‘Ook EU kan Facebook of Google opsplitsen’

De Verenigde Staten willen Facebook opsplitsen, ook de Europese Unie schakelt een versnelling hoger. De opsplitsing van een techgigant is juridisch minder onmogelijk dan het lijkt, zegt Friso Bostoen, FWO-onderzoeker en mededingingsexpert van de KU Leuven.

De mededingingsautoriteit FTC en de ministers van Justitie van 48 staten willen Facebook opbreken in de Verenigde Staten. Is dat juridisch haalbaar?

FRISO BOSTOEN. “Ja, al hangt veel af van hoe de regelgeving wordt geïnterpreteerd. In 2000 werd Microsoft veroordeeld tot een opsplitsing. Het besturingssysteem Windows en Microsoft Office moesten aparte bedrijven worden. In beroep oordeelde een rechter anders. Gedwongen opsplitsingen zijn zeldzaam.

“In het Facebook-dossier gaat het om het ongedaan maken van overnames. Facebook zou Instagram en WhatsApp weer moeten afsplitsen. Dat is minder complex dan de netwerksite Facebook opbreken.”

De Europese Commissie stelde dinsdag nieuwe regelgeving voor om dominante bedrijven strenger aan te pakken, met een verplichte opsplitsing als paardenmiddel.

BOSTOEN. “Het kan nog enkele jaren duren eer die voorstellen in werking treden, onder meer omdat de lidstaten en het Europees Parlement nog hun zeg moeten doen. De nieuwe regels worden een juridische shortcut, zodat de Europese Commissie sneller kan ingrijpen tegen dominante bedrijven. Nu kan de Europese Commissie al een verplichte opsplitsing opleggen, maar het is een lang en complex juridisch proces. Zo’n dossier komt uiteindelijk bij het Europese Hof van Justitie terecht. Dat orgaan kijkt of de straf noodzakelijk is en evenredig met de inbreuk. De lat ligt nu hoger.”

Amerikaanse techbedrijven kunnen zeggen dat de Europese Unie niet bevoegd is.

BOSTOEN. “Ook de EU kan Facebook of Google opbreken. De Europese Commissie neemt maatregelen tegen misbruiken in de EU, ook als de bedrijven elders zijn gevestigd. In de praktijk heeft de EU geen vrij spel. Het is gevoelige geopolitieke materie. Het aanpakken van Amerikaanse bedrijven kan door de Verenigde Staten worden bestempeld als Europees protectionisme. Dat argument zal in het Facebook-dossier minder spelen, omdat ook de Amerikaanse overheid een gelijkaardige procedure is gestart.”

Het wordt wellicht een jarenlange juridische uitputtingsslag. Wie zal die winnen?

BOSTOEN. “In de EU kan het langer aanslepen, maar in de VS gaat het relatief snel. Een rechtszaak zoals die van de FTC en de Attorneys General kan in zo’n twee jaar worden afgehandeld in eerste aanleg. Reken daarbij een even lange termijn voor de beroepsprocedure en dat is al bij al een normale procedure voor zulke complexe dossiers. In de VS moeten bedrijven ook meer meewerken aan onderzoeken en enorm veel documenten vrijgeven. Er is zeker rook genoeg om Facebook aan te klagen dat het op een illegale manier probeert de concurrentie uit te schakelen via overnames. Nu moet worden uitgemaakt hoeveel vuur er is. Een veroordeling en opsplitsing zijn mogelijk, maar het is ook mogelijk dat Facebook akkoord gaat met beperkingen die bijvoorbeeld adverteerders of gebruikers beter beschermen.”