”
Een neveneffect van de moeilijke relatie met de buren is dat Israëlische bedrijven zich bijna vanaf dag één op verre buitenlanden moeten richten, met de Verenigde Staten als eerste afzetmarkt. Die externe en existentiële dreiging ontbreekt in ons land, maar toch valt er veel inspiratie te halen uit de Israëlische aanpak. Al beseffen alle deelnemers aan de Voka-missie dat er nog een lange weg te gaan is om van Gent het walhalla van de Europese technologiescene te maken.
