‘Ondernemers, een ras van onredelijke mensen’

“Zijn ondernemers dan toch een ras apart, van onredelijke mensen?”, vraagt Hans Crijns, professor ondernemerschap aan Vlerick Business School, zich af.

Ondernemerschap viert hoogtij op de Vlaamse televisie dezer dagen. Durven falen op Canvas is een zesdelige reeks van Liesbeth Imbo over ondernemers die een faillissement hebben meegemaakt, maar de kracht hebben gevonden om opnieuw te beginnen en een andere weg te vinden.

Vier pakt uit met De Leeuwenkuil waarin vijf leeuwen, als investeerders, op zoek gaan naar een gouden idee, een innovatieve geest of waanzinnige ambities. Zowel beginnende als doorwinterde kandidaten krijgen drie minuten de tijd om hun idee voor te leggen aan ervaren en gerenommeerde Vlaamse ondernemers die beslissen of zij hun eigen geld willen investeren in het voorstel. Ettelijke honderdduizenden kijkers maken zo kennis met ondernemers van vlees en bloed.

Rolmodellen

Een regio of land dat ondernemerschap wil stimuleren heeft nood aan rolmodellen, voorbeelden waaraan mensen, vooral jongeren, zich willen en kunnen spiegelen. Nu heeft Vlaanderen -in vergelijking met onze buurlanden- relatief weinig nieuwe ondernemers. In de GEM-studie die wij met Vlerick Business School jaarlijks uitgevoerd hebben, bedroeg het aantal respondenten dat net een onderneming heeft opgericht of er een aan het oprichten is, voor Vlaanderen 4,7 procent in 2014. In vergelijking met de Europese referentielanden met 7 procent is dat relatief laag.

In Vlaanderen is er blijkbaar een relatief gebrek aan ondernemerschapscultuur. Voor één op de twee bevraagden die goede opportuniteiten zien, is de angst om te mislukken een structurele rem op hun latent ondernemerschap. En slechts drie op de tien Vlamingen hebben vertrouwen in hun eigen kennis en vaardigheden om een zaak op te starten, de laagste score in jaren.

Het feit dat ondernemers en ondernemend gedrag op de Vlaamse televisie speciaal aan bod komen, verdient dus alle lof.

Uit een ander onderzoek dat we aan de Vlerick Business School deden blijkt immers dat ondernemers op de Vlaamse televisie in het verleden slechts beperkte aandacht kregen : in één jaar tijd selecteerden we slechts 191 nieuwsitems in de tv-journaals met daarin trefwoorden rond ondernemen. En dat ondanks een beleid dat ondernemerschap hoog in het vaandel draagt.

Blijkt ook dat weinig nieuwsitems ondernemerschap van zijn innovatieve, creatieve kant laten zien. Nieuws rond ondernemerschap is volgens onze analyse voornamelijk financieel-economisch van aard (66%). Een blik op de 191 items toont aan dat in meer dan de helft van de gevallen (54%) gesproken wordt over de persoon van de ondernemer (voor het leeuwendeel mannen). Ondernemers worden dan vaak eerder afgebeeld als onredelijk : van wilde weldoeners tot corrupte cowboys, in elk geval zelden als échte mensen.

Dus zijn ze dan toch een ras apart, van onredelijke mensen ? Hoeveel waarheid schuilt er in de uitspraak van G.B. Shaw “The reasonable man adapts himself to the world; the unreasonable one persists in trying to adept the world to himself. Therefor all progress depends on the unreasonable man”.

Belangrijk daarbij is dat meer dan de helft van de Vlamingen (59 %) het gevoel heeft dat er niet veel positieve media-aandacht uitgaat naar ondernemers. Het is de vraag of Durven falen en De Leeuwenkuil daar verandering in zullen brengen. Al jarenlang komen we tot de vaststelling dat ‘de angst tot falen’ en ‘het vinden van startkapitaal’ de belangrijkste remmen zijn voor de meeste Vlamingen om een bedrijf te starten.

Status

We stellen in ons onderzoek ook vast dat zogenaamde succesvolle ondernemers in Vlaanderen een mindere status genieten dan in de ons omringende landen. Wereldwijd onderzoek (in de Global Entrepreneurship Monitor GEM) toont dat 54% van de Vlamingen akkoord ging met de stelling dat succesvolle ondernemers een hoge status genieten. Vlaanderen scoort lager dan de buurlanden : Frankrijk 70%, Duitsland 75%, Nederland 66%, Luxemburg 71% en het VK 79%. Vlamingen tonen blijkbaar relatief weinig appreciatie voor ondernemers. Misschien dat dit te verklaren valt door wat in De Standaard de postenpakker stelt in haar bespreking ‘een ras apart’, namelijk dat de Vlaming eerder kiest voor de underdog dan voor het ras apart.

Uiteraard, de aandacht moet van twee kanten komen. Ondernemers, succesvol of niet, moeten bereid zijn om van onder de radar te komen. Het ondernemerslandschap bestaat uit méér dan alleen maar Coucke & co.

Vandaar dat Jacques, Conny en co ons respect verdienen om Vlaanderen in alle openheid de kans te geven kennis te maken met ondernemers in verschillende schakeringen.